Gliese 229
 Gliese 229 A i widoczny poniżej Gliese 229 B; zdjęcia w podczerwieni z Obserwatorium Palomar (lewe) i Teleskopu Hubble’a (prawe) | |||||||||||||
| Dane obserwacyjne (J2000) | |||||||||||||
| Gwiazdozbiór | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Rektascensja |
06h 10m 34,615s[1] | ||||||||||||
| Deklinacja |
−21° 51′ 52,658″[1] | ||||||||||||
| Paralaksa (π) | |||||||||||||
| Odległość | |||||||||||||
| Wielkość obserwowana (pasmo V) |
|||||||||||||
| Ruch własny (RA) | |||||||||||||
| Ruch własny (DEC) |
−719,09 ± 0,15 mas/rok[1] | ||||||||||||
| Prędkość radialna |
4,734 ± 0,0003 km/s[1] | ||||||||||||
| Charakterystyka fizyczna | |||||||||||||
| Rodzaj gwiazdy | |||||||||||||
| Typ widmowy |
M1 V[1] | ||||||||||||
| Masa | |||||||||||||
| Promień |
0,6 R☉ | ||||||||||||
| Wielkość absolutna | |||||||||||||
| Jasność | |||||||||||||
| Wiek |
3 miliardy lat | ||||||||||||
| Temperatura |
3564 K[2] | ||||||||||||
| Charakterystyka orbitalna | |||||||||||||
| Krąży wokół | |||||||||||||
| Półoś wielka |
7755[3] | ||||||||||||
| Mimośród |
0,1269[3] | ||||||||||||
| Alternatywne oznaczenia | |||||||||||||
| |||||||||||||
Gliese 229 (HD 42581) – gwiazda w gwiazdozbiorze Zająca, odległa o około 18,8 roku świetlnego od Słońca. Okrąża ją brązowy karzeł Gliese 229 B, pierwszy potwierdzony obiekt tego rodzaju, oraz co najmniej dwie planety.
Charakterystyka obserwacyjna[edytuj | edytuj kod]
Gliese 229 znajduje się w środkowo-wschodniej części gwiazdozbioru Zająca, na wschód od Delta Leporis[4] i przy wielkości obserwowanej 8,1m nie jest widoczna nieuzbrojonym okiem[1]. Charakteryzuje się dużym ruchem własnym, który odkrył Willem Jacob Luyten[4].
Charakterystyka fizyczna[edytuj | edytuj kod]
Gliese 229 to czerwony karzeł, gwiazda ciągu głównego należąca do typu widmowego M1[1]. Jest zaliczana do gwiazd zmiennych rozbłyskowych[1]. Ma masę 0,58 M☉, temperaturę 3564 K, znacznie niższą niż Słońce i jasność zaledwie 2,8% jasności Słońca[2].
Brązowy karzeł[edytuj | edytuj kod]
W październiku 1994 roku astronomowie odkryli obiekt, który po dalszych obserwacjach okazał się towarzyszem tej gwiazdy. Oznaczono go Gliese 229B. Było to pierwsze pewne odkrycie brązowego karła, obiektu zbyt masywnego, żeby być planetą, a zbyt małego i chłodnego, aby być gwiazdą. Obserwacji dokonano z Obserwatorium Palomar i za pomocą Kosmicznego Teleskopu Hubble’a[5].
W czasie odkrycia był odległy o 7,8 sekundy kątowej od gwiazdy Gliese 229A, do 2011 roku przesunął się na orbicie, zbliżając się na 6,2″. Wielkość obserwowana tego karła to 17,1m[6].
Gliese 229B jest zaliczany do typu widmowego T6,5[7]. Ma masę 35 ± 15 MJ. Jego temperatura jest oceniana na około 1200 K[8].
Układ planetarny[edytuj | edytuj kod]
W 2014 roku poinformowano o odkryciu pierwszej znanej planety krążącej wokół tej gwiazdy[9].
Drugą planetę odkryto w 2020 roku[10]. Krąży ona bliżej gwiazdy, obiegając ją w czasie 122 dni w odległości 0,339 au[11]. Ekosfera Gliese 229A rozciąga się od 0,18 do 0,34 au od gwiazdy[2], co plasuje planetę c w jej zewnętrznej części. Współczynnik podobieństwa do Ziemi planety c ma wartość równą 0,61[12]. Jednak mając masę 7,268 M🜨 jest to prawdopodobnie tzw. mini-Neptun, a nie planeta skalista[11].
| Towarzysz |
Masa (MJ) |
Okres orbitalny (dni) |
Półoś wielka (au) |
Ekscentryczność |
|---|---|---|---|---|
| Ac[10] | 0,025 ± 0,011 | 122,00 +0,36−0,38 | 0,339 +0,024−0,029 | 0,29 +0,06−0,26 |
| Ab[9] | 0,032 +0,011−0,019 | 523,2 +13,0−7,0 | 0,896 +0,69−0,073 | 0,17 +0,7−0,17 |
| B[8] | 35 ± 15[a] | 53 000 +20 000−24 000 | 19,4 +4,7−6,9 | 0,03 +0,2−0,03 |
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ W tym przypadku znane jest nachylenie orbity i podana jest masa rzeczywista, a nie masa minimalna.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i j k Gliese 229 w bazie SIMBAD (ang.)
- ↑ a b c d e Mikko Tuomi et al. Bayesian search for low-mass planets around nearby M dwarfs – estimates for occurrence rate based on global detectability statistics. „Monthly Notices of the Royal Astronomical Society”. 441 (2), s. 1545–1569, 2014-06-21. DOI: 10.1093/mnras/stu358. (ang.).
- ↑ a b c Anderson, E., Francis, C.: HIP 29295. [w:] Extended Hipparcos Compilation (XHIP) [on-line]. VizieR, 2012. [dostęp 2020-12-23]. (ang.).
- ↑ a b Gliese 229. SolStation. [dostęp 2020-12-23]. (ang.).
- ↑ Astronomers Announce First Clear Evidence of a Brown Dwarf. [w:] HubbleSite [on-line]. NASA, 1995-11-29. [dostęp 2020-12-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-02-16)]. (ang.).
- ↑ Mason et al.: WDS J06106-2152A. [w:] The Washington Double Star Catalog [on-line]. VizieR, 2014.
- ↑ Gliese 229 w bazie SIMBAD (ang.)
- ↑ a b GJ 229 B w serwisie The Extrasolar Planets Encyclopaedia (ang.)
- ↑ a b GJ 229 Ab w serwisie The Extrasolar Planets Encyclopaedia (ang.)
- ↑ a b GJ 229 Ac w serwisie The Extrasolar Planets Encyclopaedia (ang.)
- ↑ a b GJ 229 A c. [w:] Exoplanet Exploration [on-line]. NASA. [dostęp 2020-12-23].
- ↑ The Habitable Exoplanets Catalog. [w:] Planetary Habitability Laboratory [on-line]. University of Puerto Rico at Arecibo, 2020-10-05. [dostęp 2020-12-23]. (ang.).