
Niebylec (wieś)
Artykuł | 49°51′22″N 21°54′12″E |
- błąd | 39 m |
WD | 49°51'N, 21°54'E, 49°53'N, 21°53'E |
- błąd | 2330 m |
Odległość | 761 m |
| ||||
| ||||
![]() Kościół pw. Znalezienia Krzyża | ||||
Państwo | ![]() | |||
Województwo | ![]() | |||
Powiat | strzyżowski | |||
Gmina | Niebylec | |||
Liczba ludności (2011) | 586[1][2] | |||
Strefa numeracyjna | 17 | |||
Kod pocztowy | 38-114 | |||
Tablice rejestracyjne | RSR | |||
SIMC | 0656947 | |||
Położenie na mapie gminy Niebylec ![]() | ||||
Położenie na mapie Polski ![]() | ||||
Położenie na mapie województwa podkarpackiego ![]() | ||||
Położenie na mapie powiatu strzyżowskiego ![]() | ||||
![]() |
Niebylec – wieś (dawniej miasto) w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie strzyżowskim, w gminie Niebylec[3][4]. Wieś położona jest przy drodze krajowej 19 z Rzeszowa do Miejsca Piastowego.
Miejscowość liczy ok. 600 mieszkańców i jest siedzibą gminy Niebylec oraz siedzibą parafii Znalezienia Świętego Krzyża, należącej do dekanatu Czudec, diecezji rzeszowskiej[5]. W Niebylcu mieści się główna siedziba firmy przewozowej Neobus, która oferuje przewozy autokarowe z Podkarpacia w kierunku Warszawy (p. Rzeszów, Radom), Wrocławia (p. Rzeszów, Kraków, Katowice) i Łodzi (p. Kielce).
Niebylec uzyskał lokację miejską w 1509 roku, zdegradowany przed 1919 rokiem[6]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa rzeszowskiego.
Historia[edytuj | edytuj kod]
W 1460 roku właścicielami terenów Niebylca byli bracia: Marcin, Mikołaj, Jan i Stanisław Machowscy herbu Awdaniec. Niebylec był miastem w latach 1509–1919. Jego założycielem był Mikołaj Machowski z Machowa,dworzanin i krojczy królowej Elżbiety, któremu król Zygmunt Stary zezwolił na założenie miasta na terenie jego dziedzicznej wsi Jawornik (założonej w XV wieku). Początkowo miasto nosiło nazwę Jawornik, a później zmieniło nazwę na Niebylec. Obecnie wsie Jawornik Niebylecki i Niebylec to dwie niezależne jednostki administracyjne. Janusz Romer, właściciel Niebylca, w 1646 roku wybudował nowy kościół pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny. Na mocy dekretu biskupa sufragana krakowskiego wydanego 14 lipca 1650 roku przyłączono do parafii w Niebylcu kościół w Konieczkowej, który stał się świątynią filialną.
Kolejnymi właścicielami Niebylca byli Pieniążkiowie i Ankiewicze. W czasie konfederacji barskiej do obrony Polski przed wojskami rosyjskimi włączyli się mieszkańcy Niebylca, którymi dowodził Kajetan Junosza Łempicki, a potem wyruszył w 1794 roku na pomoc powstaniu kościuszkowskiemu. Ludność miasteczka trudniła się rolnictwem, rzemiosłem i handlem. Niebylec miał przywilej urządzania cotygodniowego targu i dwóch jarmarków rocznie (od 1801 roku – czterech jarmarków). Miasteczko znane było ze sprzedaży wołów, koni, krów i skór.
Na początku XVII wieku do Niebylca przeniesiona parafię z sąsiedniej wsi Konieczkowej. W XVIII wieku w miasteczku pojawiła się ludność żydowska, która na początku XX wieku stanowiła już większość mieszkańców Niebylca. W tym okresie właścicielem ziemskim w Niebylcu był Aszer Wałłach. W 1918 doszło tutaj do rabunku sklepów żydowskich przez mieszkańców okolicznych wsi. W czasie II wojny światowej żydowscy mieszkańcy Niebylca zostali wywiezieni, najpierw do getta w Rzeszowie, a później do obozu Belżec. W okolicach miasteczka działała w czasie okupacji AK, która nazwała te tereny mianem Rzeczpospolita Hyżneńsko-Niebylecka. Podobwód AK Rzeszów-Południe, teren Hyżne-Niebylec zarządzany był przez kpt. Józefa Maciołka „Żuraw”, „Roch”, zaś komendantami Placówek AK, byli: Jan Rabczak „Dąb”, Stanisław Jakubczyk „Chrobry”, Mieczysław Chedyński „Józef” oraz Jan Baran „Blizbor”
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
- Kościół pw. Znalezienia Krzyża Świętego i Wniebowzięcia NMP z 1936-1943 (powstał na miejscu starszej budowli z 1646).
- Synagoga murowana z II poł. XIX wieku z dobrze zachowaną polichromią (obecnie budynek biblioteki).
- Pozostałości cmentarza żydowskiego (zachowane są jedynie 2 macewy).
- Dwór drewniano-murowany z początku XV wieku, rozbudowany w XVII i XIX wieku.
- Kapliczka z przełomu XVIII i XIX wieku.
- Drewniane domy przy rynku.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Wieś Niebylec w liczbach, [w:] Polska w liczbach [online], polskawliczbach.pl [dostęp 2018-04-26] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2018-04-25].
- ↑ GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Parafia pw. Znalezienia Krzyża Świętego w Niebylcu. [dostęp 2012-03-13].
- ↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 54-55.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Niebylec (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 42 .
- Gmina Niebylec
- Sztetl Niebylec – historia Żydów niebyleckich (ang.)
- Niebylec na stronie gminy
|
|
|