Hyżne
49°55′15″N 22°10′19″E/49,920833 22,171944
| wieś | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | |
| Strefa numeracyjna |
17 |
| Kod pocztowy |
36-024[4] |
| Tablice rejestracyjne |
RZE |
| SIMC |
0651170[5] |
Położenie na mapie gminy Hyżne  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |
Położenie na mapie powiatu rzeszowskiego  | |
| 49°55′15″N 22°10′19″E/49,920833 22,171944[1]
| |
| Strona internetowa | |
Hyżne – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie rzeszowskim, w gminie Hyżne, na Pogórzu Dynowskim[6][5]. Przy drodze wojewódzkiej 878[7]. Wieś jest siedzibą gminy Hyżne oraz rzymskokatolickiej parafii Narodzenia Maryi Panny. Od 1997 roku Hyżne współpracuje z samorządem Ajaku (Szabolcs-Szatmár-Bereg).
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa rzeszowskiego.
Siedziba gromady Hyżne w latach 1954-1972.
W okolicy ślady starego osadnictwa, o którym świadczą zachowane na wzniesieniu zwanym Tatarską Górą resztki wczesnośredniowiecznego grodziska.
Części wsi
[edytuj | edytuj kod]| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0651186 | Budy | część wsi |
| 0651192 | Dział | część wsi |
| 0651200 | Góra | część wsi |
| 0651217 | Malarzówka | część wsi |
| 0651223 | Mały Dół | część wsi |
| 0651230 | Moszczanki | część wsi |
| 0651246 | Nieborów Mały | część wsi |
| 0651252 | Nieborów Wielki | część wsi |
| 0651269 | Nowa Wieś | część wsi |
| 0651275 | W Dołkach | część wsi |
| 0651281 | Węgierka | część wsi |
| 0651298 | Wielki Dół | część wsi |
| 0651306 | Zapady | część wsi |
Historia
[edytuj | edytuj kod]Pierwsze wzmianki o Hyżnem pojawiły się w 1436 roku. Wieś leży na starym trakcie zwanym Węgierską Drogą – z Węgier przez Duklę do Przemyśla. Wieś Hyżne była od początku własnością szlachty: Kmitów, Denowskich, Rzeszowskich i Wapowskich. Piotr Kmita, kasztelan lubelski, był właścicielem Hyżnego, a po jego śmierci odziedziczył tę miejscowość jego syn Piotr Lunak Kmita, który ożenił się z Zofią Rzeszowską (1430–1448). W roku 1436 dobra te zagarnął bezprawnie stryj małoletniej wówczas Małgorzaty Kmity, Mikołaj Kmita – kasztelan przemyski, zapoczątkowując długoletni spór, który zakończył się w roku 1441 nowym podziałem dóbr. Tereny dynowskie odzyskała Małgorzata Mościcowa z Kmitów. W roku 1590 Katarzyna Wapowska ufundowała drewniany kościół, a w nim umieściła obraz Matki Boskiej.
Pod koniec XVII w. Hyżne nabył hrabia Nieborowski h. Prawdzic. Zbudował on nowy kościół na miejscu starego, spalonego w 1624 roku przez Tatarów. Obecny, trzeci kościół wzniesiony w latach 1727–1739 (sanktuarium Maryjne z cudownym obrazem Matki Bożej z XVI w., koronowanym w 1932 r.) jest jednym z najważniejszych zabytków Gminy Hyżne.
W roku 1890 funkcjonowały w Hyżnem cztery karczmy, młyn wodny, cegielnia, gorzelnia i folwark. Od roku 1917 właścicielami majątku do reformy rolnej byli Dzieduszyccy, którzy przebudowali dwór oraz w 1910 roku wybudowali drewniany budynek urzędu gminy.
II Rzeczpospolita i II wojna światowa
[edytuj | edytuj kod]Wieś związana jest z życiem gen. Władysława Sikorskiego, który spędził tu dziecinne lata. Od 1863 r. we wsi funkcjonowała szkoła ludowa, w której uczył ówczesny organista Tomasz Sikorski (jego ojciec).
W czasie II wojny światowej działała tu AK, która nazwała te tereny jako Rzeczpospolita Hyżneńsko - Niebylecka, podobwód AK Rzeszów-Południe. Teren zarządzany Hyżne – Niebylec przez kpt. Józefa Maciołka ps. "Żuraw", "Roch", a komendantami Placówek AK byli: Jan Rabczak "Dąb", Stanisław Jakubczyk "Chrobry", Mieczysław Chedyński "Józef" oraz Jan Baran "Blizbor".
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]- Kościół parafialny z cudownym obrazem Matki Boskiej,
- Renesansowa chrzcielnica z 1592 roku,
- Dzwon z 1649 roku,
- 7 kapliczek
- fortyfikacja ziemna
- Dom Sióstr Miłosierdzia
- Zespół Dworski z parkiem (obecnie Szkoła Podstawowa)
- Budynek starego urzędu gminy (obecnie GOK)
- Pomnik Grunwaldu
- Przydrożne krzyże
Sport
[edytuj | edytuj kod]W Hyżnem istnieją dwa kluby piłkarskie, występujące na poziomie rzeszowskiej B-klasy. Są to Polonia Hyżne oraz HALO Hyżne. Polonia datuje swoje powstanie na 1970 rok[8], natomiast HALO powstało w 2017 roku poprzez przerodzenie się Hyżneńskiej Amatorskiej Ligi Orlikowej w klub piłkarski.
Ponadto w gminie Hyżne znajduje się jeszcze jeden klub: Tatyna Dylągówka.
Ludzie związani z Hyżnem
[edytuj | edytuj kod]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 42259
- ↑ Wieś Hyżne w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2018-04-21], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2018-04-21].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 354 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ a b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Zarządzenie Nr 4 Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad z dnia 31 stycznia 2023 r. w sprawie nadania numerów drogom wojewódzkim [online], 31 stycznia 2022 (pol.).
- ↑ Polonia Hyżne na portalu 90minut.pl
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Hyżne, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 241.
| Wsie | |
|---|---|
| Części wsi |
|
| Nieoficjalna część wsi |
