Henrik Kauffmann
.jpg) Henrik Kauffmann (1932) | |
| Data i miejsce urodzenia |
26 sierpnia 1888 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
5 czerwca 1963 |
| Ambasador Danii w Stanach Zjednoczonych | |
| Okres |
od 1947 |
| Minister bez teki | |
| Okres |
od maja 1945 |
| Przynależność polityczna |
niezależny |
| Ambasador Danii w Stanach Zjednoczonych | |
| Okres |
od 1939 |
Henrik Kauffmann, właśc. Henrik Louis Hans von Kauffmann (ur. 26 sierpnia 1888 we Frankfurcie nad Menem, zm. 5 czerwca 1963 w Skodsborgu) – duński dyplomata; w 1941 roku podpisał z własnej inicjatywy porozumienie z rządem amerykańskim, na mocy którego Stany Zjednoczone zobowiązały się do zagwarantowania bezpieczeństwa Grenlandii w zamian za prawo do ulokowania tam swoich baz wojskowych.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Henrik Kauffmann urodził się 26 sierpnia 1888 roku we Frankfurcie nad Menem[1]. Jego rodzicami byli architekt Aage Basse Gustav Kauffmann (1852–1922) i Mathilde Bertha Louise von Bernus (1866–1922)[1].
Po ukończeniu szkoły średniej w 1906 roku odbył studia prawnicze na uniwersytecie w Kopenhadze (1906–1911)[1]. Początkowo pracował jako woluntariusz w Ministerstwie Spraw Zagranicznych, a w 1912 roku został zatrudniony tam na stanowisku asystenta[1].
W latach 1913–1915 sprawował funkcję sekretarza konsulatu w Nowym Jorku, a latach 1916–1919 placówki w Berlinie[1]. Następnie objął stanowisko kierownicze w Ministerstwie Spraw Zagranicznych[1]. W maju 1921 roku objął stanowisko ambasadora w Rzymie[1]. Szybką ścieżkę kariery zawdzięczał wsparciu ówczesnego ministra spraw zagranicznych Erika Scaveniusa (1877–1962)[1].
W latach 1924–1932 pełnił funkcję ambasadora w Pekinie, która od 1928 roku obejmowała także swym zasięgiem Japonię i Tajlandię[1].
W 1926 roku poślubił Charlotte MacDougall[1] córkę Williama MacDougalla, admirała United States Navy.
W latach 1932–1939 był ambasadorem w Oslo[1].
W 1939 roku, w obliczu zagrożenia wybuchem wojny, Dania potrzebowała doświadczonego przedstawiciela w Stanach Zjednoczonych[1]. Ówczesny minister spraw zagranicznych Peter Munch (1870–1948) powierzył tę funkcję Kauffmannowi[1]. Kauffmann szybko zdobył silną pozycję w Waszyngtonie i jako pierwszy duński ambasador wypowiedział współpracę z okupacyjnym rządem Danii, a Stany Zjednoczone uznawały go za oficjalnego przedstawiciela Danii[1]. Po klęsce Francji w czerwcu 1940 roku, stosunki między ambasadą a ministerstwem spraw zagranicznych uległy zacieśnieniu[1]. Kiedy Scavenius ponownie objął tekę ministra spraw zagranicznych, zostawił Kauffmanna na stanowisku[1].
Kauffmann reprezentował również duńskie interesy na Grenlandii[1] – w 1933 roku Stały Trybunał Sprawiedliwości Międzynarodowej w Hadze uznał zwierzchnictwo Danii nad Grenlandią[2]. Zgodnie z doktryną Monroe Stany Zjednoczone nie mogły pozwolić żadnemu innemu państwu na obecność militarną w regionie arktycznym[3]. Okupacja Danii przez hitlerowskie Niemcy niosła ze sobą zagrożenie okupacji Grenlandii[4]. 9 kwietnia 1941 roku Kauffmann podpisał – bez konsultacji z rządem w Kopenhadze – wynegocjowane wcześniej przez siebie porozumienie (ang. Agreement for the Defence of Greenland[5]) z rządem amerykańskim[6], na mocy którego Stany Zjednoczone zobowiązały się do zagwarantowania bezpieczeństwa wyspy w zamian za prawo do budowy, utrzymania i używania niezbędnych obiektów[3]. Porozumienie to pozwalało Amerykanom na lokalizację baz wojskowych, stacji meteorologicznych i lotnisk na terenie Grenlandii[5].
Ministerstwo w Kopenhadze zostało powiadomione po fakcie, a minister Scavenius uznał traktat za nieważny prawnie i 16 kwietnia 1941 roku odwołał Kauffmanna ze stanowiska[1][7]. Kauffmann odmówił powrotu do kraju[1]. Został oskarżony o zdradę stanu a jego majątek na terenie Danii został skonfiskowany[8].
W praktyce środki te nie miały większego znaczenia, ponieważ Kauffmann pozostawał w Waszyngtonie, gdzie rząd amerykański nadal uznawał go za oficjalnego przedstawiciela Danii[1] – przedstawiciela Wolnej Danii[8]. Rząd amerykański dał mu dostęp do duńskich aktywów na terenie Stanów Zjednoczonych, które zostały zamrożone z momentem okupacji Danii, oraz prawo do dysponowania przychodami z wydobycia grenlandzkiego kriolitu[8]. Jeszcze w październiku 1941 roku powstała pierwsza amerykańska stacja na Grenlandii – „Blue West-8” w Søndre Strømfjord, którą dowodził pionier lotnictwa arktycznego Bernt Balchen (1899–1973)[9].
3 stycznia 1942 roku Kauffmann wsparł deklarację rządów alianckich o utworzeniu Organizacji Narodów Zjednoczonych[1]. Powstrzymał się od jej podpisania, co było prerogatywą rządów[10]. Zadeklarował jednak, że Duńczycy w wolnym świecie będą przestrzegać deklaracji tak jakby była podpisana przez wolny rząd Danii[10].
Po wyzwoleniu Danii, 5 maja 1945 roku został powołany na ministra bez teki w pierwszym powojennym rządzie prowadzonym przez Vilhelma Buhla (1881–1954)[1]. Funkcję tę pełnił do listopada 1945 roku[1]. W okresie od kwietnia do czerwca 1945 roku uczestniczył jako delegat Danii w pierwszej konferencji ONZ w San Francisco[1].
We wrześniu 1946 roku przewodniczył konferencji Organizacji Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa w Kopenhadze[1].
W 1947 roku powrócił na stanowisko ambasadora w Stanach Zjednoczonych, które piastował do emerytury w 1958 roku[11]. Następnie został członkiem zarządu firmy Det Østasiatiske Kompagni (ØK)[1].
Został zamordowany 5 czerwca 1963 roku podczas pobytu w sanatorium w Skodsborgu[1], przez swoją żonę Charlott MacDougall, która następnie popełniła samobójstwo[12].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa Dansk Biografisk Leksikon ↓.
- ↑ Tvedt i Dørum 2019 ↓.
- ↑ a b Wiltse 1965 ↓, s. 18.
- ↑ Stern 2004 ↓, s. 103.
- ↑ a b Lidegaard 2009 ↓, s. 154.
- ↑ Briggs 1941 ↓.
- ↑ Department of State ↓.
- ↑ a b c Lidegaard 2009 ↓, s. 155.
- ↑ Wiltse 1965 ↓, s. 19.
- ↑ a b Lidegaard 2009 ↓, s. 165.
- ↑ Den Store Danske ↓.
- ↑ "Wife Cuts Danish Hero's Throat, Then Kills Self" na The Tuscaloosa News. Associated Press
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Herbert W. Briggs. The Validity of the Greenland Agreement. „American Journal of International Law”. 35 (3), s. 506–13, 1941. Cambridge University Press. DOI: 10.2307/2192457. [dostęp 2021-02-23]. (ang.).
- The Danish Minister (Kauffmann) to the Secretary of State. [w:] Department of State, Office of the Historian [on-line]. [dostęp 2021-02-24]. (ang.).
- Bo Lidegaard: Henrik von Kauffmann. W: Den Store Danske. (duń.).
- Bo Lidegaard: A Short History of Denmark in the 20th Century. Gyldendal A/S, 2009. ISBN 978-87-02-07941-8. [dostęp 2021-02-24]. (ang.).
- Viggo Sjøqvist: Henrik Kauffmann. W: Dansk Biografisk Leksikon. (duń.).
- Pamela R. Stern: Daily Life of the Inuit. ABC-CLIO, 2010. ISBN 978-0-313-36311-5. [dostęp 2021-02-23]. (ang.).
- Knut Are Tvedt, Knut Dørum, Grønlandssaken [online], I Store norske leksikon, 4 stycznia 2019 [dostęp 2021-02-23] (norw.).
- Charles M. Wiltse: The Medical Department: Medcial Service in the Mediterranean and Minor Theatres. Washington D.C.: Department of the Army, 1965, seria: United States Army in World War II.. [dostęp 2021-02-23]. (ang.).