Gwardiejsk
54°39′N 21°04′E/54,650000 21,066667 Widok miasta z lotu ptaka w 2003 | |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Obwód | |||
| Burmistrz |
Igor Barskow | ||
| Powierzchnia |
12 km² | ||
| Wysokość |
10 m n.p.m. | ||
| Populacja (2021) • liczba ludności |
| ||
| Nr kierunkowy |
+7 40159 | ||
| Kod pocztowy |
238210 | ||
Położenie na mapie obwodu królewieckiego  | |||
Położenie na mapie Rosji  | |||
| 54°39′N 21°04′E/54,650000 21,066667
| |||
.png)
Gwardiejsk, Tapiewo[2] (ros. Гвардейск; niem. Tapiau) – miasto w obwodzie królewieckim. Położone na prawym brzegu rzeki Pregoły, 38 km na wschód od Królewca.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Historia miejscowości sięga drugiej połowy XIII wieku, kiedy to w 1265 Krzyżacy zdobyli istniejący tu wcześniej gród pruski. Po jego zdobyciu Krzyżacy wybudowali zamek (obecnie teren miasta). Około 1280 w widłach rzek Pregoły i Dejmy rozpoczęto budowę nowego zamku. Był on w latach 1280–1301 siedzibą komtura, a później prokuratora.
W Tapiewie w 1385 ochrzczono wielkiego księcia Witolda.
Po staraniach Związku Pruskiego w 1454 król Polski Kazimierz IV Jagiellończyk ogłosił przyłączenie Prus, włącznie z Tapiewem, do Królestwa Polskiego, jednakże po przeszło dwóch latach miejscowość została ponownie zdobyta przez Krzyżaków[3] miasto podlegało Polsce jako lenno pomiędzy 1466 a 1657. W Tapiewie często bywał książę pruski i polski lennik Albrecht Hohenzollern, który zmarł tu w 1568.
Prawa miejskie Tapiewu nadał król pruski Fryderyk Wilhelm I patentem z dnia 6 kwietnia 1722. Zamek w Tapiewie pod koniec XVIII wieku przeznaczony został na więzienie i taką funkcję spełnia obecnie. W 1848 ok. 300 mieszkańców zmarło na skutek epidemii cholery[3]. Od 1871 w granicach Niemiec. Miasto uległo fragmentarycznym zniszczeniom w trakcie I wojny światowej. W trakcie odbudowy powstał nowy budynek ratusza i szereg domów mieszkalnych.
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
- Dawny zamek krzyżacki, 3 ćwierć XIV wieku, w XIX wieku przebudowany na więzienie. Zachowane jedno skrzydło gotyckie.
- Kościół parafialny, dawniej ewangelicki, obecnie prawosławny. Wzniesiony po 1502, rozbudowany 1768. Budowla ceglana, salowa, otynkowana, z wieżą od zachodu. Barokowy wystrój wnętrza niezachowany.
- Dom rodzinny Lovisa Corintha.
- Ratusz proj. budowniczy Tuczek z Grudziądza. Wzniesiony ok. 1920 r.
- Wieża ciśnień z pocz. XX w.
- Kaplica z 1930 r.
- Niezachowany kościół katolicki projektował Fritz Heitmann.
-
Zamek -
-
Ratusz -
Wieża ciśnień -
Zabytkowe kamieniczki
._%D0%93%D0%B2%D0%B0%D1%80%D0%B4%D0%B5%D0%B9%D1%81%D0%BA.jpg)
Demografia[edytuj | edytuj kod]
Polacy w mieście[edytuj | edytuj kod]
W sierpniu i wrześniu 1939 roku Niemcy więzili w Tapiewie uczniów i nauczycieli Polskiego Gimnazjum w Kwidzynie[6], w tym Władysława Gębika, Alojzego Wrzecionę i Konrada Herrmanna.
Według danych z rosyjskiego spisu powszechnego z 2010 roku Polacy stanowią 0,2% mieszkańców miasta.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2021 года [online] [dostęp 2021-06-13] [zarchiwizowane z adresu 2021-05-02] (ros.).
- ↑ Zmiany wprowadzone na 79. posiedzeniu Komisji. Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej, 2013-05-08.
- ↑ a b Po zakończeniu wojny trzynastoletniej. ostpreussen.net. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-10-04)]. (niem.).
- ↑ a b treemagic.org.
- ↑ http://www.gks.ru/free_doc/doc_2017/bul_dr/mun_obr2017.rar
- ↑ Rzeczypospolita Kwidzyńska - dzieje Polskiego Gimnazjum w Prusach Wschodnich - nowahistoria.interia.pl [online], nowahistoria.interia.pl [dostęp 2017-11-23] (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Georg Dehio, Handbuch der Deutschen Kunstdenkmäler, neu bearb. von Ernst Gall, Deutschordensland Preussen, unter Mitw. von Bernhard Schmid und Grete Tiemann, München; Berlin, Deutscher Kunstverlag, 1952
- Handbuch der historischen Stätten, Ost- und Westpreussen, hrsg. von Erich Weise, Stuttgart, Kröner, 1981, ISBN 3-520-31701-X (unveränd. Nachdr. d. 1. Aufl. 1966)
- Andrzej Rzempołuch, Przewodnik po zabytkach sztuki dawnych Prus Wschodnich, Olsztyn: Remix, 1992, ISBN 83-900155-1-X, OCLC 833969011.
- Dehio-Handbuch der Kunstdenkmäler West- und Ostpreussen. Die ehemaligen Provinzen West- und Ostpreussen (Deutschordensland Preussen) mit Bütower und Lauenburger Land, bearb. von Michael Antoni, München; Berlin, Dt. Kunstverl., 1993, ISBN 3-422-03025-5.
- Anatolij Bachtin, Gerhard Doliesen, Vergessene Kultur. Kirchen in Nord-Ostpreussen. Eine Dokumentation, 2. Aufl., Husum, Husum, 1998, ISBN 3-88042-849-2.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Tapiewo, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XII: Szlurpkiszki – Warłynka, Warszawa 1892, s. 156.
- https://web.archive.org/web/20080423214809/http://www.tapiau.org/ (ros)
- Tapiau (niem)