Harpiogłów mniejszy

Harpiogłów mniejszy
	Harpiocephalus harpia
	(Temminck, 1840)
	; Harpiogłów mniejszy na ilustracji dołączonej do pierwszego opisu
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	nietoperze
Podrząd	mroczkokształtne
Rodzina	mroczkowate
Podrodzina	tubonosy
Rodzaj	Harpiocephalus; J.E. Gray, 1842
Gatunek	harpiogłów mniejszy
Synonimy
	Rodzaju: Harpyiocephalus J.E. Gray, 1866; Gatunku: Vespertilio harpia Temminck, 1840; Ocypetes cavernarum Lesson, 1842; Harpiocephalus rufus J.E. Gray, 1842; Noctilinia lasyura Hodgson, 1847; Lasiurus pearsonii Horsfield, 1851; Vespertilio Pearsonii Tomes, 1858; Harpiocephalus rufulus G.M. Allen, 1913; Harpiocephalus mordax O. Thomas, 1923;
Podgatunki
	H. h. harpia (Temminck, 1840); H. h. lasyurus (Hodgson, 1847); H. h. madrassius Thomas, 1923; H. h. rufulus G.M. Allen, 1913;
	H. h. harpia (Temminck, 1840); H. h. lasyurus (Hodgson, 1847); H. h. madrassius Thomas, 1923; H. h. rufulus G.M. Allen, 1913;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Harpiogłów mniejszy^[13], harpiogłów większy^[13] (Harpiocephalus harpia) – gatunek ssaka z podrodziny tubonosów (Murininae) w obrębie rodziny mroczkowatych (Vespertilionidae).

Taksonomia[edytuj | edytuj kod]

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1840 roku holenderski zoolog Coenraad Jacob Temminck, nadając mu nazwę Vespertilio harpia^[4]. Holotyp pochodził z południowo-wschodniej strony góry Gede, w zachodniej części Jawy, w Indonezji^[14]. Jedyny przedstawiciel rodzaju harpiogłów^[13] (Harpiocephalus), który wprowadził w 1842 roku angielski zoolog John Edward Gray^[2].

Genetycznie Harpiocephalus wydaje się być taksonem siostrzanym w stosunku do reszty Murininae lub osadzonym w Murina i spokrewnionym z M. kontumensis lub M. leucogaster i M. shuipuensis; dokładne umiejscowienie tego taksonu jest niepewne. Forma mordax jest synonimem; czasami jest traktowana jako odrębny gatunek w oparciu o różną wielkość czaszki, ale ta różnica w rzeczywistości reprezentuje dymorfizm płciowy, przy czym nazwa mordax stosowana była w odniesieniu do większych samic^[15]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają cztery podgatunki^[15]. Podstawowe dane taksonomiczne podgatunków (oprócz nominatywnego) przedstawia poniższa tabelka:

Podgatunek	Oryginalna nazwa	Autor i rok opisu	Miejsce typowe
H. h. lasyurus	Noctilinia lasyura	Hodgson, 1847	Góry Centralne, sub-Himalaje^[16].
H. h. madrassius	Harpiocephalus harpia madrassius	O. Thomas, 1923	Perumal, góry Palni, południowe Indie^[16].
H. h. rufulus	Harpiocephalus rufulus	G.M. Allen, 1913	Lào Cai, Tonkin, Wietnam^[16].

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

Harpiocephalus: rodzaj Harpyia Illiger, 1811 (rurkonos); gr. -κεφαλος -kephalos „-głowy”, od κεφαλη kephalē „głowa”^[17].
harpia: w mitologii greckiej harpia (gr. ἁρπυια harpuia) to skrzydlaty potwór, porywające dzieci i dusze, z głową kobiety i skrzydłami drapieżnego ptaka^[17].
lasyurus: gr. λασιος lasios „włochaty, kudłaty”; ουρα oura „ogon”^[18].
madrassius: Prowincja Madras, Indie Brytyjskie^[18].
rufulus: łac. rufulus „rudawy”, od rufus „rudy”^[19].

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Harpiogłów mniejszy występuje w południowej i południowo-wschodniej Azji, zamieszkując w zależności od podgatunku^[15]^[20]:

H. harpia harpia – Malezja, półwyspowa Tajlandia, Sumatra, Jawa, Bali, Lombok i Filipiny (Luzon, Leyte, Negros, Mindanao i Palawan).
H. harpia lasyurus – północno-wschodnie Indie (Sikkim, Bengal Zachodni, Asam, Meghalaya i Mizoram), Bhutan i północno-zachodnia Mjanma.
H. harpia madrassius – południowe Indie (Kerala i Tamilnadu).
H. harpia rufulus – południowo-środkowa i południowo-wschodnia Chińska Republika Ludowa (Junnan, Guangdong i Fujian), Wietnam (włącznie z Cát Bà), północny Laos, środkowa Mjanma i Tajlandia.

Populacja występująca na Tajwanie nie została przypisana do żadnego podgatunku^[15].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała (bez ogona) 57–75 mm, długość ogona 40–50 mm, długość ucha 15–18 mm, długość tylnej stopy 10–14 mm, długość przedramienia 44–54,9 mm; masa ciała 12–30,2 g^[20]. Samice są wyraźnie większe i cięższe od samców^[15]. Wzór zębowy: I ${\tfrac {2}{3}}$ C ${\tfrac {1}{1}}$ P ${\tfrac {2}{2}}$ M ${\tfrac {3}{3}}$ = 34^[20]. Kariotyp wynosi 2n = 44 i FN = 52 w Wietnamie, Tajwanie i Guangdong, w Chińskiej Republice Ludowej i najwyraźniej 2n = 40 w Tajlandii^[20].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Harpiocephalus J.E. Gray, 1842.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Harpiocephalus harpia, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b J.E. Gray. Descriptions of some new genera and fifty unrecorded species of Mammalia. „The Annals and Magazine of Natural History”. 10, s. 259, 1842. (ang.).
↑ J.E. Gray. Synopsis of the Genera of Vespertilionidæ and Noctilionidæ. „The Annals and Magazine of Natural History”. Third Series. 17, s. 90, 1866. (ang.).
↑ ^a ^b C.J. Temminck: Monographies de mammalogie, ou Description de quelques genres de mammifères, dont les espèces ont été observées dans les d1fférens Musées de l’Europe. T. 2. Leiden: C. C. van der Hoek, 1835–1841, s. 219. (fr.).
↑ R.-P. Lesson: Nouveau Tableau du Règne Animal: Mammifères. Paris: Arthus Bertrand, 1842, s. 30. (fr.).
↑ J.E. Gray. Descriptions of some new genera and fifty unrecorded species of Mammalia. „The Annals and Magazine of Natural History”. 10, s. 259, 1842. (ang.).
↑ B.H. Hodgson. On a new species of Plecotus. „The Journal of the Asiatic Society of Bengal”. 16 (2), s. 896, 1847. (ang.).
↑ T. Horsfield: A catalogue of the mammalia in the Museum of the Hon. East-India Company. London: Printed by J. & H. Cox, 1851, s. 36. (ang.).
↑ R.F. Tomes. On the characters of four species of bats inhabiting Europe and Asia, and the description of a new species of Vespertilio inhabiting Madagascar. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 26 (1), s. 87, 1858. (ang.).
↑ G.M. Allen. A new bat from Tonkin. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 26, s. 214, 1913. (ang.).
↑ ^a ^b O. Thomas. On the forms contained in the genus Harpiocephalus. „The journal of the Bombay Natural History Society”. 29, s. 88, 1923. (ang.).
↑ G.G. Csorba G.G. i inni, Harpiocephalus harpia, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2019, wersja 2022-1 [dostęp 2022-08-06] (ang.).
↑ ^a ^b ^c W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 130. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Harpiocephalus harpia. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-08-06].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 256. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
↑ ^a ^b ^c J.R. Ellerman & T.C.S. Morrison-Scott: Checklist of Palaearctic and Indian mammals 1758 to 1946. Wyd. 2. London: Trustees of the British Museum (Natural History), 1966, s. 187. (ang.).
↑ ^a ^b T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 312, 1904. (ang.).
↑ ^a ^b Ch. Srinivasulu: South Asian Mammals: An updated Checklist and Their Scientific Names. Boca Raton: CRC Press, 2019, s. 141. ISBN 978-1-1386-0926-6. (ang.).
↑ rufulus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-08-06] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d R. Moratelli, C. Burgin, V. Cláudio, R. Novaes, A. López-Baucells & R. Haslauer: Family Vespertilionidae (Vesper Bats). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 9: Bats. Barcelona: Lynx Edicions, 2019, s. 907. ISBN 978-84-16728-19-0. (ang.).

[3] Niepoprawna późniejsza pisownia Harpiocephalus J.E. Gray, 1842.

[itis-1] Harpiocephalus harpia, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[gray-2] J.E. Gray. Descriptions of some new genera and fifty unrecorded species of Mammalia. „The Annals and Magazine of Natural History”. 10, s. 259, 1842. (ang.).

[gray1866-4] J.E. Gray. Synopsis of the Genera of Vespertilionidæ and Noctilionidæ. „The Annals and Magazine of Natural History”. Third Series. 17, s. 90, 1866. (ang.).

[tem-5] C.J. Temminck: Monographies de mammalogie, ou Description de quelques genres de mammifères, dont les espèces ont été observées dans les d1fférens Musées de l’Europe. T. 2. Leiden: C. C. van der Hoek, 1835–1841, s. 219. (fr.).

[les-6] R.-P. Lesson: Nouveau Tableau du Règne Animal: Mammifères. Paris: Arthus Bertrand, 1842, s. 30. (fr.).

[gray1842-7] J.E. Gray. Descriptions of some new genera and fifty unrecorded species of Mammalia. „The Annals and Magazine of Natural History”. 10, s. 259, 1842. (ang.).

[hod-8] B.H. Hodgson. On a new species of Plecotus. „The Journal of the Asiatic Society of Bengal”. 16 (2), s. 896, 1847. (ang.).

[hor-9] T. Horsfield: A catalogue of the mammalia in the Museum of the Hon. East-India Company. London: Printed by J. & H. Cox, 1851, s. 36. (ang.).

[tom-10] R.F. Tomes. On the characters of four species of bats inhabiting Europe and Asia, and the description of a new species of Vespertilio inhabiting Madagascar. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 26 (1), s. 87, 1858. (ang.).

[all-11] G.M. Allen. A new bat from Tonkin. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 26, s. 214, 1913. (ang.).

[tho-12] O. Thomas. On the forms contained in the genus Harpiocephalus. „The journal of the Bombay Natural History Society”. 29, s. 88, 1923. (ang.).

[iucn-13] G.G. Csorba G.G. i inni, Harpiocephalus harpia, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2019, wersja 2022-1 [dostęp 2022-08-06] (ang.).

[Cichocki&inni-14] W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 130. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[msw-15] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Harpiocephalus harpia. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-08-06].

[Burgin&inni-16] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 256. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).

[ell&mor-17] J.R. Ellerman & T.C.S. Morrison-Scott: Checklist of Palaearctic and Indian mammals 1758 to 1946. Wyd. 2. London: Trustees of the British Museum (Natural History), 1966, s. 187. (ang.).

[pal-18] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 312, 1904. (ang.).

[sri-19] Ch. Srinivasulu: South Asian Mammals: An updated Checklist and Their Scientific Names. Boca Raton: CRC Press, 2019, s. 141. ISBN 978-1-1386-0926-6. (ang.).

[20] rufulus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-08-06] (ang.).

[Moratelli&inni-21] R. Moratelli, C. Burgin, V. Cláudio, R. Novaes, A. López-Baucells & R. Haslauer: Family Vespertilionidae (Vesper Bats). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 9: Bats. Barcelona: Lynx Edicions, 2019, s. 907. ISBN 978-84-16728-19-0. (ang.).

[1]

[2]

[a]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]