Jan Faska

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Jan Faska
Ilustracja
podporucznik podporucznik
Data i miejsce urodzenia

28 sierpnia 1893
Klimzowiec

Data i miejsce śmierci

8 października 1953
Chorzów

Przebieg służby
Lata służby

1914–1945

Siły zbrojne

Armia Cesarstwa Niemieckiego
Wojsko Polskie

Jednostki

POW G.Śl. w Prudniku
7 Strzelecki Pułk Piechoty

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
powstania śląskie
II wojna światowa

Późniejsza praca

działacz społeczny

Odznaczenia
Odznaka honorowa za Rany i Kontuzje - dwukrotnie ranny
Order Krzyża Grunwaldu III klasy Krzyż Niepodległości Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Złoty Krzyż Zasługi Krzyż Walecznych (1920–1941) Śląski Krzyż Powstańczy Krzyż na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi II stopnia Medal Zwycięstwa (międzyaliancki)
Gwiazda Górnośląska
Multimedia w Wikimedia Commons

Jan Faska (ur. 28 sierpnia 1893 na Klimzowcu, zm. 8 października 1953 w Chorzowie[1]) – polski żołnierz, podporucznik piechoty Wojska Polskiego, z zawodu agronom, dowódca powstańczy (III powstanie śląskie), komendant Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska w Prudniku, komendant obrony Katowic (1939).

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Po ukończeniu szkoły powszechnej w Królewskiej Hucie (obecnie Chorzów), uczęszczał do gimnazjum w Bytomiu. W latach 1911–1913 podjął studia w Wyższej Szkole Rolniczej w Turyngii.

W młodości należał do TG „Sokół”. W czasie I wojny światowej walczył w armii niemieckiej. 13 maja 1915 został wzięty do niewoli i skierowany do obozu jenieckiego w Anglii. W latach 1916–1918 studiował w Akademii Nauk Powszechnych w Londynie.

1 grudnia 1918 wstąpił do polskiej armii we Francji, reklamowano go z wojska, 20 maja 1920 udał się na Górny Śląsk, by uczestniczyć w akcji plebiscytowej. Od 3 czerwca 1920 należał do Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska. Początkowo zastępca, następnie komendant komórki POW GŚl na powiat prudnicki z siedzibą w Prudniku[2]. W marcu 1921 aresztowany przez siły alianckie pod fałszywym zarzutem zabójstwa z użyciem ciężkiego narzędzia. W sądzie gołymi rękami rozbił masywny stół, czym przekonał sędziego, że gdyby chciał kogoś zabić, nie potrzebne by mu było „ciężkie narzędzie”[3]. Uniewinniony przez Międzysojuszniczą Komisję Rządzącą i Plebiscytową stał się celem zamachów organizowanych przez niemieckich bojówkarzy.

Po wybuchu III powstania śląskiego awansowany do stopnia podporucznika. Dowodził baonem prudnickim w Podgrupie „Bogdan”, Grupy Operacyjnej „Północ”. Wraz z innymi oddziałami zdobył Strzelce. Zdobył wielką popularność wśród powstańców, gdy aresztował tam dowódcę oddziałów włoskich, płk. Sattelę za pogwałcenie zasady neutralności sił alianckich. Zdobywał m.in. Górę św. Anny, Obrowiec. Ciężko ranny w walce pod Grodziskie. Dowodził kontratakiem, leżąc na noszach.

Po 1925 wyjechał do Francji, następnie do Urugwaju, ostatecznie osiedlając się wraz z rodziną w okolicach São Paulo w Brazylii. Powrócił do Polski w kwietniu 1939, pracował jako urzędnik. We wrześniu 1939 kierował obroną Katowic. Kiedy Niemcy wkroczyli do miasta, wraz z innymi powstańcami śląskimi przeniósł się do Lwowa. Po zajęciu miasta przez Niemców, ukrywał się m.in. w Busku.

Po zakończeniu II wojny światowej powrócił do Chorzowa. Był działaczem Polskiego Związku Zachodniego, członkiem Polskiej Partii Robotniczej, wiceprezesem Zarządu Okręgu Ligi Morskiej, członkiem Rady Naczelnej Związku Byłych Powstańców. Był aktywnym działaczem społecznym, m.in. przewodniczącym Klubu Pisarzy Powstańczych, a także autorem szkiców wspomnieniowych.

Miał żonę Marię oraz czwórkę dzieci: Marcelego, Mariana, Marię i Mirosława. Jego wnuk Ingmar Villquist jest dramaturgiem i reżyserem[4].

Zmarł 8 października 1953 w Chorzowie i został pochowany w alei zasłużonych na miejskim cmentarzu.

Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]

Jedna z ulic w Chorzowie została nazwana imieniem Jana Faski.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Jan Faska. chronologia.pl. [dostęp 2020-10-11].
  2. ↑ Jochen Böhler, Wojna domowa, 2018, ISBN 83-240-5479-0.
  3. ↑ Nie tylko śląscy wojacy. Bohaterowie powstania – zdjęcie nr 3 [online], gazetapl [dostęp 2021-03-23] (pol.).
  4. ↑ Burzliwe losy powstańca ze Śląska [online], PolskieRadio.pl [dostęp 2023-06-27].
  5. ↑ red. Franciszek Hawranek: Encyklopedia powstań śląskich. s. 123.
  6. ↑ M.P. z 1947 r. nr 1, poz. 1 „za zasługi położone przez powstańców śląskich, którzy jako uczestnicy walk z Niemcami na terenie całego Śląska przyczynili się w szczególnej mierze do przyłączenia ziem Śląskich do Polski”.
  7. ↑ M.P. z 1946 r. poz. 58 „w uznaniu zasług dla pożytku Rzeczypospolitej Polskiej w dziele pracy organizacyjnej przy utworzeniu administracji państwowej i samorządu, uruchomieniu uczelni i odbudowie demokratycznej państwowości polskiej na ziemiach Województwa Śląsko-Dąbrowskiego”.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Franciszek Hawranek (red.): Encyklopedia powstań śląskich. Opole: Instytut Śląski w Opolu, 1982.
  • Zyta Zarzycka, biogram [w:] Chorzowski Słownik Biograficzny, wyd. Muzeum w Chorzowie, Chorzów 2007 (s. 84–87).
  • Nota biograficzna w Poczcie Chorzowian. poczetchorzowian.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-29)].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Jan_Faska&oldid=73170240”