Indris krótkoogonowy

Indris krótkoogonowy
	Indri indri
	(Gmelin, 1788)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Nadgromada	żuchwowce
Gromada	ssaki
Infragromada	łożyskowce
Rząd	naczelne
Podrząd	lemurowe
Infrarząd	lemurokształtne
Rodzina	indrisowate
Rodzaj	Indri; É. Geoffroy Saint-Hilaire & G. Cuvier, 1796
Gatunek	indris krótkoogonowy
Synonimy
	Rodzaju: Indris G. Cuvier, 1800; Lichanotus Illiger, 1811; Indrium Rafinesque, 1815; Lichanotes Temminck, 1827; Pithelemur Lesson, 1840; Gatunku: Lemur indri Gmelin, 1788; Indri brevicaudatus É. Geoffroy Saint-Hilaire & G. Cuvier, 1796; Indri niger Lacépède, 1799; Indris ater I. Geoffroy Saint-Hilaire, 1825; Lichanotus mitratus W. Peters, 1871; Indris variegatus J.E. Gray, 1872;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; krytycznie zagrożony
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Indris krótkoogonowy^[14], indrys, babakoto (Indri indri) – gatunek owocożernego ssaka naczelnego z rodziny indrisowatych (Indridae).

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1788 roku niemiecki zoolog Johann Friedrich Gmelin, nadając mu nazwę Lemur indri^[8]. Miejsce typowe to Madagaskar (w oryg. łac. Habitat in Madagascar)^[8]^[15]^[16]. Gmelin oparł swój opis na „l’Indri” Pierre’a Sonnerata z 1782 roku^[17]. Jedyny przedstawiciel rodzaju indris^[14] (Indri), który zdefiniowali w 1796 roku francuscy zoolodzy Étienne Geoffroy Saint-Hilaire i Georges Cuvier^[2].

Widoczny, regionalny trend w ilości białego i czarnego futra na sierści spowodował rozpoznanie dwóch podgatunków^[15]; jednak obecnie uważa się, że stanowi to ekoklinę, z ciemniejszymi osobnikami na północy i jaśniejszymi na południu^[18]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten takson za gatunek monotypowy^[18].

Etymologia

Indri i Indrium: fr. indri „indris”, prawdopodobnie od malg. endrina „indris”; powszechne wyjaśnienie mówiące, że słowo to pochodzi z malg. indry oznaczającego „zobacz, spójrz” lub od indry izy oznaczającego „oto jest”, które to słowa rodzimi przewodnicy wykrzyczeli do francuskiego przyrodnika Pierre’a Sonnerata widząc to zwierzę i które Sonnerat pomyłkowo uznał za nazwę zwierzęcia, jest mało wiarygodna ze względu na to, że Sonnerat zbyt dokładnie studiował to zwierzę^[19].
Lichanotus: gr. λιχανος likhanos „palec wskazujący”^[20].
Pithelemur: gr. πιθηκος pithēkos „małpa”; rodzaj Lemur Linnaeus, 1758 (lemur)^[21].

Zasięg występowania

Indris krótkoogonowy występuje w północno-wschodnim i środkowo-wschodnim Madagaskarze, mniej więcej od Anjanaharibe-Sud Reserve na południe do Anosibe an’ala Classified Forest^[18].

Charakterystyka

Jest największym przedstawicielem rodziny i jednym z największych lemurokształtnych; długość ciała (bez ogona) 64–72 cm, długość ogona około 5 cm; masa ciała 5,8–9 kg^[22]^[23].

Ekologia

Aktywny w ciągu dnia, prowadzi nadrzewny tryb życia, żywi się owocami, liśćmi i kwiatami. Swoją obecność na zajmowanym terytorium oznajmia donośnym, przypominającym wycie psa, głosem oraz wydzieliną gruczołów zapachowych.

Indrisy tworzą grupy rodzinne. Ciąża trwa około pięciu miesięcy. Samica rodzi jedno młode.

Status zagrożenia

Indris jest krytycznie zagrożony wyginięciem (CR – ang. critically endangered)^[13].

Uwagi

↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Indri É. Geoffroy Saint-Hilaire & G. Cuvier, 1796.
↑ Nowa nazwa dla Indri É. Geoffroy Saint-Hilaire & G. Cuvier, 1796.
↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Lichanotus Illiger, 1811.

Przypisy

↑ Indri indri, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c É. Geoffroy Saint-Hilaire & G. Cuvier. Memoire sur les rapports naturels des Makis Lemur, L. et Description d’une espèce nouvelle de Mammifère, par le citoyen Geoffroy, professeur de zoologie du Muséum d’Histoire naturelle. „Magasin Encyclopédique”. 1 (1), s. 46, 1796. (fr.).
↑ G. Cuvier: Lecons d’anatomie comparée. T. 1. Paris: Baudouin, 1800, s. tab. 1. (fr.).
↑ J.K.W. Illiger: Prodromus systematis mammalium et avium: additis terminis zoographicis utriusque classis, eorumque versione germanica. Berolini: Sumptibus C. Salfeld, 1811, s. 72. (łac.).
↑ C.S. Rafinesque: Analyse de la nature, or, Tableau de l’univers et des corps organisés. Palerme: Aux dépens de l’auteur, 1815, s. 54. (fr.).
↑ C.J. Temminck: Monographie de mammalogie. Paris: Chez G. Defour, 1827, s. xvi. (fr.).
↑ R.-P. Lesson: Species des Mammifères bimanes et quadrumanes; suivi d’un mémoire sur les Oryctéropes. Paris: J.B. Baillière, 1840, s. 208. (fr.).
↑ ^a ^b ^c J.F. Gmelin: Systema naturae per regna tria naturae : secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. Ed. 13., aucta, reformata. T. 1. Lipsiae: Impensis Georg. Emanuel. Beer, 1788, s. 42. (łac.).
↑ Tableau des divisions, sous-divisions, ordres et genres des mammifères. W: B.G. de Lacépède: Discours d’ouverture et de clôture du cours d’histoire naturelle, des animaux vertébrés et a sang rouge, Donné dans le Muséum national d’Histoire Naturelle, L’an 6 de la république. Paris: Plassan, 1799, s. 5. (fr.).
↑ I. Geoffroy Saint-Hialire: Indri. W: M. Bory de Saint-Vincent: Dictionnaire classique d’histoire naturelle. T. 8. Paris: Rey et Gravier, Libraries-Editeurs, Auai des Augustins, 1825, s. 534. (fr.).
↑ W.C.H. Peters. Über eine neue Art von Indris, Lichanotus mitratus, aus Madagascar. „Monatsberichte der Königlichen Preussische Akademie des Wissenschaften zu Berlin”. Aus dem Jahre 1871, s. 360, 1872. (niem.).
↑ J.E. Gray. On the varieties of Indris and Propithecus. „The Annals and Magazine of Natural History”. Fourth series. 10, s. 474, 1872. (ang.).
↑ ^a ^b T. King, R. Dolch, H.N.T. Randriahaingo, L. Randrianarimanana & M. Ravaloharimanitra 2020, Indri indri, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2021, wersja 2021-2 [dostęp 2021-07-27] (ang.).
↑ ^a ^b W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 33. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Indri indri. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-07-27].
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Indri indri (J. F. Gmelin, 1788). [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-09-07]. (ang.).
↑ P. Sonnerat: Voyage aux Indes orientales et a la Chine: fait par ordre du roi, depuis 1774 jusqu’en 1781: dans lequel on traite des mœurs, de la religion, des sciences & des arts des Indiens, des Chinois, des Pégouins & des Madégasses: suivi d’observations sur le cap de Bonne-Espérance, les isles de France & de Bourbon, les Maldives, Ceylan, Malacca, les Philippines & les Moluques, & de recherches sur l’histoire naturelle de ces pays. T. 2. Paris: Chez l’Auteur, rue Saint-André-des-Arts, vis-à-vis la rue de l’Éperon, maison de M. Ménissier, Marchand d’étosses de soies; Chez Froullé, Libraire, pont Notre-Dame, vis-à-vis le quai de Gêvres; Chez Nyon, rue de Jardinet; Chez Barrois, 1782, s. 142, ryc. 88. (fr.).
↑ ^a ^b ^c C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 158. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
↑ Palmer 1904 ↓, s. 350.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 376.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 540.
↑ R.A. Mittermeier, Ch. Schwitzer, E.E. Louis Jr & M.C. Richardson: Family Indriidae (Woolly Lemurs, Sifakas and Indri). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 174–177. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).
↑ Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 101. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

Bibliografia

T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).
K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 109–110, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.
Praca zbiorowa: Zwierzęta : encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 103. ISBN 83-01-14344-4.

[3] Niepoprawna późniejsza pisownia Indri É. Geoffroy Saint-Hilaire & G. Cuvier, 1796.

[6] Nowa nazwa dla Indri É. Geoffroy Saint-Hilaire & G. Cuvier, 1796.

[8] Niepoprawna późniejsza pisownia Lichanotus Illiger, 1811.

[itis-1] Indri indri, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[Geoffroy&Cuvier-2] É. Geoffroy Saint-Hilaire & G. Cuvier. Memoire sur les rapports naturels des Makis Lemur, L. et Description d’une espèce nouvelle de Mammifère, par le citoyen Geoffroy, professeur de zoologie du Muséum d’Histoire naturelle. „Magasin Encyclopédique”. 1 (1), s. 46, 1796. (fr.).

[Cuvier-4] G. Cuvier: Lecons d’anatomie comparée. T. 1. Paris: Baudouin, 1800, s. tab. 1. (fr.).

[Illiger-5] J.K.W. Illiger: Prodromus systematis mammalium et avium: additis terminis zoographicis utriusque classis, eorumque versione germanica. Berolini: Sumptibus C. Salfeld, 1811, s. 72. (łac.).

[Rafinesque-7] C.S. Rafinesque: Analyse de la nature, or, Tableau de l’univers et des corps organisés. Palerme: Aux dépens de l’auteur, 1815, s. 54. (fr.).

[Temminck-9] C.J. Temminck: Monographie de mammalogie. Paris: Chez G. Defour, 1827, s. xvi. (fr.).

[Lesson-10] R.-P. Lesson: Species des Mammifères bimanes et quadrumanes; suivi d’un mémoire sur les Oryctéropes. Paris: J.B. Baillière, 1840, s. 208. (fr.).

[Gmelin-11] J.F. Gmelin: Systema naturae per regna tria naturae : secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. Ed. 13., aucta, reformata. T. 1. Lipsiae: Impensis Georg. Emanuel. Beer, 1788, s. 42. (łac.).

[Lacépède-12] Tableau des divisions, sous-divisions, ordres et genres des mammifères. W: B.G. de Lacépède: Discours d’ouverture et de clôture du cours d’histoire naturelle, des animaux vertébrés et a sang rouge, Donné dans le Muséum national d’Histoire Naturelle, L’an 6 de la république. Paris: Plassan, 1799, s. 5. (fr.).

[Geoffroy-13] I. Geoffroy Saint-Hialire: Indri. W: M. Bory de Saint-Vincent: Dictionnaire classique d’histoire naturelle. T. 8. Paris: Rey et Gravier, Libraries-Editeurs, Auai des Augustins, 1825, s. 534. (fr.).

[Peters-14] W.C.H. Peters. Über eine neue Art von Indris, Lichanotus mitratus, aus Madagascar. „Monatsberichte der Königlichen Preussische Akademie des Wissenschaften zu Berlin”. Aus dem Jahre 1871, s. 360, 1872. (niem.).

[Gray-15] J.E. Gray. On the varieties of Indris and Propithecus. „The Annals and Magazine of Natural History”. Fourth series. 10, s. 474, 1872. (ang.).

[iucn-16] T. King, R. Dolch, H.N.T. Randriahaingo, L. Randrianarimanana & M. Ravaloharimanitra 2020, Indri indri, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2021, wersja 2021-2 [dostęp 2021-07-27] (ang.).

[Cichocki&inni-17] W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 33. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Wilson&Reeder-18] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Indri indri. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-07-27].

[mdd-19] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Indri indri (J. F. Gmelin, 1788). [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-09-07]. (ang.).

[son-20] P. Sonnerat: Voyage aux Indes orientales et a la Chine: fait par ordre du roi, depuis 1774 jusqu’en 1781: dans lequel on traite des mœurs, de la religion, des sciences & des arts des Indiens, des Chinois, des Pégouins & des Madégasses: suivi d’observations sur le cap de Bonne-Espérance, les isles de France & de Bourbon, les Maldives, Ceylan, Malacca, les Philippines & les Moluques, & de recherches sur l’histoire naturelle de ces pays. T. 2. Paris: Chez l’Auteur, rue Saint-André-des-Arts, vis-à-vis la rue de l’Éperon, maison de M. Ménissier, Marchand d’étosses de soies; Chez Froullé, Libraire, pont Notre-Dame, vis-à-vis le quai de Gêvres; Chez Nyon, rue de Jardinet; Chez Barrois, 1782, s. 142, ryc. 88. (fr.).

[Burgin&inni-21] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 158. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/27792097_350]-22] Palmer 1904 ↓, s. 350.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/27792123_376]-23] Palmer 1904 ↓, s. 376.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/27792287_540]-24] Palmer 1904 ↓, s. 540.

[Mittermeier&inni-25] R.A. Mittermeier, Ch. Schwitzer, E.E. Louis Jr & M.C. Richardson: Family Indriidae (Woolly Lemurs, Sifakas and Indri). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 174–177. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).

[amw-26] Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 101. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[1]

[2]

[a]

[3]

[4]

[b]

[5]

[c]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]