Kałków (gmina)
50°24′N 17°11′E/50,405833 17,187500| gmina wiejska | |||
| 1945-1954 i 1973–75[1] | |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Województwo |
1945–46: śląskie[1] | ||
| Powiat |
nyski (do maja 1975) | ||
| Siedziba | |||
| Powierzchnia (1974) |
97,23[2] km² | ||
| Populacja (1974) • liczba ludności |
| ||
| Szczegółowy podział administracyjny (1952) | |||
| |||
Położenie na mapie Polski w latach 1951–1975  | |||
| 50°24′N 17°11′E/50,405833 17,187500
| |||
Kałków (1945–46 Skałka[4]) – dawna gmina wiejska istniejąca w latach 1945–1954 i 1973–1975[5] w woj. śląskim i woj. opolskim (dzisiejsze woj. opolskie). Siedzibą władz gminy był Kałków.
Gmina zbiorowa Skałka powstała po II wojnie światowej (w grudniu 1945[6]) w powiecie nyskim na terenie tzw. Ziem Odzyskanych (tzw. I okręg administracyjny – Śląsk Opolski[7][8]), powierzonym 18 marca 1945 administracji wojewody śląskiego[8][9], a z dniem 28 czerwca 1946 przyłączonym do woj. śląskiego (śląsko-dąbrowskiego)[10][11].
Według stanu z 1 stycznia 1946 gmina składała się z 10 gromad: Skałka, Broniszowice, Jasienica Górna, Jodłów, Krośnica, Łąka, Pałki, Piotrowice, Wierzbin i Zwanowice[4]. 6 lipca 1950 zmieniono nazwę woj. śląskiego na katowickie; równocześnie gmina Kałków wraz z całym powiatem nyskim weszła w skład nowo utworzonego woj. opolskiego[12].
Według stanu z 1 lipca 1952 gmina składała się z 10 gromad: Broniszowice, Buków, Jasienica Górna, Jodłów, Kałków, Krasów, Łąka, Piotrowice Nyskie, Wierzbno i Zwanowice[13]. Gmina została zniesiona 29 września 1954 wraz z reformą wprowadzającą gromady w miejsce gmin[14].
Na obszarze dotychczasowej gminy utworzono gromady Kałków i Buków. W 1959 r. w wyniku korekty granicy państwowej między Polską a Czechosłowacją Krasów został przekazany Czechosłowacji. Gromadę Buków zniesiono z końcem 1959 r. włączając do gromady Kałków. W efekcie czego gromada Kałków miała obszar zbliżony do tego jaki miała gmina Kałków przed reformą.
Jednostkę reaktywowano 1 stycznia 1973 w tymże powiecie i województwie; w skład gminy weszły obszary 16 sołectw: Broniszowice, Buków, Jasienica Górna, Jarnołtów, Jodłów, Kałków, Kijów, Koperniki, Kwiatków, Łąka, Nadziejów, Piotrowice Nyskie, Siestrzechowice, Śliwice, Wierzbno i Zwanowice[15][16]. W obwieszczeniu z 20 grudnia 1972 sprostowano błąd, dodając sołectwa Meszno i Ratnowice (umieszczono je w oryginalnym spisie w gminie Paczków[17][18])
1 czerwca 1975 gmina weszła w skład nowo utworzonego (mniejszego) woj. opolskiego[19].
30 października 1975 gmina została zniesiona; sołectwa Siestrzechowice i Koperniki włączono do gminy Nysa, natomiast sołectwa Broniszowice, Buków, Jasienica Górna, Jarnołtów, Jodłów, Kałków, Kijów, Kwiatków, Łąka, Meszno, Nadziejów, Piotrowice Nyskie, Ratnowice, Śliwice, Wierzbno i Zwanowice do gminy Otmuchów[20].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Od 1945 pod administracją wojewody śląskiego; od 1946 jednostka administracyjna woj. śląskiego
- ↑ Wykaz powierzchni jednostek podziału terytorialnego dla potrzeb statystycznych, stan w dniu 1 I 1974. GUS, 1974
- ↑ Liczba ludności z publikacji "Rocznik Demograficzny Polski", GUS 1975-1995
- ↑ a b Podział administracyjny województwa śląsko-dąbrowskiego wraz ze skorowidzem gmin i gromad (stan z dnia 1 stycznia 1946), Wydawnictwa Instytutu Śląskiego, 1947
- ↑ Od 1 grudnia 1945 do 28 września 1954 oraz od 1 stycznia 1973 do 29 października 1975
- ↑ Rozporządzenie Wojewody Śląsko-Dąbrowskiego z dnia 27 listopada 1945 (Śląsko-Dąbrowski Dziennik Wojewódzki, Nr. 34, Kat, dnia 22 grudnia 1945 r.)
- ↑ Utworzony 14 marca 1945 decyzją Rady Ministrów
- ↑ a b Andrzej Gawryszewski: Ludność Polski w XX wieku (The population of Poland in the 20th century). Warszawa: Polska Akademia Nauk, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. Stanisława Leszczyńskiego, 2005, s. 43-44.
- ↑ Dokumentu podstawy prawnej nie odnaleziono
- ↑ Dz.U. z 1946 r. nr 28, poz. 177
- ↑ Na podstawie ustawy z dnia 11 września 1944 o organizacji i zakresie działania rad narodowych (Dz.U. z 1944 r. nr 5, poz. 22) oraz dekretu z 23 listopada 1944 o organizacji i zakresie działania samorządu terytorialnego (Dz.U. z 1944 r. nr 14, poz. 74)
- ↑ Dz.U. z 1950 r. nr 28, poz. 255
- ↑ Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa
- ↑ Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191
- ↑ Uchwała Nr XVIII/100/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Opolu z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie opolskim (Dz. Urz. WRN w Opolu z 11 grudnia 1972 r. Nr 14, poz. 167)
- ↑ Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312
- ↑ Uwaga: W obwieszczeniu przydzielenie Meszna i Ratnowic opisano jako błąd, faktycznie w pierwotnym projekcie cała gromada Trzeboszowice miała należeć do gminy Paczków. W wyniku tego mieszkańcy Meszna i Ratnowic mieliby bardzo daleko do siedziby gminy, pomimo tego że utworzono znacznie bliżej gminę Kałków.
- ↑ Obwieszczenie o sprostowaniu błędów z 20 grudnia 1972 (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Opolu, 1972, nr 15, poz. 179)
- ↑ Dz.U. z 1975 r. nr 17, poz. 92
- ↑ Dz.U. z 1975 r. nr 35, poz. 197