James Burnett
| |
| Data urodzenia |
październik lub listopad 1714 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
26 maja 1799 |
| Zawód, zajęcie |
prawnik, lingwista |
James Burnett, lord Monboddo (ur. w październiku lub listopadzie 1714, zm. 26 maja 1799 w Edynburgu[1]) – szkocki prawnik, językoznawca, jeden z pionierów antropologii, badacz początków języka i społeczeństwa.
Przewidział zasady darwinizmu. Największym dziełem Burnetta była sześciotomowa praca pt. O pochodzeniu i postępie języka (1773–1792), zawierający informacje na temat obyczajów i zwyczajów ludów prymitywnych[1]. Burnett wiązał człowieka z orangutanem (w oświeceniowej Europie utożsamianej ze stworzeniem, utożsamianej z prawie-człowiekiem, a nie rodzajem małp pongo)[2]. Głosił, że skoro oświeceniowi intelektualiści uznawali za człowieka dzikie dziecko Piotra z Hanoweru, tak za ludzi powinno uznać się również nieposługujące się językiem orangutany, mogące tworzyć zalążki społeczeństwa. W przeciwieństwie do Henry’ego Home’a, lorda Kamesa twierdził, że najpierw powstaje społeczeństwo naturalne, następnie dochodzi do zawarcia umowy społecznej, tworzącej społeczeństwo, a dopiero na samym końcu kształtuje się mowa i język[3]. Poglądy zbliżone do Jamesa Burnetta głosił Jean-Jacques Rousseau, jednak w przeciwieństwie od Burnetta twierdził, że Orang-Outangi są istotami samotniczymi[4].
Głosił, że niektóre języki tubylcze Ameryki Północnej były zrozumiałe dla użytkowników gaelickiego szkockiego i baskijskiego. W odróżnieniu od Henry’ego Home’a, lorda Kamesa uważał Indian amerykańskich za istoty w pełni ludzkie[5].
Uchodził za ekscentryka. Jego wypowiedzi i dziwactwa stały się legendarne za jego życia[1].
Tytuł Lorda Monboddo przyjął w 1767 roku[1].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d James Burnett, Lord Monboddo, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2022-01-28] (ang.).
- ↑ Barnard 2016 ↓, s. 52, 54.
- ↑ Barnard 2016 ↓, s. 54.
- ↑ Barnard 2016 ↓, s. 56.
- ↑ Barnard 2016 ↓, s. 53.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Alan Barnard: Antropologia. Zarys teorii i historii. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 2016. ISBN 978-83-64822-52-0.