Guillaume de Machaut

Guillaume de Machaut

Data i miejsce urodzenia	ok. 1300 Reims lub Machault
Pochodzenie	francuskie
Data i miejsce śmierci	1377 Reims
Gatunki	muzyka poważna muzyka średniowieczna
Zawód	kompozytor, poeta

Machaut otrzymuje od Natury jej troje dzieci – Roztropność, Retorykę i Muzykę. Francuska miniatura z XIV wieku.

Guillaume de Machaut, także Machault (ur. ok. 1300 w Reims lub Machault w Szampanii, zm. 1377 w Reims) – francuski kompozytor i poeta. Główny reprezentant średniowiecznego stylu muzycznego Ars nova.

Życiorys

Jego przodkowie pochodzili z Machault, małej miejscowości w Szampanii, 39 km od Reims. Kształcił się prawdopodobnie w Reims. Po święceniach kapłańskich (1323) rozpoczął służbę na dworze króla czeskiego Jana Luksemburskiego. Był sekretarzem władcy, z którym przemierzał w podróżach i wyprawach wojennych Europę (prawdopodobnie dotarł nawet na Śląsk).

W 1337 został z woli papieża Benedykta XII kanonikiem katedry Notre-Dame w Reims, świątyni, w której koronowali się królowie Francji. Po śmierci Jana Luksemburskiego w 1346 przeniósł się na dwór księcia Jana de Berry, a od roku 1349 do 1357 działał na dworze króla francuskiego Karola V. Ostatnim protektorem Guillaume'a de Machaut był Piotr I Cypryjski.

Przeżył epidemię dżumy (Czarna śmierć), która zdziesiątkowała Europę. W jednym ze swych utworów pisał o 20 tysiącach ofiar zarazy w samym Reims.

Ostatnie lata życia spędził w Reims, najprawdopodobniej tam też zmarł.

Twórczość

Guillaume de Machaut jest uważany za najwybitniejszego kompozytora XIV-wiecznej Francji i najbardziej wszechstronnego przedstawiciela Ars nova, a także za jednego z najważniejszych poetów późnego średniowiecza. Poezję i muzykę traktował jako dziedziny silnie z sobą związane.

Muzyczno-poetycki dorobek G. de Machaut zachował się prawdopodobnie w całości i we francuskiej twórczości XIV w. stanowi największy zespół dzieł stworzonych przez jednego autora.

Twórczość de Machaut obejmuje niemal wszystkie podstawowe gatunki i formy uprawiane w ówczesnej Francji. Zaznacza się w niej wyraźna kontynuacja tradycji muzycznej średniowiecza z równoczesnym dążeniem do rozwoju polifonii "nowej sztuki muzycznej". Komponował głównie muzykę wywodzącą swoje tradycje z działalności trubadurów i truwerów, a także muzykę kościelną. Przykładem tej ostatniej jest Msza Notre Dame, pierwsze polifoniczne opracowanie przez jednego kompozytora pełnego cyklu ordinarium missae.

W kronice Prise d'Alexandrie opisującej życie króla Cypru Piotra I Cypryjskiego znajduje się także opis wizyty władcy w Krakowie na dworze Kazimierza III Wielkiego oraz opis słynnej uczty u Wierzynka. Sam Machaut prawdopodobnie nie brał jednak udziału w tych wydarzeniach.

Wykaz dzieł

• 16 lais jednogłosowych
• 3 lais dwugłosowe
• 23 motety izorytmiczne
• 42 ballady
• 22 rondeaux
• 33 virelais (chanson balladees)
• trzygłosowe David hoquetus
• czterogłosowa Msza Notre Dame

Bibliografia

• Zofia Dobrzańska: (hasło) Guillaume de Machaut. W: Encyklopedia muzyczna PWM. Część biograficzna. T. III. Kraków: PWM, 1987, s. 511.
• Marek Dolewka, Okruchy utraconej pełni. Muzyka antyku i średniowiecza, kurs online www.arkanamelomana.edu.pl (Arkana Melomana, Kraków 2021)
• Piotr Orawski, Lekcje muzyki. Średniowiecze i renesans. Wydawnictwo kle, Warszawa 2010;
• Encyklopedia muzyki. Andrzej Chodkowski (red.). Warszawa: PWN, 1995, s. 515. ISBN 83-01-11390-1. (pol.).
• The New Grove Dictionary of Music and Musicians, vol. M. Oxford University Press, 2004. ISBN 978-0-19-517067-2. (ang.).

Linki zewnętrzne

• Guillaume de Machaut – nuty tego kompozytora dostępne w bibliotece cyfrowej Choral Public Domain Library (ChoralWiki)