Kałków (gmina)

Kałków
*(Skałka)*
	gmina wiejska
	1945-1954 i 1973–75
Państwo	Polska
Województwo	1945–46: śląskie; 1946–50: śląskie; 1950–54: opolskie (duże); 1973–75: opolskie (duże); 1975-75: opolskie (małe)
Powiat	nyski (do maja 1975)
Siedziba	Kałków
Powierzchnia (1974)	97,23 km²
Populacja (1974); • liczba ludności	; 6721
Szczegółowy podział administracyjny (1952)
Liczba gromad	10
	Położenie na mapie Polski w latach 1951–1975 Kałków; (Skałka)
	50°24′N 17°11′E/50,405833 17,187500

Kałków (1945–46 Skałka^[4]) – dawna gmina wiejska istniejąca w latach 1945–1954 i 1973–1975^[5] w woj. śląskim i woj. opolskim (dzisiejsze woj. opolskie). Siedzibą władz gminy był Kałków.

Gmina zbiorowa Skałka powstała po II wojnie światowej (w grudniu 1945^[6]) w powiecie nyskim na terenie tzw. Ziem Odzyskanych (tzw. I okręg administracyjny – Śląsk Opolski^[7]^[8]), powierzonym 18 marca 1945 administracji wojewody śląskiego^[8]^[9], a z dniem 28 czerwca 1946 przyłączonym do woj. śląskiego (śląsko-dąbrowskiego)^[10]^[11].

Według stanu z 1 stycznia 1946 gmina składała się z 10 gromad: Skałka, Broniszowice, Jasienica Górna, Jodłów, Krośnica, Łąka, Pałki, Piotrowice, Wierzbin i Zwanowice^[4]. 6 lipca 1950 zmieniono nazwę woj. śląskiego na katowickie; równocześnie gmina Kałków wraz z całym powiatem nyskim weszła w skład nowo utworzonego woj. opolskiego^[12].

Według stanu z 1 lipca 1952 gmina składała się z 10 gromad: Broniszowice, Buków, Jasienica Górna, Jodłów, Kałków, Krasów, Łąka, Piotrowice Nyskie, Wierzbno i Zwanowice^[13]. Gmina została zniesiona 29 września 1954 wraz z reformą wprowadzającą gromady w miejsce gmin^[14].

Na obszarze dotychczasowej gminy utworzono gromady Kałków i Buków. W 1959 r. w wyniku korekty granicy państwowej między Polską a Czechosłowacją Krasów został przekazany Czechosłowacji. Gromadę Buków zniesiono z końcem 1959 r. włączając do gromady Kałków. W efekcie czego gromada Kałków miała obszar zbliżony do tego jaki miała gmina Kałków przed reformą.

Jednostkę reaktywowano 1 stycznia 1973 w tymże powiecie i województwie; w skład gminy weszły obszary 16 sołectw: Broniszowice, Buków, Jasienica Górna, Jarnołtów, Jodłów, Kałków, Kijów, Koperniki, Kwiatków, Łąka, Nadziejów, Piotrowice Nyskie, Siestrzechowice, Śliwice, Wierzbno i Zwanowice^[15]^[16]. W obwieszczeniu z 20 grudnia 1972 sprostowano błąd, dodając sołectwa Meszno i Ratnowice (umieszczono je w oryginalnym spisie w gminie Paczków^[17]^[18])

1 czerwca 1975 gmina weszła w skład nowo utworzonego (mniejszego) woj. opolskiego^[19].

30 października 1975 gmina została zniesiona; sołectwa Siestrzechowice i Koperniki włączono do gminy Nysa, natomiast sołectwa Broniszowice, Buków, Jasienica Górna, Jarnołtów, Jodłów, Kałków, Kijów, Kwiatków, Łąka, Meszno, Nadziejów, Piotrowice Nyskie, Ratnowice, Śliwice, Wierzbno i Zwanowice do gminy Otmuchów^[20].

Przypisy

↑ ^a ^b Od 1945 pod administracją wojewody śląskiego; od 1946 jednostka administracyjna woj. śląskiego
↑ Wykaz powierzchni jednostek podziału terytorialnego dla potrzeb statystycznych, stan w dniu 1 I 1974. GUS, 1974
↑ Liczba ludności z publikacji "Rocznik Demograficzny Polski", GUS 1975-1995
↑ ^a ^b Podział administracyjny województwa śląsko-dąbrowskiego wraz ze skorowidzem gmin i gromad (stan z dnia 1 stycznia 1946), Wydawnictwa Instytutu Śląskiego, 1947
↑ Od 1 grudnia 1945 do 28 września 1954 oraz od 1 stycznia 1973 do 29 października 1975
↑ Rozporządzenie Wojewody Śląsko-Dąbrowskiego z dnia 27 listopada 1945 (Śląsko-Dąbrowski Dziennik Wojewódzki, Nr. 34, Kat, dnia 22 grudnia 1945 r.)
↑ Utworzony 14 marca 1945 decyzją Rady Ministrów
↑ ^a ^b Andrzej Gawryszewski: Ludność Polski w XX wieku (The population of Poland in the 20th century). Warszawa: Polska Akademia Nauk, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. Stanisława Leszczyńskiego, 2005, s. 43-44.
↑ Dokumentu podstawy prawnej nie odnaleziono
↑ Dz.U. z 1946 r. nr 28, poz. 177
↑ Na podstawie ustawy z dnia 11 września 1944 o organizacji i zakresie działania rad narodowych (Dz.U. z 1944 r. nr 5, poz. 22) oraz dekretu z 23 listopada 1944 o organizacji i zakresie działania samorządu terytorialnego (Dz.U. z 1944 r. nr 14, poz. 74)
↑ Dz.U. z 1950 r. nr 28, poz. 255
↑ Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa
↑ Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191
↑ Uchwała Nr XVIII/100/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Opolu z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie opolskim (Dz. Urz. WRN w Opolu z 11 grudnia 1972 r. Nr 14, poz. 167)
↑ Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312
↑ Uwaga: W obwieszczeniu przydzielenie Meszna i Ratnowic opisano jako błąd, faktycznie w pierwotnym projekcie cała gromada Trzeboszowice miała należeć do gminy Paczków. W wyniku tego mieszkańcy Meszna i Ratnowic mieliby bardzo daleko do siedziby gminy, pomimo tego że utworzono znacznie bliżej gminę Kałków.
↑ Obwieszczenie o sprostowaniu błędów z 20 grudnia 1972 (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Opolu, 1972, nr 15, poz. 179)
↑ Dz.U. z 1975 r. nr 17, poz. 92
↑ Dz.U. z 1975 r. nr 35, poz. 197

[początek-1] Od 1945 pod administracją wojewody śląskiego; od 1946 jednostka administracyjna woj. śląskiego

[2] Wykaz powierzchni jednostek podziału terytorialnego dla potrzeb statystycznych, stan w dniu 1 I 1974. GUS, 1974

[3] Liczba ludności z publikacji "Rocznik Demograficzny Polski", GUS 1975-1995

[podział-4] Podział administracyjny województwa śląsko-dąbrowskiego wraz ze skorowidzem gmin i gromad (stan z dnia 1 stycznia 1946), Wydawnictwa Instytutu Śląskiego, 1947

[5] Od 1 grudnia 1945 do 28 września 1954 oraz od 1 stycznia 1973 do 29 października 1975

[6] Rozporządzenie Wojewody Śląsko-Dąbrowskiego z dnia 27 listopada 1945 (Śląsko-Dąbrowski Dziennik Wojewódzki, Nr. 34, Kat, dnia 22 grudnia 1945 r.)

[7] Utworzony 14 marca 1945 decyzją Rady Ministrów

[pan-8] Andrzej Gawryszewski: Ludność Polski w XX wieku (The population of Poland in the 20th century). Warszawa: Polska Akademia Nauk, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. Stanisława Leszczyńskiego, 2005, s. 43-44.

[9] Dokumentu podstawy prawnej nie odnaleziono

[10] Dz.U. z 1946 r. nr 28, poz. 177

[11] Na podstawie ustawy z dnia 11 września 1944 o organizacji i zakresie działania rad narodowych (Dz.U. z 1944 r. nr 5, poz. 22) oraz dekretu z 23 listopada 1944 o organizacji i zakresie działania samorządu terytorialnego (Dz.U. z 1944 r. nr 14, poz. 74)

[12] Dz.U. z 1950 r. nr 28, poz. 255

[13] Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa

[14] Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191

[15] Uchwała Nr XVIII/100/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Opolu z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie opolskim (Dz. Urz. WRN w Opolu z 11 grudnia 1972 r. Nr 14, poz. 167)

[16] Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312

[17] Uwaga: W obwieszczeniu przydzielenie Meszna i Ratnowic opisano jako błąd, faktycznie w pierwotnym projekcie cała gromada Trzeboszowice miała należeć do gminy Paczków. W wyniku tego mieszkańcy Meszna i Ratnowic mieliby bardzo daleko do siedziby gminy, pomimo tego że utworzono znacznie bliżej gminę Kałków.

[18] Obwieszczenie o sprostowaniu błędów z 20 grudnia 1972 (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Opolu, 1972, nr 15, poz. 179)

[19] Dz.U. z 1975 r. nr 17, poz. 92

[20] Dz.U. z 1975 r. nr 35, poz. 197

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

Przynależność wojewódzka	woj. śląskie (1945–50) woj. opolskie (1950–75)
Miasta (1945–75)	Głuchołazy Nysa (do 1948 →) Paczków
Gminy wiejskie (1945–54 i 1973–75)	Burgrabice (Borkowice) (do 1954) Głuchołazy (Głuchołazy–Wieś) Goświnowice (Goświn) (do 1954) Jasienica Dolna Kałków (Skałka) Kępnica (do 1954) Nowaki (do 1954) Nowy Las (do 1954) Nysa (od 1973) Paczków (od 1973) Pakosławice (od 1973) Siestrzechowice (Izdebka) (do 1954) Stary Paczków (do 1954) Ścinawa Nyska (Ścinawa) Trzeboszowice (Siemiałowice) (do 1954) Złotogłowice (Złotopol) (do 1954)
Gromady (1954–72)	Biała Nyska (1954–61) Biskupów (1954–61) Bodzanów (1954–59) Buków (1954–59) Burgrabice (1954–72) Głuchołazy (1959–72) Goświnowice (1954–68) Jasienica Dolna (1954–72) Kałków (1954–72) Kamienica (1954–59) Kijów (1954–59) Konradów (1954–59) Koperniki (1961–72) Meszno (1954–59) Niwnica (1954–72) Nowaki (1954–72) Nowy Las (1954–68) Nowy Świętów (1954–61) Paczków (1959–72) Pakosławice (1954–72) Piątkowice (1954–61) Polski Świętów (1961–72) Reńska Wieś (1954–59) Siestrzechowice (1954–61) Ścinawa Nyska (1954–72) Trzeboszowice (1954–72) Unikowice (1954–59) Wierzbięcice (1954–72) Włodary (1954–59) Złotogłowice (1954–72)