Klemens wilżynowiec
| Gampsocoris punctipes | |||
| (Germar, 1822) | |||
 Imago | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
klemens wilżynowiec | ||
| Synonimy | |||
| |||
Klemens wilżynowiec[1] (Gampsocoris punctipes) – gatunek pluskwiaków z podrzędu różnoskrzydłych i rodziny smukleńcowatych. Zamieszkuje Europę, Afrykę Północną oraz Azję Zachodnią i Środkową.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1822 roku przez Ernsta Friedricha Germara pod nazwą Berytus punctipes[2]. W 1852 roku Karl Adolf Fuß opisał ten sam gatunek pod nazwą Gampsocoris transsilvanica, czyniąc go gatunkiem typowym nowego rodzaju Gampsocoris[3].
W obrębie gatunku wyróżnia się dwa podgatunki[4][5]:
- Gampsocoris punctipes pallidus Hoberlandt, 1949
- Gampsocoris punctipes punctipes (Germar, 1822)
Ten pierwszy opisany został w 1949 roku przez Ludvíka Hoberlandta, jako forma barwna[6]. W 1965 roku Gustav Seidenstücker wyniósł go do rangi odrębnego gatunku[7], a w 1984 roku Jean Péricart nadał mu rangę podgatunku w obrębie G. punctipes[8].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Pluskwiak o bardzo delikatnym, silnie wydłużonym, pozbawionym owłosienia ciele długości od 3,3 do 4,3 mm[9]. Głowa ma wysklepione czoło i ubarwiona jest błyszcząco czarno z brązowym lub czerwonobrązowym rozjaśnieniem za przyoczkami. Bardzo silnie wydłużone czułki mają człony pierwszy i drugi brązowożółte z 10–15 ciemnymi obrączkami, człon trzeci jasny, co najwyżej niewyraźnie obrączkowany, a człon ostatni czarny z jaśniejszym wierzchołkiem. Przedplecze ma grubo punktowany i mocno wypukły wierzch. Krawędzie przednią i tylną ma białawe, tło zaś żółtobrązowe a na nim pięć błyszcząco czarnych guzków – dwa poprzeczne tuż za kołnierzem i trzy w części tylnej[9], mniejsze niż u G. culicinus[9][10]. Mała, czarna lub czerwonobrązowa tarczka zaopatrzona jest w długi, odstający i dalej zakrzywiony ku dołowi, białawy kolec. Półpokrywy mają zesklerotyzowane w niewielkim stopniu i wskutek tego niemal przejrzyste przykrywki oraz duże, delikatne zakrywki. Na przykrywce występują brązowożółte żyłki główne, zaś w tyle zakrywki brązowawe plamki[9]. Mocno wydłużone odnóża są żółtawe z licznym, ciemnym obrączkowaniem na udach i goleniach[9][10]. Spód tułowia jest błyszcząco czarny. Odwłok ma niepunktowane, jasno ubarwione sternity, tylko u podstawy odwłoka występuje ciemna plama podłużna[9].
Ekologia i występowanie[edytuj | edytuj kod]
Owad ten jest kserofilem[9]. Zasiedla stanowiska suche, ciepłe i otwarte[11], najchętniej o podłożu piaszczystym[9]. Rozmnaża się wiosną. Składanie jaj odbywa się w maju i czerwcu. Od sierpnia spotyka się osobniki dorosłe kolejnego pokolenia[11]. Zimowanie odbywa się w stadium owada dorosłego[9][11] w ściółce, często u podstawy roślin żywicielskich[11]. Pluskwiak ten jest fitofagiem ssącym soki z różnych roślin, najchętniej jednak żeruje na wilżynach[9], zwłaszcza na wilżynie ciernistej i rozłogowej[11].
Gatunek zachodniopalearktyczny. Podgatunek nominatywny znany jest w Europie z Portugalii, Hiszpanii, Irlandii, Wielkiej Brytanii, Francji, Luksemburga, Belgii, Holandii, Niemiec, Szwajcarii, Austrii, Włoch, Danii, Szwecji, Polski, Białorusi, Ukrainy, Czech, Słowacji, Węgier, Słowenii, Chorwacji, Bośni i Hercegowiny, Serbii, Czarnogóry, Rumunii, Mołdawii, Bułgarii, Albanii, Macedonii Północnej, Grecji, Turcji i Rosji[5][12]. W Afryce Północnej zamieszkuje Wyspy Kanaryjskie, Maderę, Maroko, Algierię i Tunezję. Z Azji podawany jest z Cypru, Turcji, Gruzji, Armenii, Azerbejdżanu, Kazachstanu, Tadżykistanu, Syrii, Izraela, Iraku i Arabii Saudyjskiej[12]. W Polsce podgatunek znany jest z południowej części kraju, pobrzeży Bałtyku i zachodniego Pomorza[13]. Podgatunek G. p. pallidus występuje tylko w Azji Zachodniej. Znany jest z Turcji, Syrii oraz Iraku[8].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Gampsocoris punctipes – Klemens wilżynowiec. [w:] Insektarium.net [on-line]. [dostęp 2022-04-29].
- ↑ E.F. Germar: Fauna Insectorum Europae. Fasc. 21. Halae: Car. Aug. Kümmel, 1822.
- ↑ C.A. Fuss. Beitrag zur siebenburgerischen Insektenfauna. „Verhandl Mitt. Ver. Natur. Herman.”. 3, s. 73–80, 1852.
- ↑ Pablo M. Dellapé, Thomas J. Henry, David C. Eades: species Gampsocoris punctipes (Germar, 1822). [w:] Lygaeoidea Species File (Version 5.0/5.0) [on-line]. [dostęp 2021-11-07].
- ↑ a b Gampsocoris punctipes (Germar, 1822). [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2021-11-07].
- ↑ L. Hoberlandt. Some Hemiptera-Heteroptera collected in North and East Iraq. „Acta Entomologica Musei Nationalis Prague”. 26, s. 7, 1949.
- ↑ Gustav Seidenstücker. Beitrag zu Gampsocoris (Heteroptera, Berytidae). „Reichenbachia”. 5 (31), s. 273–282, 1965.
- ↑ a b Pablo M. Dellapé, Thomas J. Henry, David C. Eades: subspecies Gampsocoris punctipes pallidus Hoberlandt, 1949. [w:] Lygaeoidea Species File (Version 5.0/5.0) [on-line]. [dostęp 2021-11-07].
- ↑ a b c d e f g h i j Barbara Lis. Płaszczyńcowate – Piesmatidae, smukleńcowate – Berytidae, kowalowate – Pyrrhocoridae. „Klucze do oznaczania owadów Polski”. 18 (9), s. 14–28, 2007.
- ↑ a b Grzegorz Hebda, Radosław Ścibior. Gampsocoris culicinus Seidenstücker, 1948, species new to the Polish fauna (Heteroptera: Berytidae: Gampsocorinae). „Genus”. 24 (1), s. 29–32, 2013.
- ↑ a b c d e Ekkehard Wachmann, Albert Melber, Jürgen Deckert: Wanzen. Band 3: Pentatomomorpha I: Aradoidea (Rindenwanzen), Lygaeoidea (Bodenwanzen u. a.), Pyrrhocoroidea (Feuerwanzen) und Coreoidea (Randwanzen u. a.). (= Die Tierwelt Deutschlands und der angrenzenden Meeresteile nach ihren Merkmalen und nach ihrer Lebensweise. 78. Teil). Keltern: Goecke & Evers, 2007, s. 185. ISBN 978-3-937783-29-1.
- ↑ a b Pablo M. Dellapé, Thomas J. Henry, David C. Eades: subspecies Gampsocoris punctipes punctipes (Germar, 1822). [w:] Lygaeoidea Species File (Version 5.0/5.0) [on-line]. [dostęp 2021-11-07].
- ↑ Grzegorz Gierlasiński: Gampsocoris punctipes. Rozmieszczenie. [w:] Pluskwiaki Różnoskrzydłe (Hemiptera: Heteroptera) Polski [on-line]. 2013-2021. [dostęp 2021-11-07].