Jan Băleanu
| kapitan piechoty | |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne | |
|---|---|
| Jednostki |
43 Pułk Piechoty |
| Stanowiska |
adiutant pułku |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
  
| |
.png){kind=small}
Jan Băleanu[1] – oficer cesarskiej i królewskiej Armii.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Pochodził z Siedmiogrodu[2]. Był wyznania prawosławnego[2]. Według relacji ks. Józefa Panasia był Chorwatem[2], aczkolwiek jego pochodzenie oraz zapis nazwiska wskazują, że mógł być pochodzenia rumuńskiego.
Został zawodowym wojskowym c. i k. Armii. W piechocie został mianowany podporucznikiem z dniem 1 września 1909[3]. Służył w szeregach 43 Węgierskiego pułku piechoty w Fehértemplom[4][5][6][7], gdzie od około 1913/1914 pełnił funkcję adiutanta batalionu[8]. Został awansowany na porucznika piechoty z dniem 1 maja 1914[9]. Podczas I wojny światowej pozostawał oficerem pułku piechoty nr 43 od 1914 do 1918[10][11][12]. Pod koniec września 1914 został ranny[13]. W styczniu 1916 otrzymał najwyższe pochwalne uznanie[14]. Otrzymał awans na stopień kapitana piechoty z dniem 1 sierpnia 1916[15][16]. Około 1917/1918 z macierzystego pułku był przydzielony do c. i k. Sztabu Generalnego[17].
Na początku 1918 jako kapitan przydzielony do Sztabu Generalnego był oficerem służbowym przy Komendzie Grupy FML Ferdynanda Kosaka w Czerniowcach, której podlegał Polski Korpus Posiłkowy[18]. Po przekroczeniu przez polskich legionistów frontu pod Rarańczą w połowie lutego 1918 został wysłany przez ww. zwierzchnika z patrolem (w tym m.in. z por. Szymonem Żarnowiczem) w rejon wsi Mamajowce celem weryfikacji położenia legionistów[18][19]. 15 lutego 1918 na wschodnim krańcu wsi Mamajowce wraz z patrolem usiłował zatrzymać legionistów, maszerujących w celu połączenia z I Korpusem Polskim w Rosji (dowodzonym przez gen. Józefa Dowbor-Muśnickiego), po czym sam ze swymi żołnierzami został przez legionistów aresztowany i rozbrojony (w trakcie zdarzenia został uderzony szpicrutą w twarz przez księdza kapelana Józefa Panasia)[20][21][22][23]. Następnie był eskortowany przez chor. Emila Charzewskiego (w tym czasie miał obiecywać temuż zarekwirowany wcześniej pojazd w zamian za uwolnienie)[24][25]. Wkrótce potem polscy legioniści zostali zatrzymani przez wojska austriackie, a w Czerniowcach Băleanu planował powieszenie ks. Panasia za uczynioną mu przez niego wcześniej zniewagę[26]. Następnie brał udział w śledztwie prowadzonym wobec polskich legionistów[27]. Potem, latem 1918 uczestniczył w procesie polskich legionistów w Marmaros-Sziget[28][2]. Oskarżony był m.in. ksiądz Panaś o wystąpienie wraz z innymi legionistami przeciw wkraczającym oficerom por. Janowi Schillingowi i kpt. Janowi Băleanu, przeciw którym użył broni, rozbroił dowodzone przez ostatniego patrole i pozbawił żołnierzy austriackich orderów[29][30][31]. W dziewiątym dniu procesu około 18 sierpnia 1918 zeznający przed sądem kpt. Băleanu wskazał ks. Panasia jako sprawcę rozbrojenia z 15 lutego (duchowny zaprzeczył temu) oraz chor. Charzewskiego jako eskortującego (tenże przyznał się)[18][32].
Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
- Order Korony Żelaznej 3 klasy z dekoracją wojenną i z mieczami (1917)[33][12]
- Krzyż Zasługi Wojskowej 3 klasy z dekoracją wojenną (przed 1917)[11] i z mieczami (przed 1918)[12]
- Srebrny Medal Zasługi Wojskowej na wstążce Krzyża Zasługi Wojskowej (przed 1917)[11] i z mieczami (przed 1918)[12]
- Brązowy Medal Zasługi Wojskowej na wstążce Krzyża Zasługi Wojskowej (przed 1916)[10] i z mieczami (przed 1918)[12]
- Krzyż Pamiątkowy Mobilizacji 1912–1913 (przed 1914)[8]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Początkowo, w ewidencji wojskowych c. i k. Armii z 1910 został wymieniony w języku niemieckim jako „Johann Baleanu”. Później, od 1911 do 1918 był wymieniany jako „Johann Băleanu”.
- ↑ a b c d Panaś 1928 ↓, s. 89.
- ↑ Schematismus für das k. u. k. Heer und für die k. u. k. Kriegs-Marine 1910. Wiedeń: 1909, s. 347.
- ↑ Schematismus für das k. u. k. Heer und für die k. u. k. Kriegs-Marine 1910. Wiedeń: 1909, s. 543.
- ↑ Schematismus für das k. u. k. Heer und für die k. u. k. Kriegs-Marine 1911. Wiedeń: 1910, s. 549.
- ↑ Schematismus für das k. u. k. Heer und für die k. u. k. Kriegs-Marine 1912. Wiedeń: 1911, s. 552.
- ↑ Schematismus für das k. u. k. Heer und für die k. u. k. Kriegs-Marine 1913. Wiedeń: 1912, s. 588.
- ↑ a b Schematismus für das k. u. k. Heer und für die k. u. k. Kriegs-Marine 1914. Wiedeń: 1914, s. 464.
- ↑ Ranglisten des Kaiserlich und Königlichen Heeres 1916. Wiedeń: 1916, s. 90.
- ↑ a b Ranglisten des Kaiserlich und Königlichen Heeres 1916. Wiedeń: 1916, s. 350.
- ↑ a b c Ranglisten des Kaiserlich und Königlichen Heeres 1917. Wiedeń: 1917, s. 459.
- ↑ a b c d e Ranglisten des Kaiserlich und Königlichen Heeres 1918. Wiedeń: 1918, s. 589.
- ↑ Aus den bisherigen Verlustlisten. „Neuigkeits Welt Blatt”. Nr 236, s. 25, 13 października 1914. (niem.).
- ↑ Auszug aus dem Verodnungsblatte Nr. 14 für das k.u.k. Heer vom 22. Jänner 1916. „Feldblatt”. Nr 449, s. 3, 23 stycznia 1916. (niem.).
- ↑ Das August-Avancement in Heer, Marine, Landwehr und Gendarmerie. „Neue Freie Presse”. Nr 18671, s. 8, 14 sierpnia 1916. (niem.).
- ↑ Ranglisten des Kaiserlich und Königlichen Heeres 1917. Wiedeń: 1917, s. 92.
- ↑ Ranglisten des Kaiserlich und Königlichen Heeres 1917. Wiedeń: 1917, s. 89.
- ↑ a b c Proces w Marmarosz Sziget. „Gazeta Lwowska”. Nr 186, s. 3, 20 sierpnia 1918.
- ↑ Panaś 1928 ↓, s. 89-91.
- ↑ Józef Panaś. Rarańcza – Huszt – Marmaros Sziget – 1918 rok. „Panteon Polski”. Nr 24, s. 12, Marzec 1926.
- ↑ Józef Panaś. Rarańcza – Huszt – Marmaros Sziget – 1918 rok. „Panteon Polski”. Nr 25, s. 2, Kwiecień 1926.
- ↑ Paweł Brudek: Jak grom z jasnego nieba. rp.pl, 2009-10-28. [dostęp 2021-03-31].
- ↑ Panaś 1928 ↓, s. 23-24.
- ↑ Józef Panaś. Rarańcza – Huszt – Marmaros Sziget – 1918 rok. „Panteon Polski”. Nr 25, s. 2-3, Kwiecień 1926.
- ↑ Panaś 1928 ↓, s. 24, 77.
- ↑ Panaś 1928 ↓, s. 33.
- ↑ Panaś 1928 ↓, s. 36.
- ↑ Proces przeciw Legionistom polsk.. „Kurjer Lwowski”. Nr 270, s. 2, 15 czerwca 1918.
- ↑ Przed sądem w Marmaros-Sziget. „Ziemia Lubelska”. Nr 274, s. 2, 14 czerwca 1918.
- ↑ Panaś 1928 ↓, s. 49, 51, 52.
- ↑ Przemysław Stawarz. Internowanie oraz proces żołnierzy legionowych w Marmaros-Sziget w roku 1918 – we wspomnieniach księdza pułkownika Józefa Panasia – kapelana II Brygady Legionów Polskich. „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica”. Nr 92, s. 86, 94, 2014.
- ↑ Panaś 1928 ↓, s. 89-90.
- ↑ Auszeichnungen für Verdienste im Kriege. „Fremden-Blatt”. Nr 222, s. 3, 14 sierpnia 1917.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Józef Panaś: Rarańcza-Huszt-Marmaros-Sziget. Książka pamiątkowa w 10. rocznicę 1918-1928. Lwów: Polskie Towarzystwo Opieki nad Grobami Bohaterów we Lwowie, 1928, s. 1-66.