Ilja Garkawy
| |
 komkor
| |
| Data i miejsce urodzenia |
19 lipca 1888 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
1 lipca 1937 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1915–1937 |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki |
260 pułk piechoty, 9 Armia, 45 Dywizja Strzelecka, 3 Kazańska Dywizja Strzelecka, 8 korpus strzelecki, 14 korpus strzelecki, Uralski Okręg Wojskowy |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
| |
Ilja Iwanowicz Garkawy[1] (ur. 7 lipca?/19 lipca 1888 w Musijenkowie w guberni jekaterynosławskiej, zm. 1 lipca 1937 w miejscu egzekucji Kommunarka) – radziecki wojskowy, komkor, ofiara stalinowskiej czystki w Armii Czerwonej.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Pochodził z ukraińskiej rodziny chłopskiej[2]. Ukończył seminarium nauczycielskie w Nowomoskowsku i pracował jako nauczyciel ludowy. Podczas I wojny światowej, w 1915 r. został zmobilizowany i skierowany do szkoły wojskowej w Odessie, którą ukończył w lutym 1916 r. Walczył w armii rosyjskiej na froncie rumuńskim, dochodząc do stanowiska dowódcy kompanii w 260 pułku strzeleckim. Po rewolucji lutowej 1917 r. został wybrany do komitetu pułkowego. Przyłączył się do ruchu rewolucyjnego w Besarabii, pełnił obowiązki przewodniczącego rady delegatów robotniczych i żołnierskich w Kiszyniowie[2]. Na początku stycznia 1918 r. kiszyniowscy bolszewicy oraz ich zwolennicy podjęli próbę zbrojnego przejęcia władzy w Besarabii, jednak zostali z niej wyparci przez interweniujące, na wniosek mołdawskiej Rady Kraju, wojska rumuńskie jeszcze w tym samym miesiącu[3].
Ilja Garkawy wstąpił do Armii Czerwonej krótko po jej utworzeniu. Był pomocnikiem kierownika gubernialnego wojenkomatu w Woroneżu (sierpień-październik 1918 r.), następnie szefem sztabu 45 Dywizji Strzeleckiej od czerwca 1919 r. do sierpnia 1920 r. Między sierpniem 1920 r. a kwietniem 1921 r. tymczasowo dowodził 45 Dywizją Strzelecką[2].
Po zakończeniu wojny domowej w Rosji był od czerwca do grudnia 1921 r. szefem sztabu 3 Kazańskiej Dywizji Strzeleckiej. Od grudnia 1921 do marca 1922 był p.o. komendanta garnizonu kijowskiego, następnie od marca do maja 1922 r. pomocnikiem dowódcy Kijowskiego Okręgu Wojskowego i od maja 1922 r. do czerwca 1924 d. ponownie dowódcą 45 Dywizji Strzeleckiej. W tym czasie (w 1923 r.) ukończył wyższe kursy przy Akademii Wojskowej w Moskwie[2].
Od czerwca 1924 r. do grudnia 1927 r. był dowódcą 8 Korpusu Strzeleckiego, następnie do maja 1930 r. kierował Zarządem Dowódczym Zarządu Głównego Armii Czerwonej. W 1928 r. odznaczony Orderem Czerwonego Sztandaru[2]. Od maja 1930 r. do lipca roku następnego dowodził 14 Korpusem Strzeleckim. W lipcu 1931 r. mianowano go pomocnikiem dowódcy Leningradzkiego Okręgu Wojskowego[2].
W 1935 r. został dowódcą nowo utworzonego Uralskiego Okręgu Wojskowego[4]. Posiadał stopień komkora[4].
Aresztowanie, proces i śmierć[edytuj | edytuj kod]
11 marca 1937 r., w pierwszej fazie czystek w Armii Czerwonej, został aresztowany[4] i oskarżony o udział w spisku antypaństwowym. Jego aresztowanie zostało przyjęte przez wysokich oficerów Armii Czerwonej z niedowierzaniem. O zwolnienie Garkawego bez powodzenia starał się Jan Gamarnik[4], a żona komkora, również bezskutecznie, prosiła o pomoc komisarza obrony Klimienta Woroszyłowa[5]. Dowodzący Kijowskim Okręgiem Wojskowym komandarm Iona Jakir, przyjaciel i szwagier Garkawego (żona aresztowanego, Mila, była siostrą małżonki Jakira Sarry), 9 kwietnia 1937 r. wstawiał się za nim osobiście u Stalina[4]. Po tym spotkaniu w połowie kwietnia Garkawy został zwolniony, a nawet przywrócono do dowodzenia okręgiem, jednak w więzieniu pozostali jego zastępcy. 12 maja Garkawy został aresztowany po raz drugi w Swierdłowsku[4]. Oskarżono go o kierowanie organizacją terrorystyczną[6]. Na śledztwie, prowadzonym przez komisarza bezpieczeństwa państwowego 3 rangi Dmitrija Dmitrijewa[7], przyznał się do wszystkich zarzutów, 1 lipca 1937 r. został skazany na śmierć i tego samego dnia rozstrzelany[4]. Represje dotknęły również jego żonę, którą uwięziono, i dwóch synów - starszy Jurij został skazany na pięć lat łagru, młodszy Władimir trafił do domu dziecka. Obaj zginęli podczas II wojny światowej[5].
12 grudnia 1956 r. Ilja Garkawy został zrehabilitowany[2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ P. Wieczorkiewicz, Łańcuch..., s. 1180.
- ↑ a b c d e f g Гарькаватый Илья Иванович [online], www.hrono.ru [dostęp 2017-10-31].
- ↑ W. van Meurs, The Bessarabian Question in Communist Historiography. Nationalist and Communist Policy and History-Writing, Columbia University Press, New York 1994, s. 63-65.
- ↑ a b c d e f g P. Wieczorkiewicz, Łańcuch..., s. 61.
- ↑ a b P. Wieczorkiewicz, Łańcuch..., s. 62.
- ↑ P. Wieczorkiewicz, Łańcuch..., s. 323.
- ↑ P. Wieczorkiewicz, Łańcuch..., s. 533.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- P. Wieczorkiewicz, Łańcuch śmierci. Czystka w Armii Czerwonej 1937-1939, Zysk i S-ka, Warszawa 2016, ISBN 978-83-7785-794-6.