Przejdź do zawartości

Prudnik

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Prudnik
miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Ilustracja
Ratusz i kościół św. Michała Archanioła, willa rodziny Fränkel, Wieża Bramy Dolnej, kościół św. Piotra i Pawła, Park Miejski, Wieża Woka, sanktuarium św. Józefa, Kozia Góra
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Polska

Województwo

 opolskie

Powiat

prudnicki

Gmina

Prudnik

Data założenia

1255

Prawa miejskie

1279

Burmistrz

Grzegorz Zawiślak

Powierzchnia

20,51[1] km²

Wysokość

ok. 265 m n.p.m.

Populacja (01.01.2024)
• liczba ludności
• gęstość


18 974[1]
925,1 os./km²

Strefa numeracyjna

77

Kod pocztowy

48-200

Tablice rejestracyjne

OPR

Położenie na mapie gminy Prudnik
Mapa konturowa gminy Prudnik, po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Prudnik”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Prudnik”
Położenie na mapie województwa opolskiego
Mapa konturowa województwa opolskiego, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Prudnik”
Położenie na mapie powiatu prudnickiego
Mapa konturowa powiatu prudnickiego, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Prudnik”
Ziemia50°19′11″N 17°34′45″E/50,319722 17,579167
TERC (TERYT)

1610044

SIMC

0965878

Hasło promocyjne: Prudnik – spotkajmy się
Urząd miejski
ul. Kościuszki 3
48-200 Prudnik
Strona internetowa
BIP

Prudnik (daw. Prądnik[2], Królewskie Miasto Prudnik, niem. Neustadt, Neustadt in Oberschlesien, Neustadt an der Prudnik, cz. Prudník) – miasto w Polsce położone w województwie opolskim, w powiecie prudnickim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Prudnik i Euroregionu Pradziad. Historycznie leży na Górnym Śląsku, na ziemi prudnickiej, na pograniczu Gór Opawskich i Obniżenia Prudnickiego, będącego częścią Niziny Śląskiej. Przepływają przez niego rzeki Prudnik i Złoty Potok[3].

W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa opolskiego.

Według danych GUS z 1 stycznia 2024 r. miasto liczyło 18 974 mieszkańców[1].

Jedno z najstarszych miast w Polsce, lokowane na prawie magdeburskim w 1279. Do XIV wieku w granicach Moraw, następnie w księstwach śląskich. Miejsce licznych bitew i potyczek ze względu na swoje przygraniczne położenie. Od XVI do XVIII wieku najważniejszy ośrodek gospodarczy i polityczny Górnego Śląska oraz miejsce obrad sejmiku księstwa opolsko-raciborskiego. Prudnik rozwijał się jako ośrodek handlowy, rzemieślniczy, turystyczny i przemysłowy, z naciskiem na przemysł włókienniczy. Od 1945 w granicach Polski. Powstały nowe osiedla mieszkaniowe, zakłady przemysłowe i infrastruktura turystyczna.

Położenie

[edytuj | edytuj kod]
 Z tym tematem związana jest kategoria: Geografia Prudnika.
Zdjęcie satelitarne Prudnika i otoczenia miasta (sierpień 2024)

Prudnik znajduje się w południowo-zachodniej części Polski. Miasto jest oddalone o 50 km od Opola, 86 km od Ostrawy, 107 km od Wrocławia, 115 km od Katowic, 263 km od Pragi, 284 km od Bratysławy, 289 km od Wiednia oraz 356 km od Warszawy.

Mapa aglomeracji Prudnik

Pod względem administracyjnym Prudnik położony jest w południowej części województwa opolskiego, w powiecie prudnickim, w gminie Prudnik. Swoim obszarem administracyjnym bezpośrednio sąsiaduje z terytorium Czech. Od północy miasto graniczy z sołectwem Niemysłowice, od zachodu z Łąką Prudnicką i Dębowcem[4], natomiast od wschodu graniczy z gminą Lubrza – sołectwa Trzebina, Jasiona, Lubrza, Prężynka[5]. Miasto stanowi centralną część aglomeracji Prudnik, do której należą również miejscowości: Chocim, Dębowiec, Jarnołtówek, Łąka Prudnicka, Moszczanka, Niemysłowice, Pokrzywna, Wieszczyna[6].

Widok na masyw Biskupiej Kopy z Wieży Woka

Prudnik położony jest na pograniczu Niziny Śląskiej i północno-wschodniej części Gór Opawskich (Sudety Wschodnie). Według podziału fizycznogeograficznego z 2017 dr. Krzysztofa Badory obszar Prudnika znajduje się w granicach czterech mikroregionów: Doliny Prudnika (318.58.4), Obniżenia Prudnickiego (318.58.5), Przedgórza Głuchołasko-Prudnickiego (332.17.3) i Wzgórz Długockich (332.17.4)[7].

Historycznie Prudnik początkowo należał do Moraw jako część enklawy biskupów morawskich, zaś od włączenia go w 1337 do księstwa niemodlińskiego leży na historycznym Górnym Śląsku[8][9][10]. Miasto jest głównym ośrodkiem regionu zwanego ziemią prudnicką, do którego, oprócz Prudnika, należą też miasta Biała, Głogówek i Strzeleczki[11]. Ziemia prudnicka charakteryzuje się miejscowościami zamieszkanymi przez ludność autochtoniczną: Niemców oraz Ślązaków, którzy posługują się gwarą prudnicką, będącą odmianą dialektu śląskiego[12].

Według danych z 2011 powierzchnia Prudnika wynosi 20,50 km², co stanowi 16,8% powierzchni gminy Prudnik i 3,6% powierzchni powiatu prudnickiego[13]. Stawia to miasto na 294. pozycji w Polsce pod względem powierzchni[14].

Podział miasta

[edytuj | edytuj kod]

Według Krajowego Rejestru Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju częściami Prudnika są[15]:

W mieście znajdują się również osiedla[15]:

Widok na Prudnik z wieży widokowej na Koziej Górze
Widok na Prudnik z wieży widokowej na Koziej Górze

Środowisko naturalne

[edytuj | edytuj kod]

Przez miasto przepływają rzeki Prudnik i Złoty Potok. Swoim obszarem administracyjnym obejmuje pobliski kompleks leśny, zwany Lasem Prudnickim. W granicach administracyjnych miasta znajduje się kilka wzgórz: Czyżykowa Góra, Kapliczna Góra, Kozia Góra, Okopowa, Szubieniczna Góra, Święta Góra, Wróblik. Prudnik położony jest na wysokości ok. 265 m n.p.m. Najwyżej położony punkt w mieście znajduje się na wysokości 403 m n.p.m., a najniższy 238 m n.p.m.[16]

Klimat

[edytuj | edytuj kod]
Willa rodziny Fränkel w okresie zimowym

Wpływ na klimat Prudnika ma sąsiedztwo Gór Opawskich[17]. Średnia temperatura roczna wynosi +8 °C. Pokrywa śnieżna występuje od grudnia do kwietnia. Duże zróżnicowanie dotyczy termicznych pór roku. Średnie roczne opady atmosferyczne w rejonie Prudnika wynoszą 640 mm dominują wiatry zachodnie. Średnia wilgotność względna powietrza atmosferycznego wynosi w przekroju rocznym 78%[18].

W nocy z 31 grudnia na 1 stycznia 2023 w Prudniku odnotowano polski rekord wysokości temperatury powietrza w styczniu – 18,9 °C[19].

Średnia temperatura i opady dla Prudnika
Miesiąc Sty Lut Mar Kwi Maj Cze Lip Sie Wrz Paź Lis Gru Roczna
Średnie temperatury w dzień [°C] 0,7 2,4 7,1 13,4 17,7 20,8 22,9 22,9 18,1 12,8 7,5 2,5 12,4
Średnie dobowe temperatury [°C] -1,7 0,6 3,2 8,8 13,5 16,9 18,9 18,7 14,2 9,5 5 0,2 9
Średnie temperatury w nocy [°C] -4,4 -3,7 -0,7 3,9 8,7 12,3 14,3 14,1 10,3 6,3 2,6 -2,2 5,1
Opady [mm] 53 46 62 69 99 114 133 99 87 58 56 54 77,5
Średnia liczba dni z opadami 9 8 10 9 11 11 11 10 9 8 8 9 113
Wilgotność [%] 83 81 76 69 71 71 71 70 74 79 83 82 75,8
Źródło: climate-data.org[20] 2024-09-02
Rzeka Złoty Potok w pobliżu Osiedla Zacisze

Prudnik położony jest w dorzeczu Odry. Najdłuższym ciekiem wodnym, który przepływa przez miasto, jest rzeka Prudnik, będąca dopływem Osobłogi. Jest to jedna z głównych rzek Gór Opawskich, w średniowieczu wyznaczała granicę pomiędzy Śląskiem i Morawami[21]. Na północno-zachodnich obrzeżach miasta, do rzeki Prudnik wpływa jej najdłuższy dopływ – Złoty Potok. W północnej części miasta ma swoje źródło potok Lubrzanka, natomiast w Lesie Prudnickim znajdują się źródła Granicznego Potoku oraz rzeki Trzebinka[22].

Staw przy ul. Poniatowskiego

Największym zbiornikiem wodnym na terenie Prudnika jest staw przy ul. Poniatowskiego w Lipach. Woda w stawie pochodzi z tzw. „Świętego Źródła”[23]. Również w Lipach znajduje się pięć niewielkich stawów, zwanych paciorkowymi. Służą one dłuższemu utrzymaniu wody w lokalnym środowisku przyrodniczym[24]. Tuż za północną granicą miasta znajduje się Staw Niemysłowicki[4].

W ratuszu (Rynek 1) ma swoją siedzibę Nadzór Wodny w Prudniku, podlegający pod Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Gliwicach Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie. Obszar działania Nadzoru Wodnego w Prudniku obejmuje w całości bądź częściowo gminy Prudnik, Lubrza, Biała, Głogówek, Strzeleczki, Krapkowice, Walce, Głuchołazy, Korfantów, Głubczyce, a jego powierzchnia wynosi 738,87 km². Nadzór Wodny w Prudniku administruje m.in. zbiornikiem przeciwpowodziowym w Jarnołtówku[25].

Zieleń miejska

[edytuj | edytuj kod]
Plac Wolności

W Prudniku znajdują się cztery parki. Park Miejski o powierzchni 11,5 ha położony jest w pobliżu centrum miasta[26]. Na południe od niego znajduje się mniejszy Park Przy Świętym Źródle, popularnie nazywany „małpim gajem”[27]. Dwa mniejsze parki znajdują się przy Szpitalu Powiatowym[28] oraz przy II Liceum Ogólnokształcącym[29].

Pozostałe tereny zieleni miejskiej to, między innymi: skwer przy ul. Armii Krajowej, plac Wolności, skwer przy ul. Jagiellońskiej, zieleniec na skrzyżowaniu ulic Kolejowej i Powstańców Śląskich, teren przy hali sportowej I Liceum Ogólnokształcącego, skwer na przeciwko Ośrodka Pomocy Społecznej, zieleniec na placu Zamkowym, skwer przed cmentarzem komunalnym, plac Szarych Szeregów, skwer przy Powiatowym Urzędzie Pracy, zieleńce na zapleczu ul. Ratuszowej, skwer przy budynkach mieszkalnych naprzeciwko pawilonów handlowych przy ul. Kościuszki, skwer na skrzyżowaniu ulic Kolejowej i Nyskiej, łączący się z enklawami zieleni Banku Spółdzielczego zieleniec naprzeciwko Prudnickiego Ośrodka Kultury, a także tereny zielone przy miejscowych placówkach oświatowych[30].

W mieście znajduje się ogród miejski Rodzinny Ogród Działkowy im. T. Kościuszki, podzielony na 12 sektorów ogrodowych o łącznej powierzchni 61,9106 ha: „Karola Miarki”, „Wiejska”, „Za ściekami”, „Za szpitalem”, „Za młynem”, „Nadzieja”, „Skarbów”, „Powstańców Śląskich”, „XXX-lecia”, „Słoneczny”, „Za rzeźnią”, „Aleja Miła”. Ogródki działkowe znajdują się na terenie całego miasta[31].

Ochrona przyrody

[edytuj | edytuj kod]
Platan klonolistny „Samuel”

Las Prudnicki, znajdujący się w południowych granicach administracyjnych miasta, należy do obszaru Parku Krajobrazowego Góry Opawskie, który obejmuje północne stoki Gór Opawskich i ich północne przedgórze[32]. Jest to również obszar Specjalnego Obszaru Ochrony Góry Opawskie Natura 2000[33]. Proponowane jest objęcie ochroną łąk w pobliżu Polany Kucharskiego na skraju Lasu Prudnickiego, gdzie miałby powstać rezerwat przyrody Łąki Krwiściągowe[34].

W Prudniku znajduje się 10 pomników przyrody. Pierwsze z nich – dwa dęby szypułkowe przy drodze do Chocimia – ustanowiono w 1956. Trzecim pomnikiem przyrody w granicach miasta została ustanowiona w 1963 daglezja w poblizu Dębowca w Lesie Prudnickim. W 2016 pomnikami ustanowiono platan klonolistny „Samuel” przy ul. Nyskiej oraz dąb szypułkowy „Karol” pomiędzy ul. Reja i kompleksem ogrodków działkowych. Następne obiekty uznano za pomniki w 2021. Były to dęby czerwone „Grzegorz” i „Kazimierz” w parku przy II Liceum Ogólnokształcącym. W 2022 za pomniki przyrody uznano: klon pospolity „Franciszek”, klon jawor „Jan” i sosna czarna „Wanda”, wszystkie w parku przy Szpitalu Powiatowym[35].

Miasto jest siedzibą Nadleśnictwa Prudnik. Obejmuje ono obszar siedemnastu gmin w powiatach: prudnickim, brzeskim, nyskim, kędzierzyńsko-kozielskim i głubczyckim. Pod względem zasięgu terytorialnego (1 800 km²) jest to największe nadleśnictwo Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Katowicach oraz jedna z największych jednostek Lasów Państwowych[36].

Nowe Miasto Królewskie wśród innych nazw śląskich miejscowości w urzędowym pruskim dokumencie z 1750 roku wydanym w języku polskim w Berlinie[37].

Nazwa Prudnik została utworzona od rzeczownika prąd (prąd rzeczny, strumień, przepływ, wartkość – cz. proud, śl. prōnd) i oznaczającej podobnie jak pobliska Prężyna rzekę o wartkim nurcie, następnie również osadę leżącą nad tą rzeką. Nazwa rzeki (dopływu Osobłogi) i miasta była od średniowiecza zapisywana z u będącym czeskim i morawskim odpowiednikiem ą (1262 Pruthenos, 1331 Prudnik). Obok nazwy starszej słowiańskiej osady (Prudnik) pojawiła się, zapewne już w ostatniej ćwierci XIII w. nazwa lokacyjnego miasta tj. Neustadt[38]. Od tego czasu używano (w różnych postaci) obu nazw równolegle[39].

Nazwa niemiecka była zapisywana także w zlatynizowanej postaci Neostadium, czasem używano również jej polskiego i czeskiego przekładu (Nowe Miasto, Nové město). Starsza nazwa miewała również swą postać zlatynizowaną (Prudnicium). W roku 1613 śląski regionalista i historyk Mikołaj Henel z Prudnika wymienił miejscowość w swoim dziele o geografii Śląska pt. Silesiographia podając jej łacińskie nazwy: Neostadium, Prudnica[40]. W tekstach pisanych na Śląsku po niemiecku w okresie XVI–XVIII w. przeważała nazwa lokacyjna (Neustadt, Polnisch Neustadt). W źródłach pisanych po czesku używano jej zamiennie ze starszą nazwą (Prudník[a], Proudník, Nejštát, Nové Město). Formę Polnisch-Neustadt stosowano w języku niemieckim do 1708, kiedy zrezygnowano z przymiotnika Polnisch w obawie, że potencjalni kupcy nie trafią do tego śląskiego miasta, gdyż szukaliby go w Polsce[2] i wprowadzono nową nazwę Königliche Stadt Neustadt[38]. Jej polski odpowiednik Nowe Miasto Królewskie został użyty m.in. w wydanym w 1750 po polsku zarządzeniu Fryderyka II dla mieszkańców Śląska[37].

Później, w XIX i XX wieku do 1945. oficjalnie stosowana była nazwa Neustadt in Oberschlesien. Używano również nazwy Neustadt an der Prudnik[41]. Słowiańskiej nazwy powszechnie używali Polacy, czy Ślązacy, co odnotowuje topograficzny opis Górnego Śląska z 1865: „Der ursprünglische Stadtname „Prudnik” ist noch jetzt bei den polnischen Landbewohnern üblich”[38]. Jednak nazwa słowiańska była jeszcze w pierwszej połowie XIX w. odnotowywana również w oficjalnych publikacjach. W alfabetycznym spisie miejscowości z terenu Śląska wydanym w 1830 we Wrocławiu przez Johanna Knie miejscowość występuje pod obecnie używaną polską nazwą Prudnik oraz niemiecką Neustadt[39][42] (Prudnik, polnische Benennung der Kreistadt Neustadt[39]). Podobnie opisane zostało miasto w 1837 w opracowaniu statystycznej dotyczącej państwa pruskiego[43]. Nazwy Prudnik w książce Krótki rys jeografii Szląska dla nauki początkowej wydanej w Głogówku w 1847 użył też śląski pisarz Józef Lompa[44]. Wprowadzano tę nazwę również do wydawanych w drugiej połowie XIX w. i na pocz. XX w. poza Śląskiem polskich i czeskich opracowań encyklopedycznych, geograficznych i kartograficznych. W polskich publikacjach z tego okresu używano niekiedy spolonizowanej formy Prądnik, np. w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego[2], czy Małym śpiewaku, czyli zbiorze pieśni dla szkół polskich wydanym w 1871 w Prudniku[45]. Nazwy Prądnik w 1945 używano urzędowo[46]. Obecna nazwa została administracyjnie zatwierdzona 7 maja 1946[47].

W historycznych dokumentach nazwę miasta wzmiankowano w różnych językach oraz formach: Neuenstat (1302), Stadt Neustadt (1321), dominus Novecivitatis (1321), der neuen Stadt Prudnik (1331), Praudnik oder Nova Civitas (1337), Nova Civitas (1339), Newstadt (1384), Newenstat (1388), Newnstadt prudnyk in Noua civitate Prudnik (1402), neuenstat Prudnik (1402), oppido nove civitatis alias Prawdenik (1404), Prudnik alias Nova civitas (1410), Newstadt anders Prudnik genant (1437), Prudnicze (1481), Praudnik (1489), Praudnigk (1536), Polnisch-Neustadt (1638), Neostadiensis, Neostadium Oppoliense, in Polsneustadt (1667/67), Neostadii, Neostadio (1687/88), Polnisch-Neustadt (1743), Neustadt, pohln. Prudnik (do 1708), Neustadt, P. Prudnik (1736), Neustadt, Prudnik (1845), Prudnik, Neustadt (1888)[48].

Symbole

[edytuj | edytuj kod]
Logo Prudnika

Wygląd symboli Prudnika sankcjonuje Statut Gminy Prudnik wraz z załącznikami[49].

  • Herb – czerwony mur z otwartą bramą i dwiema bocznymi wieżami o szpiczastych srebrnych dachach, między którymi znajduje się złoty, ukoronowany orzeł Piastów Śląskich, z głową skierowaną w prawą stronę. Powyżej w pozycji frontalnej srebrny szyszak z labrami oraz koroną królewską jako klejnot, a na niej powtórzony motyw murów z dwoma wieżami, pośrodku których umieszczony jest złoty lew czeski stojący na tylnych nogach, z otwartą paszczą, czerwonym językiem i podniesionym ogonem. Tarcza herbowa jest gotycka, w kolorze błękitnym[50].
  • Flaga – prostokątny płat tkaniny, podzielony na dwie równe poziome części: czerwoną i błękitną z fragmentem herbu miasta[49].
  • Logo – stworzone w 2021 przez Agatę Hajdecką w związku z wprowadzeniem w mieście Systemu Identyfikacji Wizualnej[51]. Zostało ono zaprojektowane na podstawie herbu miasta. Wpisane jest w zaokrągloną tarczę hiszpańską. Nad otwartą bramą, pomiędzy dwoma wieżami, znajduje się orzeł. Na bazie logo miasta opracowano znaki dla jednostek miejskich[52].

Historia

[edytuj | edytuj kod]
 Osobny artykuł: Kalendarium historii Prudnika.
 Z tym tematem związana jest kategoria: Historia Prudnika.

Prehistoria i starożytność

[edytuj | edytuj kod]

Ślady pobytu człowieka na terenie obecnego miasta Prudnik, potwierdzone badaniami archeologicznymi, sięgają epoki paleolitu. Najstarsze osadnictwo w okolicy Prudnika prowadziły gromady myśliwskie, które eksploatowały okoliczne złoża krzemienne. Ich odnalezione wyroby są typowe dla przemysłu aszelskiego, z epoki międzylodowcowej[53]. Miejscowa ludność prasłowiańska utrzymywała kontakty handlowe z Rzymem, co dokumentują znalezione tu rzymskie monety datowane na lata 700 p.n.e. – 1250 n.e.[54] Na wzgórzu nad Złotym Potokiem, w zachodniej części miasta, wydobyto z ziemi szczątki wojownika germańskiego plemienia Wandalów, zmarłego w IV wieku n.e.[55]

Średniowiecze

[edytuj | edytuj kod]
Wok z Rożemberka – założyciel Prudnika

Teren, na którym powstał Prudnik, znajdował się na styku plemienia Golęszyc z Opolanami[56]. Przedlokacyjna osada na terenie obecnego miasta nosiła nazwę Polska Wieś[55]. Istnieje kilka wersji historii powstania miasta. Pierwsza z nich, obalona przez Augustina Weltzla w XIX wieku, przytoczona m.in. w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego[57] mówi, że drewniany zamek Wogendrüssel założyli ok. 1000 roku templariusze, co jest ewidentną nieprawdą, gdyż zakon powstał dopiero w 1118. Według historyka Leo Woerla, Prudnik został założony w drugiej połowie X wieku przez uprzemysłowionych Flamandów, na co dowodem miało być rozplanowanie prudnickiego Rynku na podstawie flamandzkiej jednostki miary, tzw. „sznura flamandzkiego”, jednakże pomiary flamandzkimi łanami były popularne przy lokacji wielu miejscowości na Śląsku i nie jest to dowód na udział Flamandów w założeniu miasta[58]. Najbardziej prawdopodobna wersja, przyjęta przez większość historyków i znajdująca potwierdzenie w dokumentach historycznych, wskazuje, że założycielem miasta był najwyższy marszałek Królestwa Czech i namiestnik Styrii – czeski wielmoża Wok z Rożemberka (Woko de Rosenberch, Vok I. z Rožmberka)[b]. W latach 1255–1259 założył on w okolicy obecnego Prudnika kilka wsi i w zakolu rzeki Prudnik – zamek gotycki, kontrolujący ruch na szlaku handlowym z Nysy do Opawy[59]. Prudnik był najdalej wysuniętym na północ bastionem Królestwa Czech[60].

Zamek w Prudniku w 1260 roku, rysunek autorstwa W. Schreibera

Syn Woka, Henryk z Rożemberka, ok. 1279 uzyskał dla Prudnika lokację miasta na prawie magdeburskim. Jedynym śladem pierwotnego miasta jest wieża zamkowa zwana „Wieżą Woka”. Pozostała zabudowa w większości spaliła się, natomiast budowle trwalsze, na przestrzeni wieków były rozbierane i przebudowywane. Po śmierci Henryka z Rożemberka właścicielem Prudnika został rycerz Jaksa z Szybowic[61]. Miasto do 1337 znajdowało się w granicach czeskich Moraw i księstwa opawskiego, ostatnim morawskim panem był Albrecht z Fulštejnu. W 1337 król czeski Jan Luksemburski odkupił odeń ziemię prudnicką i przekazał ją wraz z miastem księciu niemodlińskiemu Bolesławowi Pierworodnemu[62]. Prudnik pozostał w Koronie Czeskiej, stał się dziedziczną posiadłością Piastów opolskich, lenników czeskiego władcy. Władali oni Prudnikiem do śmierci Jana II Dobrego w 1532, na którym wygasła linia opolska.

W 1373 w mieście wybuchła epidemia dżumy. Przeżyło ją tylko kilku mieszkańców, którzy ukryli się w pobliskich górach. Po powrocie do Prudnika spalili większość zabudowań i rozpoczęli odbudowę miasta[63]. Najstarszą znaną formą herbu Prudnika jest jego wizerunek na woskowej pieczęci z dokumentu z 1399 roku. Wyobrażał mur miejski z bramą i dwoma wieżami po bokach, między którymi znajdował się orzeł, a nad nim równoramienny krzyż[64].

Pieczęć Prudnika z XIV wieku

W bitwie pod Grunwaldem 15 lipca 1410 po stronie Korony Królestwa Polskiego brał udział rycerz Maćko z Prudnika (chorągiew wieluńska)[65][66].

Bernard niemodliński wraz z bratem Bolkiem IV przejęli Prudnik i Głogówek jako oprawę po śmierci wdowy po Władysławie Opolczyku. Wkrótce władzę na tym obszarze przejął syn Bolka IV, Bolko V Husyta (Wołoszek) – mąż Elżbiety Granowskiej, pasierbicy króla Polski Władysława II Jagiełły. Pierwszy dokument, w którym Bolko V jest wspomniany jako pan Prudnika pochodzi z 6 maja 1425 roku. W Prudniku występował niedział rodzinny, przez który Bolko V potrzebował zgody stryja Bernarda na wydawanie niektórych aktów prawnych[67]. Bolko V tytułował się jako książę głogówecko-prudnicki. W czasie rejzy husytów na Śląsk, w marcu 1428 Prudnik wraz z okolicznymi wsiami został ograbiony i spalony przez husytów[68].

Prudniccy rajcy nie zgadzali się na spłatę długu zmarłego w 1447 roku biskupa Konrada IV Starszego wobec kolegiaty otmuchowskiej. Z tego powodu, 23 marca 1464 Prudnik i okoliczne wsie zostały obłożone ekskomuniką zatwierdzoną przez papieża Piusa II. Historyk Antoni Dudek ustalił, że ekskomunikę odwołano w XVI wieku, jednak nie został ujawniony dokument zdejmujący klątwę z miasta wydany przez papieża[69].

XVI–XX wiek

[edytuj | edytuj kod]
Makieta Prudnika w 1626

Król Polski Zygmunt I Stary w 1506 na Sejmie w Prudniku wymógł uchwałę zaciągnięcia 200 żołnierzy lekkiej jazdy[70], którzy byli odtąd odpowiedzialni za utrzymywanie porządku publicznego na Śląsku[71]. W myśl zawartych z Janem II Dobrym umów Prudnik wraz z całym księstwem opolsko-raciborskim przypadł królom czeskim z dynastii Habsburgów. Udzielali oni opolskiego lenna m.in. Wazom w latach 1645–1666. Królewna polska Izabela Jagiellonka, pani księstwa opolskiego, wywarła wpływ na obsadę proboszcza parafii w Prudniku i pośrednio wsparła tutejszych luteran. Przekazała radzie miejskiej patronat nad kościołem św. Michała Archanioła, potwierdziła cechowi rzeźników nowy statut i podarowała miastu działkę na karczmę na Dolnym Przedmieściu[72]. Miasto było własnością króla, stało się prężnym ośrodkiem rzemieślniczym i handlowym. Znani byli zwłaszcza prudniccy płóciennicy, eksportujący swoje wyroby do Holandii, a także garbarze. Od XVI do XVIII wieku Prudnik, w którym osiedlała się najbogatsza szlachta księstwa opolsko-raciborskiego, był najważniejszym ośrodkiem gospodarczym i politycznym Górnego Śląska. Był on też miejscem obrad sejmiku księstwa[73]. Z Prudnika wywodziła się śląska rodzina szlachecka Bilicerów[74].

Panorama Prudnika autorstwa F.B. Wernera (1739)

W trakcie wojny trzydziestoletniej ludność Prudnika została zdziesiątkowana. W 1625 tereny te zostały objęte epidemią dżumy. 12 lutego 1629, na mocy decyzji cesarza Ferdynanda II, kapitan La Mordie przepędził z Prudnika duchownych protestanckich, a miejscowa ludność protestancka była siłą zmuszana do przejścia na katolicyzm[75]. W 1642 miasto zdobyli Szwedzi, którzy je splądrowali i spalili. Po zakończeniu wojny miasto zostało jednak szybko odbudowane dzięki pomocy cesarza Ferdynanda III i cechu śląskich rzeźników[76], dzięki czemu Prudnik stał się największym miastem Górnego Śląska[77]. W Prudniku odbywały się procesy czarownic[78].

Miedzioryt z 1780 przedstawiający pożar miasta

21 sierpnia 1683 przez Prudnik w kierunku Moraw przeszło około 3000 wozów z amunicją i żywnością wraz z częścią armii króla Jana III Sobieskiego, który jechał z wojskiem na odsiecz wiedeńską[79]. Przygraniczne położenie Prudnika powodowało, że w okresie wojen śląskich miasto wielokrotnie zmieniało swoją przynależność państwową[80]. W Prudniku utworzono jeden z czterech na Górnym Śląsku urzędów pocztowych[81]. 30 czerwca 1761 miasto wizytował król Fryderyk II[80]. W lutym 1779 w trakcie wojny o sukcesję bawarską Austriacy przeprowadzili atak artyleryjski na Prudnik, przez co spaliło się prawie całe miasto. W odwecie Prusacy zniszczyli Karniów[82]. W sierpniu 1779 w Prudniku przebywał cesarz Józef II[83]. 20 sierpnia 1788 przez Prudnik przejeżdżał król pruski Fryderyk Wilhelm II z orszakiem. Król został zakwaterowany w ratuszu, a jego syn Fryderyk Wilhelm III i hrabia Brühl gościli w domu Antoniego Königera przy Rynku. Odbył się bal z udziałem króla. Król opuścił Prudnik następnego dnia[84].

Kamień Graniczny Królewskiego Miasta Prudnik w Krzyżkowicach

W połowie XVIII wieku Prudnik uchodził za najbogatsze miasto na Górnym Śląsku, a jego dochody były dziesięciokrotnie większe niż dochody Opola. Było to spowodowane tym, że do miasta należało wówczas 11 wsi: Czyżowice, Dębowiec, Dytmarów, Jasiona, Krzyżkowice, Lubrza, Piorunkowice, Pokrzywna, Skrzypiec, Szybowice, Wieszczyna i część Rudziczki. Zniesienie w XIX wieku pańszczyzny i uniezależnianie się miejscowości sprawiło, że źródła dochodów zaczęto upatrywać w gospodarce leśnej. Prudnik posiadał jeden z największych lasów komunalnych na Górnym Śląsku (Las Prudnicki) o powierzchni ponad 1000 ha[85].

Dawne koszary, obecnie domy mieszkalne

Na początku XIX wieku nastąpił dalszy rozwój miasta, głównie drogą przyjmowania na kwaterę pruskich wojsk. Przemysł przędzalniczy stopniowo podupadł. Podczas wojen napoleońskich, na początku 1807 Prudnik został zajęty przez armię francuską[86]. Na mocy dekretu cesarza Francuzów Napoleona Bonaparte z 6 kwietnia 1807 sformowano w Prudniku pułk ułanów Legii Polsko-Włoskiej z powracających z Włoch oddziałów polskich, które wzmocniono rekrutami z Wielkopolski[87]. W latach 1807–1812 Prudnik był okupowany przez Francuzów, a w 1812 zajęli go Rosjanie[88]. Po wojnach pruskich i napoleońskich w 1816 miasto miało 82 330 talarów długu przy wpływach 14 687 talarów i wydatkach 14 238 talarów. Dług ten utrzymywał się do okresu wojny francusko-pruskiej (1870). W 1828 miasto miało ok. 4000 mieszkańców. W mieście powstały pierwsze przędzalnie i tkalnie wełny, lnu i jedwabiu, a także założona przez żydowskiego przemysłowca Samuela Fränkla fabryka adamaszku (istniała do 2011 jako ZPB „Frotex”). Wybudowano także cegielnię, browar, młyny i fabrykę octu. W nawiązaniu do najważniejszych zawodów wykonywanych przez mieszkańców miasta, Prudnik był nazywany „miastem tkaczy i szewców”[89][90].

Zakłady włókiennicze Fränkla

Mimo że Prudnik był jednym z największych ośrodków przemysłowych Górnego Śląska, w mieście nie odnotowano żadnych wystąpień robotniczych przeciwko kapitalistom, nawet podczas powstania tkaczy śląskich w 1844 i Wiosny Ludów[91]. Komitet Centralny Narodowy w przygotowaniach do powstania styczniowego wyznaczył Prudnik jako punkt kontaktowy i placówka gromadząca broń. Polacy prowadzili działalność konspiracyjną w okolicy miasta. Po wybuchu powstania zaostrzono kontrole na granicy prusko-austriackiej, każda osoba przybyła do Prudnika musiała zameldować się na policji, a miejscowy garnizon został postawiony w stan gotowości i przejął obowiązki jednostek wojskowych z pobliskich miast, które zostały wysłane na granicę prusko-rosyjską. W powstaniu styczniowym brali udział pochodzący z Prudnika Hieronim Olszewski, Piotr Linowski i Antoni Strogiński[92].

Pocztówka przedstawiająca kościół ewangelicki i obecne I Liceum Ogólnokształcącego

W 1876 otwarto linię kolejową, która połączyła Prudnik z Nysą i Koźlem[93], a w 1896 oddano do użytku linię z Prudnika do Gogolina. W styczniu 1898 roku odbyła się tu pierwsza na Górnym Śląsku konferencja socjaldemokratyczna[94]. Na początku XX wieku w Prudniku zbudowano łaźnię miejską, park i koszary, a Prudnik stał się garnizonem wojskowym[95]. Z powodu praktyk germanizacyjnych, Polacy z Prudnika posyłali swoje dzieci poza Śląsk, na dawne terytorium Królestwa Polskiego, aby w spokoju mogły uczyć się języka polskiego, o czym pisał w „Gazecie ToruńskiejFilip Robota – późniejszy nauczyciel w prudnickiej szkole elementarnej i lokalny polski działacz społeczno-narodowy[96]. W lipcu 1903 roku Prudnik i okoliczne miejscowości nawiedziła ogromna powódź. Miesiąc później, cesarzowa Augusta udała się do Głuchołaz, Jarnołtówka i Prudnika, aby zobaczyć tereny zniszczone podczas powodzi. Jej wizyta zaowocowała wybudowaniem zapory wodnej w Jarnołtówku[97]. Według spisu ludności z 1 grudnia 1910, na 18864 mieszkańców Prudnika 18072 posługiwało się językiem niemieckim, 565 językiem polskim, 3 innym językiem, a 224 było dwujęzycznych[98]. W czasie I wojny światowej w klasztorze bonifratrów funkcjonował lazaret wojskowy[99].

Dwudziestolecie międzywojenne

[edytuj | edytuj kod]
Zdjęcie lotnicze centrum Prudnika w latach 30. XX wieku

Od 1919 Prudnik należał do nowo utworzonej prowincji Górny Śląsk. Prowincja została zlikwidowana w 1938, a 18 stycznia 1941 utworzono ją ponownie.

Przyjazd pociągu z emigrantami górnośląskimi do Prudnika

W 1921 w zasięgu plebiscytu na Górnym Śląsku znalazła się tylko część powiatu prudnickiego. Prudnik był poza terenem plebiscytowym, choć istniały tu polskie organizacje, w tym Polska Organizacja Wojskowa Górnego Śląska, Związek Polaków w Niemczech i Polsko-Katolickie Towarzystwo Szkolne[100]. W Prudniku utworzono Polski Komitet Plebiscytowy na powiat prudnicki, jednak z czasem został przeniesiony z Prudnika do Głogówka, a następnie do Strzeleczek, ponieważ jego lokal w Prudniku został zdemolowany[101]. Prudnik był terenem koncentracji niemieckich bojówek. W mieście znajdował się tajny magazyn wyposażenia wojskowego dla formacji paramilitarnych, a także baza rekrutacyjna członków freikorpsów[102]. W czasie powstań śląskich na terenie Prudnika i okolic działało kilka polskich grup dywersyjnych, których celem było utrudnienie oddziałom niemieckim działań zbrojnych[103]. W czasie III powstania śląskiego przy ul. Zamkowej w Prudniku mieścił się niemiecki sąd kapturowy. Polaków skazanych przez sąd rozstrzeliwano w pobliskim Lesie Niemysłowickim[104]. Szpitale w Prudniku pełniły rolę lazaretów dla rannych żołnierzy i ochotników[105].

Synagoga w Prudniku

W tajnym raporcie Sicherheitsdienst z 1934, Prudnik został uznany za jeden z głównych ośrodków ruchu polskiego na Górnym Śląsku[106].

Adolf Hitler w Prudniku, 1938

Rankiem 7 października 1938 do miasta przyjechał pociągiem wódz III Rzeszy Adolf Hitler w ramach wizytacji Kraju Sudetów po układzie monachijskim. W Prudniku przesiadł się do samochodu i udał się do Trzebiny, a następnie w kierunku Karniowa i Bruntála. Wieczorem wrócił do Prudnika, z którego udał się pociągiem do Berlina[107]. Hitlerowi towarzyszyli: Hermann Göring, Heinrich Himmler, Gerd von Rundstedt, inspektor generalny Luftwaffe Erhard Milch, Hans-Jürgen Stumpff, generał Hans von Salmuth, nadprezydent prowincji śląskiej Josef Wagner i SS-Brigadefuhrer Hellmut Körner[108]. Podczas nocy kryształowej z 9 na 10 listopada 1938, bojówki hitlerowskie spaliły prudnicką synagogę zbudowaną w 1877 z inicjatywy Samuela Fränkla[109][110]. W mieście aresztowano wszystkich żydowskich mężczyzn w wieku od 20 do 60 lat[111]. W 1939 w sierpniu i we wrześniu prudnickie Gestapo na czele z Maxem Krausem przystąpiło do aresztowania polskich powstańców i działaczy Związku Polaków w Niemczech. Osoby te zostały następnie skierowane do obozu koncentracyjnego w Buchenwaldzie. Wśród 20 aresztowanych znaleźli się m.in.: B. Augustyn, J. Augustyn, K. Chrząszcz, J. Dominik, F. Kwoczek, A. Sosna, W. Szpiler i inni[112].

II wojna światowa

[edytuj | edytuj kod]
Niemieckie wojsko na Rynku w Prudniku

W trakcie II wojny światowej, od 1941 w klasztorze bonifratrów ponownie funkcjonował lazaret, z filiami w budynku szkolnym przy ul. Szkolnej i w pałacu w Mosznej[113]. W mieście przetrzymywano polskie Żydówki i jeńców angielskich. 26 września 1944 w zakładach włókienniczych w Prudniku założono podobóz niemieckiego obozu koncentracyjnego w Auschwitz, do którego skierowano około 400 kobiet; głównie Żydówki z Węgier, a także Niemki, Polki i Ukrainki[114]. 39 więźniarek zostało zamordowanych lub zmarło z powodu trudnych warunków pracy. Ich zwłoki chowano na prudnickim cmentarzu żydowskim. Pozostałe, w styczniu 1945, zostały ewakuowane pieszo do obozu Groß-Rosen. W tymże miesiącu przez Prudnik przeszły także kolumny więźniów z innych obozów. W toku tzw. marszu śmierci wiele osób zmarło lub zostało zamordowanych przez Niemców[115].

Prudnicki Rynek po wojnie

W marcu 1945 wojska Armii Czerwonej zaczęły planować uderzenie na Prudnik, które było najważniejszą częścią operacji górnośląskiej. Na miasto miało pójść ponad 400 tysięcy żołnierzy. Do operacji przewidziano 988 czołgów, 1727 samolotów i prawie 6000 dział[116]. 17 marca 1945 Armia Czerwona zdobyła miasto. Na początku kwietnia Rosjanie utworzyli mieszkańcom getto na ulicy Chrobrego i Królowej Jadwigi, do którego przeniesiono około 9 tysięcy osób. Kolumnę cywilów pod eskortą zapędzono do Lubrzy, a następnie do Żabnika[117]. Prudnik miastem frontowym był aż do maja 1945 w związku z tym, że w niewielkiej odległości od miasta broniły się oddziały niemieckie, które skapitulowały dopiero w maju 1945. W walkach o miasto brało udział około 200 tysięcy żołnierzy. Zginęło 673 żołnierzy radzieckich (na ich cześć wkrótce po wojnie na Placu Wolności wzniesiono Pomnik Wdzięczności)[118]. 23 kwietnia prudnicki Rynek, Plac Farny i Plac Zamkowy zostały zbombardowane przez lotnictwo radzieckie. Nie wiadomo jednak, czy bombardowanie było celowe. Według proboszcza Franza Pietscha było spowodowane wystrzeleniem błędnych znaków świetlnych przez pijanych Rosjan[119]. W wyniku działań wojennych Prudnik stracił około 15% stanu zabudowy. Zniszczone zostało m.in. sanktuarium Matki Bożej Bolesnej, schronisko „Szwedzki Szaniec”, ciężko uszkodzona została północna pierzeja Rynku z Urzędem Miejskim (rozebrany na przełomie lat 50. i 60. XX wieku)[120].

Polska Ludowa

[edytuj | edytuj kod]
Odbudowa i porządkowanie zniszczeń wojennych w Prudniku

Po wyparciu oddziałów niemieckich w Prudniku w budynku przy ul. Armii Krajowej 16 utworzono powiatową radziecką komendanturę wojskową[121]. 11 maja 1945 polska administracja przejęła władzę cywilną w powiecie prudnickim[122]. Wówczas Prudnik i okolice zostały zasiedlone między innymi przez część polskich przesiedleńców z Kresów Wschodnich – z Nadwórnej[123][124] i okolic Tarnopola[125], a także przez osadników z centralnej Polski i repatriantów z Czerniowców na Bukowinie[126]. Większość niemieckojęzycznej ludności została wysiedlona na zachód.

W 1945 miasto otrzymało nazwę Prądnik. Oficjalna zmiana nazwy na Prudnik miała miejsce 7 maja 1946[127]. Zmianę poprzedziła wielomiesięczna debata w lokalnej prasie, a przez jakiś czas funkcjonowały obie nazwy jednocześnie[128].

Pierwszym polskim burmistrzem miasta został Antoni Błaszczyński, a pierwszym polskim starostą prudnickim Józef Sopa. Trzy miesiące po przejęciu władzy Sopa wydał sprawozdanie z działań żołnierzy Armii Czerwonej na terenie Prudnika i okolicznych wsi: „Codzienne meldunki donoszą o wypadkach zrabowania bydła, inwentarza martwego, o obrabowaniu mieszkań i gwałceniu kobiet. W jednym wypadku została zgwałcona kobieta ponad 60-letnia. W innym wypadku dziewczynka lat 15. Gminne posterunki MO meldują, że ostatnie rabunki po wsiach wzrosły w gwałtowny sposób, że są zupełnie bezsilne. (...) Ludność wiejska żyje w ustawicznym strachu i wiecznym pogotowiu. (...) W mieście żołnierze Armii Czerwonej rabują na wielką skalę, zajeżdżając autami pod domy i wywożąc wszystko, co w mieszkaniu jest do wzięcia, a więc ubrania, pościel itp. Ofiarą padają nie tylko mieszkania niemieckie – opuszczone, ale i zajęte przez Polaków, o ile w danej chwili nikogo w mieszkaniu do obrony nie było.”[129]

Żołnierze w Ośrodku Szkolenia Górnośląskiej Brygady WOP w Prudniku

3 czerwca 1945 grupa czeskich żandarmów i ochotników ze Zlatých Hor przybyła do Prudnika, obsadziła tutejszy ratusz i wywiesiła na nim czechosłowacką flagę. Ogłosiła przyłączenie Prudnika do Czechosłowacji. Wieczorem przybyli uzbrojeni polscy żołnierze. Zażądali od Czechów opuszczenia Prudnika i oddania broni. Ostatecznie zrezygnowano z rozbrojenia żandarmów, musieli jednak rankiem następnego dnia wycofać się za linię graniczną[130][131]. Po zajęciu przez czechosłowackie wojska niektórych terenów Śląska podczas konfliktu granicznego, marszałek Michał Rola-Żymierski rozkazał 10. Sudeckiej Dywizji Piechoty i 1. Drezdeńskiemu Korpusowi Pancernemu przemieszczenie się w rejon Prudnika[132][133]. W okresie PRL-u w Prudniku stacjonowały jednostki wojskowe: 48 Komenda Odcinka Prudnik (1945–1948)[134], 71 Batalion Ochrony Pogranicza (1948–1951)[135], 15 Pułk KBW Ziemi Opolskiej (1949–1966)[136], 45 Batalion WOP (1951–1984 i 1976–1989)[137], 15 Pułk Wojsk Obrony Wewnętrznej (1966–1989)[138], 28 Rezerwowa Dywizja Zmechanizowana (1972–1989).

Budynek, w którym mieściła się siedziba Powiatowego UB
Pomnik upamiętniający pobyt Stefana Wyszyńskiego w Prudniku

W latach 1945–1956 przy ul. Klasztornej w Prudniku funkcjonował Powiatowy Urząd Bezpieczeństwa Publicznego. W jego piwnicach przetrzymywano i torturowano przeciwników władzy komunistycznej (w tym żołnierzy wyklętych, m.in. Józefa Pacejkowicza). W mieście i okolicy działała antykomunistyczna podziemna organizacja Krajowa Armia Podziemna[139]. W 1953 w Prudniku działał pochodzący z Łowkowic szpieg Organisation Gehlen Henryk Koj, do którego zadań należało m.in. obserwowanie ruchu żołnierzy w miejscowej jednostce[140]. Od 6 października 1954 do 27 października 1955 w klasztorze franciszkanów w Prudniku-Lesie internowany był prymas Polski Stefan Wyszyński razem ze swoim kapelanem Stanisławem Skorodeckim. Podczas pobytu w Prudniku Wyszyński zaczął pisać modlitwę Jasnogórskie Śluby Narodu Polskiego, które dokończył po przewiezieniu do Komańczy[141][142].

Widok na Rynek w Prudniku (1965)

W maju 1959 działalność rozpoczęło Muzeum Ziemi Prudnickiej[143]. W tym samym roku utworzono Nadleśnictwo Prudnik[144]. „Podział administracyjny województwa opolskiego według stanu na dzień 31 sierpnia 1964 r.” wymienia integralne części miasta: Chocim, Górka, Lipy, Młyn Czyżyka[145]. W latach 1964–1974 na południu miasta powstało spółdzielcze osiedle Marcelego Nowotki (od 1990 osiedle Wyszyńskiego) na ponad 600 mieszkań[146]. W połowie lat 70. we wschodniej części Prudnika rozpoczęto budowę osiedla Jasionowe Wzgórze. Obecnie jest to największe osiedle mieszkaniowe w powiecie prudnickim[147]. W sierpniu 1977 Prudnik i okolice nawiedziła powódź spowodowana obfitymi opadami deszczu. Fala wezbraniowa zniszczyła wiadukt kolejowy przy ul. Słowiczej[148].

Antykomunistyczna demonstracja w Prudniku (1981)

We wrześniu 1980 w Zakładach Przemysłu Bawełnianego „Frotex” w Prudniku doszło do największej akcji protestacyjnej w województwie opolskim. Strajkowało około 1500 osób. Akcję zakończyło porozumienie zawarte 10 września. Za przykładem „Frotexu” poszli pracownicy innych zakładów pracy z terenu Prudnika, między innymi: zakład rymarsko-tapicerski w Prudnickiej Spółdzielni Pracy Różnej Wytwórczości Ogniwo, Spółdzielnia Transportu Wiejskiego w Prudniku, Zakład Usług Telewizyjnych, Spółdzielnia Kółek Rolniczych, Państwowy Ośrodek Maszynowy i Opolska Fabryka Mebli (zakład nr. 4 w Prudniku)[149].

III Rzeczpospolita

[edytuj | edytuj kod]
Wyrwanie z ziemi pomnika Wdzięczności Armii Czerwonej

Po pierwszych wyborach do samorządu terytorialnego w Polsce po jego przywróceniu w 1990 roku burmistrzem miasta został Jan Roszkowski[150]. W grudniu 1990 pomnik Wdzięczności Armii Czerwonej znajdujący się na Placu Wolności został wyrwany z ziemi i wywieziony[151]. Na jego miejscu w 1996 powstał pomnik Żołnierza Polskiego[152].

Prudnik był pierwszym miastem w Polsce zalanym podczas powodzi w lipcu 1997. W nocy z 6 na 7 lipca woda na Złotym Potoku zniosła kładkę dla pieszych na remontowanym moście przy ul. Kościuszki. Woda wlała się na niżej położone tereny wzdłuż biegu rzeki Prudnik, m.in. ulice: Kochanowskiego, Morcinka, Chrobrego, Batorego, Powstańców Śląskich, Kolejowa, Ogrodowa, Nyska. Zalane zostały liczne zakłady przemysłowe. Z miasta i okolicznych wsi ewakuowano 192 osoby. W usuwaniu skutków powodzi w Prudniku pomagali żołnierze z Ukrainy[153]. Straty w gminie Prudnik oszacowano na 8,6 miliona złotych (86 miliardów „starych” złotych)[154]. Zalane zostały 102 budynki, 836 ha gruntów rolnych, 119 domów jednorodzinnych, 3 obiekty sportowe, 3 przedszkola, 4 budynki szkolne, 17 budynków produkcyjnych, a liczbę poszkodowanych wyznaczono na 2425 osób[155].

Wieża Woka po renowacji

W czerwcu 1997 została oddana do użytku miejska oczyszczalnia ścieków przy ul. Poniatowskiego[156]. W ramach reformy administracyjnej w Polsce w 1999 Prudnik ponownie stał się siedzibą powiatu prudnickiego[157]. W kwietniu 2003 Ośrodek Badań Wyborczych zorganizował w Prudniku prareferendum w sprawie przystąpienia Polski do Unii Europejskiej, traktowane jako „próba generalna” przed prawdziwym referendum w czerwcu[158]. 81% głosujących mieszkańców opowiedziało się za wejściem do Unii. Wyniki prareferendum w Prudniku analizowały ogólnopolskie media[159].

W 2009 Wieża Woka została gruntownie odrestaurowana przez gminę Prudnik i obecnie pełni rolę punktu widokowego[160]. 20 czerwca 2015 Prudnik przystąpił do Międzynarodowego Stowarzyszenia Miast Dobrego Życia Cittàslow[161].

Uchwałą z 18 grudnia 2020 Rady Miejskiej Prudnika wyznaczono na terenie gmin Prudnik i Głuchołazy aglomerację Prudnik o równoważnej liczbie mieszkańców 30667 oraz zlokalizowaną na terenie miejscowości: Prudnik, Chocim, Dębowiec, Jarnołtówek, Łąka Prudnicka, Moszczanka, Niemysłowice, Pokrzywna, Wieszczyna z oczyszczalnią ścieków w Prudniku[6].

Zalany rejon ronda Żołnierzy Wyklętych podczas powodzi w 2024

W czasie powodzi we wrześniu 2024 przepływające przez Prudnik rzeki Prudnik i Złoty Potok zalały miasto i okoliczne wsie, powodując liczne zniszczenia. Poziom wody był wyższy niż podczas powodzi tysiąclecia[162]. Ewakuowano m.in. mieszkańców ulic Chrobrego, Kochanowskiego, Kołłątaja i Morcinka[163]. Woda zalała ulice po obu stronach rzeki Prudnik, remontowany Stadion Miejski, tor łuczniczy, halę „Obuwnik”, ogródki działkowe, rejon ronda Żołnierzy Wyklętych, basen letni przy ul. Zwycięstwa. Zniszczony został fragment zabytkowego muru przy dawnym „Frotexie”[162] oraz trzy mosty dla pieszych[164]. Pod wodą znalazły się zakłady przemysłowe. Miasto zostało pozbawione prądu i wody[165]. Do Prudnika sprowadzono jednostki straży pożarnej z całej Polski, żołnierzy Wojsk Obrony Terytorialnej oraz 18 Dywizji Zmechanizowanej[166][167]. Samorząd wycenił straty wyrządzone przez powódź na kwotę ponad 100 milionów zł[168].

Demografia

[edytuj | edytuj kod]

Miasto zamieszkiwane jest przez ludność mieszaną. Mieszkają w nim autochtoni: mniejszość niemiecka oraz Ślązacy, a także ludność napływowa, przybyła na Śląsk z Kresów Wschodnich po 1945 w wyniku przymusowych przesiedleń ludności polskiej oraz z centralnej Polski (teren późniejszych województw krakowskiego i nowosądeckiego)[169].

Według danych GUS z 30 czerwca 2018, Prudnik miał 21170 mieszkańców (6. miejsce w województwie opolskim i 212. w Polsce), powierzchnię 20,50 km² (10. miejsce w województwie opolskim i 284. miejsce w Polsce) i gęstość zaludnienia 1033 os./km²[170].

Mieszkańcy Prudnika stanowią około 37,77% populacji powiatu prudnickiego, co stanowi 2,15% populacji województwa opolskiego.

Prudnik podlega pod Urząd Statystyczny w Opolu, oddział w Prudniku[171].

Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
jednostka osób % osób % osób %
populacja 21170 100 11241 53,1 9929 46,9
gęstość zaludnienia

(mieszk./km²)

1033 548 485

Liczba mieszkańców miasta

[edytuj | edytuj kod]
 Osobny artykuł: Ludność Prudnika.
1534 – 114[172]
1667 – 2558[173]
1675 – 2527[173]
1754 – 2905[173]
1764 – 2722[173]
1774 – 3048[173]
1781 – 3248[173]
1782 – 3696[174]
1800 – 3469[173]
1820 – 4046[173]
1824 – 4749[173]
1830 – 4939[173]
1838 – 5363[173]
1861 – 8700[172]
1868 – 9735[173]
1885 – 16093[172]
1890 – 17577[175]
1910 – 18856[172]
1925 – 17052[175]
1939 – 17339[175]
1946 – 10886[176]
1956 – 14900[172]
1962 – 18200[172]
1980 – 22402[177]
1990 – 26400[178]
1995 – 24 350[172]
1998 – 24 300[179]
2000 – 23 800[180]
2002 – 23 630[180]
2003 – 23 528[173]
2004 – 23 376[180]
2005 – 23 234[180]
2006 – 23 078[180]
2007 – 22 927[172]
2008 – 22 787[180]
2009 – 22 663[180]
2010 – 22 514[180]
2011 – 22 164[180]
2012 – 21 979[180]
2013 – 21 778[180]
2014 – 21 676[180]
2015 – 21 472[180]
2016 – 21 368[180]
2017 – 21 237[180]
2018 – 21 170[180]
Liczba mieszkańców


Piramida wieku mieszkańców Prudnika w 2014

[edytuj | edytuj kod]

Zabytki

[edytuj | edytuj kod]
 Z tym tematem związana jest kategoria: Zabytki w Prudniku.

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[181][182]:

Kościół parafialny pod wezwaniem św. Michała Archanioła
Zespół klasztorny bonifratrów
Relikty klasztoru kapucynów na Kaplicznej Górze
Cmentarz żydowski
  • cmentarz żydowski, ul. Kolejowa, okolice XIX wieku
  • park miejski, okolice XIX wieku
  • wieża zamkowa zwana Wieżą Woka, XIII/XIV, XV wiek
  • pozostałości murów obronnych:
  • ratusz, XVIII wiek, 1840
  • „Dom Katolicki”, plac Farny 1, pierwsza połowa XIX wieku
  • dom, ul. Batorego 7, pierwsza połowa XIX wieku
  • dom, ul. Batorego 11
  • dom, ul. Bolesława Chrobrego 34, pierwsza połowa XIX wieku
  • dom, ul. Bolesława Chrobrego 51, XVIII/XIX wiek (nie istnieje)
  • dom, ul. Damrota 21, okolice XVIII wieku (nie istnieje)
  • dom, ul. Damrota 23, okolice XVIII wieku (nie istnieje)
  • dom, ul. Górna 1, XVIII wiek
  • dom, ul. Jagiellońska 3 (dawniej 21), XIX wiek
  • kamienica, ul. Kołłątaja 2, połowa XIX wieku
Willa, obecnie dom kultury
Willa przy ul. Nyskiej 2
  • willa, ul. Nyska 2, połowa XIX wieku
  • dom, ul. Parkowa 2, początek XX wieku
  • łaźnia miejska, ul. Parkowa 4 (dawniej 6), początek XX wieku
  • dom, ul. Piastowska 9, XIX wiek
  • dom, ul. Piastowska 22, okolice XIX wieku
  • budynek liceum medycznego, ul. Piastowska 26, 1873
    • metalowe ogrodzenie
Dawny zajazd
  • dawny zajazd, ul. Piastowska 65, połowa XVIII wieku
  • dom, ul. Ratuszowa 7, XIX wiek
Domy, Rynek 2 i 3
  • dom, Rynek 2 (dawniej 40), 1769
  • dom, Rynek 3 (dawniej 41)
  • dom, Rynek 22 (dawniej 32)
  • dom, Rynek 25 (dawniej 2)
  • dom, Rynek 26 (dawniej 11)
  • dom, ul. Sobieskiego 2, XVII wiek
  • dom, ul. Sobieskiego 4, druga połowa XVII wieku
  • dom, ul. Sobieskiego 5 (dawniej 3), pierwsza połowa XIX wieku
  • dom, ul. Sobieskiego 6, XVIII wiek
  • dom, ul. Sobieskiego 7 (dawniej 7)
  • dom, ul. Sobieskiego 8, XIX wiek
  • dom, ul. Sobieskiego 9 (dawniej 7), pierwsza połowa XIX wieku
  • dom, ul. Sobieskiego 13 (dawniej 11)
  • dom, ul. Sobieskiego 30, XVIII wiek
Kamienice przy ul. Zamkowej
  • dom, ul. Zamkowa 1-2 (dawniej 2), XVII wiek
  • dom, ul. Zamkowa 3-7 (dawniej 3), XVIII wiek
  • dom, ul. Zamkowa 3-7 (dawniej 4), XVIII wiek
  • dom, ul. Zamkowa 3-7 (dawniej 5), XVIII wiek
  • dom, ul. Zamkowa 3-7 (dawniej 6)
  • dom, ul. Zamkowa 3-7 (dawniej 7)
  • młyn wodny, ul. Sienkiewicza 5, 1788
  • pięć stacji drogi krzyżowej w Prudniku-Lesie, 1743

Do gminnej ewidencji zabytków wpisano 928 obiektów na terenie miasta. Wśród nich znalazły się[183]:

Grota lurdzka
  • klasztor franciszkanów w Prudniku-Lesie, ul. Poniatowskiego 5
  • kapliczki przy ulicach: Kolejowej, Jesionkowej, Kościuszki, Nyskiej, Traugutta, Wiejskiej
  • Urząd Miejski, ul. Kościuszki 3
  • dawna Powiatowa Komenda Policji, ul. Traugutta 31
  • budynek sądu, ul. Kościuszki 5
Budynek prokuratury
Pałac w Lipach
Browar
Most nad rzeką Złoty Potok
  • most nad rzeką Złoty Potok, ul. Kościuszki
  • wiadukt, ul. Nyska

Pozostałe obiekty zabytkowe:

Gospodarka

[edytuj | edytuj kod]

W 2019 wskaźnik bezrobocia w Prudniku wynosił 12,0%. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w Prudniku wynosiło 3 847,86 zł[180].

34,0% aktywnych zawodowo mieszkańców Prudnika pracuje w sektorze rolniczym (rolnictwo, leśnictwo, rybołówstwo i przemysł wydobywczy), 23,1% w sektorze przemysłowym (przemysł przetwórczy i budownictwo), a 13,5% w sektorze usługowym (handel, naprawa pojazdów, transport, zakwaterowanie i gastronomia, informacja i komunikacja) oraz 2,2% pracuje w sektorze finansowym (działalność finansowa i ubezpieczeniowa, obsługa rynku nieruchomości)[180].

Przedsiębiorstwa

[edytuj | edytuj kod]
 Z tym tematem związana jest kategoria: Przedsiębiorstwa w Prudniku.

Historycznie Prudnik był ośrodkiem przemysłu włókienniczego, obuwniczego oraz drzewnego. Współcześnie w mieście rozwijają się sektory: motoryzacyjny, drzewny/meblowy, metalowy, oświetleniowy, obróbki szkła, budownictwa oraz rolnictwo[186]. Według stanu na 2023, w Prudniku znajdowało się 13 podmiotów, które zostały sklasyfikowane jako duże przedsiębiorstwa: Henniges Automotive (branża automotive), Steinpol Central Services (produkcja mebli), Spółdzielnia „Pionier”, Moretto Group, Woisch, Torkonstal (sektor metalowy), Furnika (sektor oświetleniowy), Diversa (obróbka szkła), Wa-Bet, Stryi, TaBet (budownictwo), Bardusch (usługi dla przemysłu) i Stadnina Koni Prudnik (rolnictwo)[187].

Przemysł włókienniczy

[edytuj | edytuj kod]
Tkalnia dawnych Zakładów Przemysłu Bawełnianego „Frotex”

Prudnik jest miastem o tradycjach włókienniczych, które sięgają średniowiecza. Nazywany on był „miastem tkaczy”[188]. Rozwojowi włókiennictwa sprzyjała lokalizacja miasta i dostęp do świeżej wody. W 1493 nadano porządek rzemieślniczy prudnickim płóciennikom[189], a w 1563 założono w Prudniku bractwo sukienników[190]. W XVIII założono pierwsze manufaktury płótna w mieście[191][192]. Pierwsze znaczące fabryki włókiennicze w mieście powstały w latach 20. XIX wieku[193]. Największym przedsiębiorstwem w Prudniku, będącym jednocześnie jednym z największych producentów wyrobów włókienniczych na świecie, była fabryka założona w 1845 przez Samuela Fränkla, znana po 1945 jako Zakłady Przemysłu Bawełnianego „Frotex”. W latach swojej świetności „Frotex” zatrudniał 4 tysiące osób, a działalność przedsiębiorstwa znacznie przyczyniła się do rozwoju miasta[188]. Był to największy w Polsce producent ręczników frotowych[194]. W 2011 została ogłoszona upadłość „Frotexu”, a wraz z nią przemysł włókienniczy w Prudniku dobiegł końca[195]. W celu upamiętnienia tradycji włókienniczych miasta utworzone zostało Centrum Tradycji Tkackich przy Muzeum Ziemi Prudnickiej[196].

Przemysł obuwniczy

[edytuj | edytuj kod]
Budynek produkcyjny dawnych Prudnickich Zakładów Obuwia „Primus”

Kolejną znaczącą działalnością w historii miasta był przemysł obuwniczy. Pierwsze w mieście zmechanizowane zakłady produkujące buty zostały założone w latach 1857 i 1861 przez Johanna Hanela i Josepha Bösela. Do końca XIX wieku powstało w mieście jeszcze siedem fabryk obuwia[197], a Prudnik był obok Pirmasens i Borne czołowym ośrodkiem produkcji obuwia w Niemczech[198]. Nie doszło do lokalnej koncentracji zakładów obuwia. W 1895 prudnickie przemysł i rzemiosło obuwnicze zatrudniały ponad 2700 osób[197]. Miejscowy przemysł obuwniczy podupadł na początku XX wieku. W 1945 istniejące w Prudniku zakłady obuwnicze zostały połączone w jedno przedsiębiorstwo, od 1952 znane pod nazwą Prudnickie Zakłady Obuwia „Primus“[199]. Przedsiębiorstwo, przejściowo należące do Śląskich Zakładów Przemysłu Skórzanego „Otmęt”, zatrudniało niemal 2 tysiące osób, co czyniło je drugim po „Frotexie” najważniejszym pracodawcą w mieście. „Primus”, dotknięty przemianami gospodarczymi po 1989, został zlikwidowany w 2007[200].

Drugim przedsiębiorstwem w mieście, które po II wojnie światowej zajmowało się produkcją obuwniczą, była Szewska Spółdzielnia Pracy „Ogniwo”, założona w 1947. Prudnickiemu „Ogniwu” podlegał m.in. prom na Odrze w Otmęcie i zakład zegarmistrzowski w Brzegu. Zakład został wpisany w gospodarkę centralnie planowaną w 1951, otrzymując nazwę Spółdzielnia Pracy „Ogniwo”[201].

Przemysł odzieżowy

[edytuj | edytuj kod]
Bardusch Polska

W 1998 swój zakład w Prudniku otworzyła niemiecka firma Bardusch, zajmująca się serwisowaniem i wynajmowaniem odzieży roboczej dla firm przemysłu spożywczego, ciężkiego, elektronicznego, chemicznego oraz koncernów motoryzacyjnych. Była to jedna z pierwszych, zachodnich firm, które otworzyły swoje zakłady w Prudniku po 1989. W Prudniku znajduje się centrala i główny zakład spółki Bardusch Polska, którym pracuje około 100 osób[202].

Przemysł motoryzacyjny

[edytuj | edytuj kod]
Henniges Automotive

W Spółdzielni Pracy Różnej Wytwórczości i Usług „Ogniwo” w Prudniku, założonej w 1947 jako Szewska Spółdzielnia Pracy „Ogniwo”, wytwarzane były elementy wyposażenia m.in. dla samochodów produkowanych w FSC Lublin, ZSD Nysa, FSM i FSC „Star”[203]. W 1998 „Ogniwo” zostało postawione w stan likwidacji[204]. W 1951 założona została Spółdzielnia „Pionier”, która od 1965 zajmuje się produkcją plastikowych i metalowych wyrobów na potrzeby runku motoryzacyjnego. „Pionier” dostarcza komponenty do marek takich jak: Ford, FIAT, Volkswagen, Bentley, Toyota, Audi, Lancia, BMW, Mini, Peugeot, Porsche, Citroën, Suzuki, Volvo, Saab, Hyundai, Abarth[205]. Jest to największy na Opolszczyźnie zakład pracy chronionej[206]. W 2016 w zachodnich halach po ZPB „Frotex” rozpoczął działalność amerykański koncern Henniges Automotive (dostawca uszczelek i komponentów amortyzujących drgania)[207]. Pod koniec 2017 pracowało w nim około 150 osób[208].

Przemysł spożywczy

[edytuj | edytuj kod]
Dawna Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska

Artykuły spożywcze, jak wafle, herbatniki, suchary, produkowane były przez Spółdzielnię „Pionier” w pierwszych latach działalności firmy[205]. W 1946 utworzona została Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Prudniku. Była ona właścicielem zakładów w Ścinawie Małej, w Głogówku i w Łambinowicach. Produkty mleczarni trafiały w 80% do sieci handlowych działających na polskim rynku[209]. W 2023 Sąd Rejonowy w Opolu ogłosił upadłość OSM Prudnik[210]. W 2010 w Prudniku została wybudowana hala serwisowo-magazynowa firmy Cream, która zajmuje się serwisem urządzeń oraz linii produkcyjnych w piekarniach i cukierniach[211].

Rolnictwo

[edytuj | edytuj kod]
Elewator zbożowy

W mieście działało państwowe gospodarstwo rolneStadnina Koni Prudnik, która rozpoczęła działalność w 1968 po wydzieleniu ze Stadniny Koni Moszna. Od 1994 działa jako Stadnina Koni Prudnik Sp. z o.o. Przedsiębiorstwo zajmuje się hodowlą koni sportowych, hodowlą i chowem bydła, produkcją roślinną, a także nauką jazdy konnej[212]. Na północnych obrzeżach Prudnika znajduje się stumetrowy elewator zbożowy, służący do oczyszczania, sortowania i składowania zboża o pojemności ok. 1000 m³[213].

Pozostałe branże

[edytuj | edytuj kod]
Artech Polska

W 1978 rozpoczęła działalność firma Diversa, która zajmuje się produkcją akwariów. Od 2018 wchodzi w skład Grupy Aquael[214]. Od 1996 w Prudniku działa zakład Artech Polska, będący częścią francuskiej grupy Armor. Zajmuje się on produkcją kaset do drukarek[215]. W 2000 na bazie dawnych Opolskich Fabryk Mebli założony został oddział firmy Steinpol Central Services, należącej do Steinhoff International Holdings i zajmującej się produkcją mebli tapicerowanych[206][216]. W 2024 prudnicki Steinpol zatrudniał około 500 osób[206]. Przy drodze prowadzącej z Prudnika do Dębowca znajduje się kamieniołom. Kopalnia Szarogłazu „Dębowiec” należy do Kopalń Odkrywkowych Surowców Drogowych S.A. w Niemodlinie[217]. Spółka Torkonstal, producent pojemników i kontenerów metalowych, powstała jako własność gminy Prudnik. Została sprywatyzowana w 2007[218]. Firma Furnika, produkująca oświetlenie LED do mebli, przeniosła się do Prudnika z Nysy w 2014[219]. W mieście działa włoska firma Moretto – producent zautomatyzowanych systemów dla przetwórstwa tworzyw sztucznych[220]. W 2024 w Prudniku ulokowano zakład spółki Wood of Fire, produkującej drewno opalane techniką wierzchniego zwęglania[221].

Strefa ekonomiczna

[edytuj | edytuj kod]

W północnej części miasta została wyznaczona w 1989 Dzielnica Przemysłowa[222]. W 2009 na 12 ha gruntów w Dzielnicy Przemysłowej została wyznaczona „Podstrefa Prudnik” Wałbrzyskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej „Invest-Park”[223]. W 2016 do podstrefy zostały przyłączone tereny dawnych Zakładów Przemysłu Bawełnianego „Frotex” przy ul. Nyskiej, w których rozpoczął działalność amerykański koncern Henniges Automotive[224]. Następnie obszar, poszerzony do 20 ha, przejęła Katowicka Specjalna Strefa Ekonomiczna (Podstrefa Gliwicka)[225]. Strefa znajduje się przy ulicach Przemysłowej i Meblarskiej, przy północnej obwodnicy miasta[206]. Do 2024 w Podstrefie Prudnik ulokowały się m.in. zakłady produkcyjne: TSP[226], Furnika[227], Moretto[228], Henniges Automotive[229], „Pionier”[206], Wood of Fire[230].

Handel

[edytuj | edytuj kod]
Premium Park

W mieście znajdują się m.in. placówki handlowe sieci: Action[231], Aldi[232], Biedronka, Castorama, Delikatesy Centrum, Kaufland, Lidl, Media Expert, Pepco, Rossmann, Żabka.

Targowisko miejskie w Prudniku znajdowało się w rejonie ul. Sobieskiego[233], a następnie przy ul. Jagiellońskiej[234]. W 2013 oddano do użytku halę targową przy ul. Starej[235].

Czerwona Torebka

W 2013 przy ul. Skowrońskiego na Jasionowym Wzgórzu zbudowany został pasaż handlowo-usługowy „Czerwona Torebka[236] o powierzchni ok. 700 m²[237]. W 2021 na obszarze gminy Lubrza, w bezpośrednim sąsiedztwie zabudowań Prudnika, wzniesiono centrum handlowe Premium Park[238], o powierzchni handlowej 8743 m²[239]. Jest to jeden z największych obiektów tego typu na południu województwa opolskiego, ulokowały się w nim m.in. marki: 4F, KiK, TEDi, Martes Sport, Monnari Trade, Neonet, Pepco, Smyk, Biedronka, CCC, Deichmann, Sinsay, McDonald’s, Shell, Rossmann, Bricomarché[240]. W 2024 rozpoczęto budowę galerii handlowej w rejonie skrzyżowania ulic Podgórnej i Sybiraków w Prudniku[231], w sąsiedztwie pasażu „Czerwona Torebka”[241].

Usługi

[edytuj | edytuj kod]
Bank Spółdzielczy

Prudnik jest siedzibą inspektoratu ZUS, który swoim zasięgiem terytorialnym obejmuje gminy: Biała, Głogówek, Lubrza, Prudnik, Strzeleczki, Walce[242], a także urzędu skarbowego dla gmin Biała, Głogówek, Lubrza, Prudnik[243], oddziału PZU[244], a także Banku Spółdzielczego[245].

Transport

[edytuj | edytuj kod]

Transport drogowy

[edytuj | edytuj kod]
DK40 i DK41 w Prudniku

Przez Prudnik przebiegają drogi krajowe:

Sieć uzupełniają drogi wojewódzkie:

Chociaż w 2003 zbudowano obwodnicę, nie obejmuje ona ruchu do Czech, który prowadzi przez miasto[246].

Transport kolejowy

[edytuj | edytuj kod]
Stacja kolejowa w Prudniku

Stacja kolejowa w Prudniku znajduje się przy ul. Dworcowej. Miasto jest węzłem kolejowym[247]. Z Prudnika odjeżdżają pociągi Polregio i PKP Intercity, do Brzegu, Gliwic, Jeleniej Góry, Katowic, Kędzierzyna-Koźla, Kłodzka, Krakowa, Nysy, Wałbrzycha i Zabrza[248].

Linia kolejowa nr 137 relacji KatowiceLegnica, zwana magistralą podsudecką, została doprowadzona do Prudnika w 1876[249]. Połączyła ona uprzemysłowione miasta Przedgórza Sudeckiego z kopalniami Górnego Śląska[250]. Została zaliczona do linii pierwszorzędnych o najważniejszym znaczeniu państwowym[251].

Lokalni przedsiębiorcy i właściciele majątków ziemskich zawiązali w 1895 spółkę Kolej Prudnicko-Gogolińska z siedzibą w Prudniku, której celem stała się budowa linii lokalnej z Prudnika do Gogolina. Linia kolejowa nr 306 relacji Prudnik – Goglin została oddana do użytku w 1896[252]. Powódź w 1997 zniszczyła most na Odrze w Krapkowicach, uniemożliwiając dojazd do Gogolina. W 2005 ruch na linii 306 został zawieszony. Zmodernizowana do celów towarowych linia relacji Prudnik – Krapkowice została oddana do użytku w 2016[253][254]. Na bocznicy między składem militarnym w lesie koło Strzeleczek a Prudnikiem odbywa się wojskowy ruch transportowy[255].

Transport autobusowy

[edytuj | edytuj kod]
Centrum przesiadkowe

Dworzec autobusowy w Prudniku znajduje się w pobliżu centrum miasta, przy ul. Kościuszki 9. W październiku 2021 został zamknięty w celu przebudowy[256]. W styczniu 2023 zakończono budowę nowego budynku dworca[257]. Centrum przesiadkowe zostało otwarte 1 marca 2023[258]. Zajezdnia autobusowa znajduje się przy ul. Kościuszki 74, przy skrzyżowaniu z ul. Grunwaldzką[259].

Autobus komunikacji miejskiej na parkingu przy ul. Poniatowskiego

W latach 1953–1960 w Prudniku funkcjonowała stacja terenowa PKS-u okręgu katowickiego. W 1960 utworzono placówkę terenową PKS-u Nysa. Następnie, od 1980 do 1990 działał oddział PKS w ramach dyrekcji w Opolu. W 1990 zlikwidowano dyrekcję okręgową i utworzono PPKS Prudnik. W 2004 prudnicki PKS został sprywatyzowany z udziałem Connex Polska[260]. W 2008, w wyniku połączenia spółek PKS Connex Prudnik i PKS Connex Kędzierzyn-Koźle, utworzona została spółka Veolia Transport Opolszczyzna[261], w 2013 przejęta przez Arriva Bus Transport Polska[262]. W 2019 Arriva wycofała się z Prudnika[263]. Wówczas organizacją przewozów pasażerskich w Prudniku i okolicy zajęły się ościenne PKS-y[264][265]. W grudniu 2021 powołano Powiatowo-Gminny Związek Transportu „Pogranicze”, mający na celu poprawę jakości transportu[266].

Od 1984 na terenie miasta funkcjonuje komunikacja miejska[267], świadczenie usług zleca Urząd Miasta. Obsługa komunikacji odbywa się przez firmy zewnętrzne wyłonione w drodze ogłaszanego co roku przetargu. Zgodnie z uchwałą przyjętą w 2021, komunikacja miejska w Prudniku została ustanowiona bezpłatną dla pasażerów[268]. W 2022 przetarg na przewozy miejskiej komunikacji autobusowej wygrało Przedsiębiorstwo Usługowo-Handlowe „Fox”[269].

 Osobny artykuł: Komunikacja miejska w Prudniku.

Transport rowerowy

[edytuj | edytuj kod]
Ścieżka pieszo-rowerowa przy ul. Legionów

Prudnik posiada rozwiniętą infrastrukturę z siecią tras rowerowych, łączącymi się ze ścieżkami turystycznymi w Czechach[270].

Ścieżki rowerowe oraz pieszo-rowerowe zostały zbudowane wzdłuż ulic: Dąbrowskiego, Nyskiej, Skowrońskiego[271], Powstańców Śląskich, Kolejowej[272], Asnyka[273], Staszica, Szkolnej[274], Gimnazjalnej[275], Legionów[276], Fränkla[277], Poniatowskiego[23], Sądowej[278]. Powstała również ścieżka rowerowa wokół stawu przy ul. Poniatowskiego[279] oraz oświetlona ścieżka na stoku Koziej Góry[280].

W 2020 ukończono budowę ścieżki rowerowej z Prudnika do Mosznej, przedłużonej w 2021 do Zieliny[281]. Ścieżka długości ponad 20 km zaczyna się w Prudniku przy rondzie im. Stanisława Szozdy i prowadzi wzdłuż dróg wojewódzkich nr 414 i 409 przez Lubrzę, Dobroszewice, Białą, Krobusz, Dębinę i Moszną[282], kończąc się w Zielinie[281].

W siedzibie starostwa powiatowego w Prudniku utworzono w 2017 wypożyczalnię rowerów turystycznych[283]. Przy dworcu autobusowym umiejscowiono parking dla rowerów wraz ze stacją ich obsługi[278].

Oświata

[edytuj | edytuj kod]
 Z tym tematem związana jest kategoria: Oświata w Prudniku.

Na terenie Prudnika działa: 8 przedszkoli, 5 szkół podstawowych, 3 licea ogólnokształcące, 4 szkoły branżowe I stopnia, 3 technika, szkoła muzyczna i 4 szkoły policealne.

Przedszkola
Publiczne Przedszkole nr 6
  • Publiczne Przedszkole nr 1 im. Jana Brzechwy, ul. Mickiewicza 5[284]
  • Publiczne Przedszkole nr 2, ul. Szkolna 12[285] (Zespół Szkolno-Przedszkolny nr 2)
  • Publiczne Przedszkole nr 3, ul. Piastowska 69[286]
  • Publiczne Przedszkole nr 4, ul. Mickiewicza 9[287]
  • Publiczne Przedszkole Specjalne nr 5, ul. Młyńska 1[288] (Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy im. Kawalerów Orderu Uśmiechu)
  • Publiczne Przedszkole nr 6, ul. Podgórna 9a[289] (Zespół Szkolno-Przedszkolny nr 1)
  • Publiczne Przedszkole nr 7, ul. Ogrodowa 1[290]
  • Niepubliczne Przedszkole „Skrzat”, ul. Grunwaldzka 66[291]
Szkoły podstawowe
Publiczna Szkoła Podstawowa nr 1
  • budynek filialny, ul. Armii Krajowej 1
  • Publiczna Szkoła Podstawowa nr 2, ul. Szkolna 12[285] (Zespół Szkolno-Przedszkolny nr 2)
  • Publiczna Szkoła Podstawowa nr 3 im. Powstańców Śląskich, ul. Szkolna 12[293] (Zespół Szkolno-Przedszkolny nr 2)
  • Publiczna Szkoła Podstawowa nr 4 im. Marii Konopnickiej, ul. Dąbrowskiego 2[294] (Zespół Szkół)
  • Publiczna Szkoła Podstawowa Specjalna nr 5, ul. Młyńska 1[295] (Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy im. Kawalerów Orderu Uśmiechu)
Inne
Szkoły ponadgimnazjalne
I Liceum Ogólnokształcące
Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego
Szkoły policealne
Zespół Szkół Medycznych
  • Szkoła Policealna dla Dorosłych nr 1, ul. Piastowska 26
  • Szkoła Policealna dla Dorosłych nr 2, ul. Kościuszki 76
  • Szkoła Policealna dla Dorosłych nr 3, ul. Podgórna 5
  • Zespół Szkół Medycznych im. Janusza Korczaka, ul. Piastowska 26

Kultura

[edytuj | edytuj kod]
 Z tym tematem związana jest kategoria: Kultura w Prudniku.

Organizacje kulturalne

[edytuj | edytuj kod]
Kino „Diana” i Biblioteka Publiczna

Za organizację życia kulturalnego w mieście odpowiedzialny jest Prudnicki Ośrodek Kultury, utworzony w 1992 w wyniku połączenia Miejsko-Gminnego Ośrodka Kultury w Prudniku z innymi lokalnymi instytucjami kultury[302]. Ma on swoją siedzibę w zabytkowej willi rodziny Fränkel przy ul. Kościuszki 1a[303]. Filiami Prudnickiego Ośrodka Kultury są Wiejskie Domy Kultury w pobliskich miejscowościach, a także Świetlica Środowiskowa na Jasionowym Wzgórzu[304]. Pod Prudnicki Ośrodek Kultury podlegają Miejska i Gminna Biblioteka Publiczna w Prudniku, działająca od 1947[305], a także uruchomione w 2016 Kino „Diana” przy ul. Mickiewicza 1[306].

Muzeum Ziemi Prudnickiej

W 1959 w Prudniku założone zostało Muzeum Ziemi Prudnickiej[307]. W 2010 założono jego oddział poświęcony upamiętnieniu tradycji włókienniczych Prudnika i okolic – Centrum Tradycji Tkackich[308]. W mieście znajdują się trzy galerie sztuki: Galeria „Wykrzyknik”[309] i Galeria „Na Poddaszu”[310] w Prudnickim Ośrodku Kultury, a także Galeria Sztuki Hanny Bakuły „No Ba!” przy Rynku 2[311].

Na przestrzeni lat w mieście funkcjonowały również stowarzyszenia kulturalne, takie jak: Klub Ludzi Piszących w Prudniku[312], Grupa fotograficzna otoFoto[313], Teatr Bez Garderoby[314], Grupa Plastyczna „Bo Po Co”[315], Niemieckie Koło Przyjaźni / Deutsche Freundschaftskreis (oddział terenowy Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Niemców na Śląsku Opolskim)[316], Stowarzyszenie Kultury i Edukacji Romów[317], Towarzystwo Historyczne Ziemi Prudnickiej[318], Stowarzyszenie Uniwersytet Złotego Wieku „Pokolenia”, Społeczny Komitet Wsparcia Członków Rodziny, Stowarzyszenie Wędkarskie „Karp”[319], Prudnicki Klub Fantastyki[320].

Stałe imprezy kulturalne

[edytuj | edytuj kod]
Rynek w czasie Dni Prudnika (2024)

Corocznie w czerwcu lub lipcu na prudnickim Rynku odbywa się impreza plenerowa Dni Prudnika, organizowana przez Prudnicki Ośrodek Kultury. Podczas Muzycznego Finału Dni Prudnika odbywają się koncerty popularnych artystów muzycznych reprezentujących gatunki takie jak rock, pop, hip-hop, poezja śpiewana, czy muzyka taneczna. Dodatkowo, do występów zapraszani są artyści związani z Prudnikiem i okolicą[321].

Eskaubei & Tomek Nowak Quartet, Jazz Prudnik Festival (2018)

Cyklicznie w pierwszy weekend sierpnia w ogrodzie Prudnickiego Ośrodka Kultury organizowany jest Międzynarodowy Festiwal Jazzowy (Jazz Prudnik Festival). Pierwsza edycja festiwalu miała miejsce w 2007 na Rynku z inicjatywy muzyka Ryszarda Czeczela, który został dyrektorem artystycznym przedsięwzięcia. Jest to największa jazzowa impreza plenerowa w województwie opolskim. Występowali na niej wykonawcy z Polski, Czech, Niemiec, Austrii, Francji, Wielkiej Brytanii i Stanów Zjednoczonych. W ramach festiwalu odbywają się też m.in. spotkania autorskie, pokazy plenerowe filmów czy wystawy fotograficzne[322][323].

Metallica Revival (tribute band Metalliki), Zlot Motocyklistów (2024)

Na stokach Koziej Góry w południowej części miasta, na błoniach przy klasztorze franciszkanów na skraju Lasu Prudnickiego[324], co roku w lipcu odbywa się Zlot Motocyklistów, któremu towarzyszy plenerowy festiwal muzyki rockowej i heavymetalowej, w 2021 nazwany Rock Festiwal Pogranicza. Zlot Motocyklistów w Prudniku organizowany jest od 2006 przez Opolskie Towarzystwo Motocyklowe OTM Prudnik we współpracy z samorządem gminy Prudnik. Inicjatorem jego powstania był lokalny przedsiębiorca Artur Żurakowski[325]. W ramach zlotu odbywają się również demonstracje motocykli i pokazy wyczynów kaskaderskich na motocyklach[326]. OTM Prudnik jest również organizatorem motocyklowego kolędowania w klasztorze franciszkanów oraz MotoMikołajów[327][328].

Corocznie w październiku w Prudniku i Głogówku odbywa się Śląski Festiwal Ziemi Prudnickiej im. Ludwiga van Beethovena – festiwal muzyki klasycznej upamiętniający pobyt Ludwiga van Beethovena w Głogówku[329]. Podczas „festiwalu Beethovenowskiego” artyści muzyczni z Polski i zagranicy (w tym z Japonii) wykonują utwory słynnych kompozytorów klasycznych[330].

Corocznie w czerwcu, w widowiskowo-sportowej Hali „Obuwnik” przy ul. Łuczniczej, odbywa się Wystawa Twórców Ludowych i Rzemiosła Artystycznego Pogranicza Polsko-Czeskiego. Jest to trzydniowa prezentacja rękodzieła i rzemiosła artystycznego (malarstwo, rzeźbiarstwo, garncarstwo, metaloplastyka, koronkarstwo, haft, biżuteria), a także prezentacja kuchni regionalnej oraz krajów europejskich, reprezentowanych przez miasta partnerskie Prudnika. Patronami wydarzenia są lokalne samorządy oraz polsko-czeskie konsulaty[331]. W tym samym miejscu we wrześniu organizowane są Targi Przedsiębiorczości i Rzemiosła Inter–Region „Dom i Ogród”, podczas których prezentowane są branże związane z budową oraz wyposażeniem domu, a także zagospodarowaniem ogrodu[332].

Odniesienia w kulturze masowej

[edytuj | edytuj kod]
Zdjęcie z planu filmu Kilka dni na ziemi niczyjej w Prudniku (1982)

W Prudniku powstawały zdjęcia do produkcji filmowych takich jak: Kilka dni na ziemi niczyjej (1984)[333], Skrawek nieba (2002)[334], Moje wspaniałe życie (2021)[335], Brigitte Bardot cudowna (2022)[336], W szachu. Ostatnia rozgrywka (2023) i Konopacka. Walka o złoto (2023)[337]. Prudnik wymieniony został w scenariuszu odcinka „Jarnołtówek” serialu Święta wojna, nagranego w 2006 w okolicy miasta[338]. Zabytki Prudnika zaprezentowane zostały w 2012 w serialu turystyczno-krajoznawczym Nie ma jak Polska[339]. W 2019 w Prudniku realizowany był odcinek „Ukradli talerze” reality show Kuchenne rewolucje[340].

Podczas III powstania śląskiego w 1921 w Prudniku został nagrany fragment kroniki filmowej Messter-Woche, dokumentujący pracę przy rannych żołnierzach w prudnickim lazarecie[341]. W 1938 nagrany został nazistowski materiał propagandowy Einmarsch in das Sudetenland, prezentujący wizytę Adolfa Hitlera m.in. w Prudniku[342]. W 1953 powstał materiał Polskiej Kroniki Filmowej pod tytułem Dziewczęta z Prudnika, opowiadający o uczennicach Szkoły Przysposobienia Zawodowego w Prudniku[343].

Willa głównego bohatera powieści Przed zachodem słońca (1931) autorstwa Gerharta Hauptmanna wzorowana jest na willi przy ulicy Nyskiej 2 w Prudniku[344]. W 1946 Antoni Olcha napisał reportaż o chłopskim ruchu przesiedleńczym ze wsi Naprawa do Prudnika i Lubrzy, zatytułowany Nowa Naprawa[345]. Kardynał Stefan Wyszyński opisał swój okres internowania w Prudniku w książkach Wszystko postawiłem na Maryję (1980) i Zapiski więzienne (1982)[346]. Prudnik jest miejscem akcji powieści Lato umarłych snów (1993) autorstwa Harry’ego Thürka, opisującej miasto krótko po zakończeniu II wojny światowej[347]. Prudnik i jego spalenie przez husytów w 1428 wspomniane zostały w powieściach Narrenturm (2002), Boży bojownicy (2004) i Lux perpetua (2006) autorstwa Andrzeja Sapkowskiego, tworzących Trylogię husycką[348]. Miasto, a także znajdujące się w nim Zakłady Przemysłu Bawełnianego „Frotex”, zostały wspomniane w opowiadaniu Zapach szkła (2003) Andrzeja Ziemiańskiego[349]. Akcja powieści Sielski zakątek (2019) autorstwa Barbary Sośnicy-Czekały dzieje się w Prudniku[350]. Miasto oraz pobliskie miejscowości w powiecie prudnickim są miejscem akcji powieści sensacyjnej Wotum (2020) Macieja Siembiedy[351].

Wiersze poświęcone Prudnikowi pisali m.in. Gerhart Hauptmann, Edmund Działoszyński, Edward Sztonyk, Tadeusz Soroczyński, Maciej Dobrzański, Bartosz Sadliński, Krzysztof Szeremeta, Harry Duda, Daniela Długosz-Penca, Zofia Kulig, Ilona Filipek, Maria Białkowska, Piotr Żarczyński, Manfred Słaboń, Alfreda Nowak, Teresa Nietykszy, Piotr Myszyński, Danuta Kobyłecka, Romana Klubowicz, Wojciech Ossoliński[352], Tomasz Różycki[353].

Pochodzący z Prudnika raper Z.B.U.K.U w swoich tekstach kilkukrotnie odwoływał się do swojego miasta rodzinnego. W całości o Prudniku traktują dwie piosenki Z.B.U.K.U: „MVP” (2015) i „Hometown” (2024)[354][355]. Z Prudnikiem związany jest również tekst piosenki „Ucieczka 5:55” (2009) zespołu rockowego Elektryczne Gitary[356]. W 2018 w kościele św. Michała Archanioła w Prudniku nagrana została płyta Meditationes ad misterium Trinitatis z serii Organy Śląska Opolskiego[357]. Pochodzący z ziemi prudnickiej artysta Artur Klose wykonał rzeźbę Franza Kafki, która zawiera mechanizm odtwarzający piosenkę na temat związku Kafki z Felice Bauer i Prudnikiem – „Kafka i Prudnik to poważna sprawa”. Rzeźba ta została umieszczona w październiku 2024 w ośrodku wypoczynkowym Puerto Rico na Gran Canarii[358].

Prudnik został upamiętniony przez Valentina Torkę w nazwie owada z podrządu trzonkówek Trigonalys prudnicensis (synonim Pseudogonalos hahnii)[359].

Media lokalne

[edytuj | edytuj kod]
 Z tym tematem związana jest kategoria: Media w Prudniku.
Siedziba Tygodnika Prudnickiego

Telewizja

[edytuj | edytuj kod]
  • TV Prudnik (TV Pogranicza)
  • Telewizja Kablowa Prudnik

Portale

[edytuj | edytuj kod]

Religia

[edytuj | edytuj kod]
 Z tym tematem związana jest kategoria: Religia w Prudniku.
Kościół Zboru Zielonoświątkowego
Kościół św. Józefa w Prudniku-Lesie
Cmentarz komunalny

Katolickim patronem miasta jest bł. Stefan Wyszyński[366].

Wspólnoty wyznaniowe

[edytuj | edytuj kod]

Dekanat Prudnik

  • świątynia „Atom Nieskończoności”[369]

Cmentarze

[edytuj | edytuj kod]

Nieistniejące obiekty sakralne

[edytuj | edytuj kod]
 Z tym tematem związana jest kategoria: Sport w Prudniku.

Głównym podmiotem odpowiedzialnym za sport i rekreację w mieście jest Ośrodek Sportu i Rekreacji w Prudniku. Z dniem 1 stycznia 2020 został połączony z Agencją Promocji i Rozwoju Gminy Prudnik tworząc Agencję Sportu i Promocji[372].

W sierpniu 1945 utworzono Podokręg Związku Piłki Nożnej w Prudniku – pierwszy okręgowy związek sportowy na Opolszczyźnie[373].

Obiekty sportowe

[edytuj | edytuj kod]
Stadion Miejski
Hala „Obuwnik”
Tor łuczniczy

Agencja Sportu i Promocji zarządza także Centrum Sportowym i boiskiem w Niemysłowicach (131a), a także boiskami sportowymi w Niemysłowicach, Łące Prudnickiej, Moszczance, Szybowicach, Czyżowicach, Rudziczce i Mieszkowicach[374].

Kluby sportowe

[edytuj | edytuj kod]
Zawodnicy KS Pogoń Prudnik w meczu ze Spójnią Stargard (2017)
Mecz MKS Pogoń Prudnik z LZS-em Racławiczki (2018)

W mieście działały również m.in. kluby piłkarskie WKS Kabewiak Prudnik i LUKS Flora Prudnik, kluby kolarskie LZS Prudnik, LKS Zarzewie Prudnik, Włókniarz Prudnik, Pogoń Prudnik, Zryw Prudnik, PTTK Prudnik, Góral Ziemia Prudnicka, SKS Prudnik[377] i klub hokeja na lodzie Pogoń Prudnik. W Prudniku utworzono jedyny w województwie opolskim męski Koszykarski Ośrodek Sportowego Szkolenia Młodzieży PZKosz[378].

W okresie międzywojennym w Prudniku działały cztery kluby piłkarskie: SV Guts Muths Neustadt, VfR Neustadt, SC Preußen Neustadt i DJK Neustadt[379].

Zawody sportowe

[edytuj | edytuj kod]
 Z tym tematem związana jest kategoria: Zawody sportowe w Prudniku.
69. edycja Tour de Pologne w Prudniku

W 1968 w Prudniku odbyły się mistrzostwa Polski w kolarstwie przełajowym, a w latach 1975, 1982, 1989 i 2004 Mistrzostwa Polski w łucznictwie. W latach 1994[381] i 2012[382] przez Prudnik przebiegała trasa wyścigu Tour de Pologne, natomiast w 1976[383] i 2024[384] miasto było gospodarzem met etapów wyścigu.

Sportowcy związani z Prudnikiem

[edytuj | edytuj kod]
 Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie sportu związani z Prudnikiem.

Z Prudnika pochodzili m.in. kolarze Stanisław Szozda (dwukrotny wicemistrz olimpijski, pięciokrotny medalista mistrzostw świata) i Franciszek Surmiński (trener m.in. Szozdy, Zająca, Kocota i Barcika), łuczniczki Jadwiga Wilejto (olimpijka, pięciokrotna medalistka mistrzostw świata), Joanna Helbin (olimpijka) i Karolina Farasiewicz (halowa mistrzyni Europy), koszykarze Tomasz Włodowski, Andrzej Chybziński, Mirosław Kalinowski i Czesław Biliński, piłkarze Zenon Zaczyński, Aleksander Zaczyński, Janusz Semerga i Peter Peschel, lekkoatleta Radosław Kłeczek (wicemistrz Europy w przełajach), żużlowiec Marek Mróz.

Polityka

[edytuj | edytuj kod]
Urząd Miejski
Starostwo Powiatowe

Miasto jest siedzibą gminy miejsko-wiejskiej. Organem wykonawczym jest burmistrz. W wyborach samorządowych w 2018 na urząd został wybrany Grzegorz Zawiślak[385], zaprzysiężony na urząd 20 listopada 2018[386]. Siedzibą władz jest Urząd Miejski przy ul. Kościuszki 3. W mieście, przy ul. Kościuszki 76, znajduje się starostwo powiatu prudnickiego.

W ratuszu mieści się Urząd stanu cywilnego, Gminny Zarząd Oświaty i Wychowania, a także Biuro Euroregionu Pradziad.

Rada Miejska

[edytuj | edytuj kod]
 Główny artykuł: Rada Miejska w Prudniku.

Mieszkańcy Prudnika wybierają do swojej Rady Miejskiej 16 radnych (16 z 21). Pozostałych 5 radnych wybierają mieszkańcy terenów wiejskich gminy Prudnik.


Liczba radnych poszczególnych ugrupowań w Radzie Miejskiej w latach 1990–2028[c]:

Lp. Ugrupowanie Kadencja
1990–1994[387] 1994–1998[388] 1998–2002[389] 2002–2006[390] 2006–2010[391] 2010–2014[392] 2014–2018[393] 2018–2024[394] 2024–2029[395]
1 Akcja Wyborcza Solidarność 10
2 Forum Samorządowe 3
3 Forum Samorządowe Plus 1
4 Forum Samorządowe Powiatu Prudnickiego 4 5
5 Koalicja Obywatelska 6
6 Komitet Obywatelski „Solidarność” 25
7 Liga Polskich Rodzin 2
8 Nasza Ziemia 3 1 5 4 2
9 Niezależna Prawica 3
10 Niezależni 4
11 Niezależni Razem 3
12 Platforma Obywatelska 6 8 6
13 Platforma PL2050 Ludowcy Lewica P.Prudnik 8
14 Polskie Stronnictwo Ludowe 2 3 2
15 Porozumienie Samorządowe 4
16 Prawo i Sprawiedliwość 5 4 2 9 5
17 Prudnicki Blok Centroprawicowy 2
18 Prudniczanie 4
19 Przymierze Społeczne 1
20 Ruch Samorządności 2
21 Samoobrona Rzeczpospolitej Polskiej 1
22 Sojusz Lewicy Demokratycznej 6 9 7 1
23 Stowarzyszenie Rodzin i Przyjaciół
Dzieci Niepełnosprawnych
1
24 Stowarzyszenie Rozwój Ziemi Prudnickiej 2
25 Stronnictwo Demokratyczne 1
26 Tak! Dla Ziemi Prudnickiej 4
27 Tylko Razem 4
28 Unia Wolności 8 2
29 radni niezależni 2 6

Wybory i referenda

[edytuj | edytuj kod]
Ratusz

Mieszkańcy Prudnika wybierają parlamentarzystów do Sejmu z okręgu wyborczego nr 21, a do Senatu z okręgu wyborczego nr 51, zaś posłów do Parlamentu Europejskiego z okręgu wyborczego nr 12. Miasto podzielone jest na 18 Obwodowych Komisji Wyborczych (w tym 14 stałych).

W referendum w 2003 mieszkańcy Prudnika opowiedzieli się za przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej[396].

W wyborach parlamentarnych do Sejmu w 2005, 2007 i 2011 w mieście wygrała Platforma Obywatelska[397][398][399]. W 2015 i 2019 w Prudniku zwyciężyło Prawo i Sprawiedliwość[400][401]. W 2023 łącznie większość głosów zdobyły partie: Koalicja Obywatelska, Trzecia Droga, Nowa Lewica[402].

W wyborach prezydenckich w 2005 mieszkańcy Prudnika opowiedzieli się za Donaldem Tuskiem[403], w 2010 za Bronisławem Komorowskim[404], w 2015 i 2020 za Andrzejem Dudą[405][406].

Biura poselskie bądź senatorskie w Prudniku posiadali parlamentarzyści Platformy Obywatelskiej: Janina Okrągły, Leszek Korzeniowski, Tomasz Kostuś[407]; Prawa i Sprawiedliwości: Jerzy Czerwiński, Katarzyna Czochara[408], Marcin Ociepa[409]; Sojuszu Lewicy Demokratycznej: Lidia Geringer de Oedenberg[410].

Budżet miasta

[edytuj | edytuj kod]
Budżet miasta Prudnika
Lp. Rok Budżet
1 2010 85,1 mln zł.
2 2011 85,4 mln zł.
3 2012 80,6 mln zł.
4 2013 74,7 mln zł.
5 2014 77,0 mln zł.
6 2015 81,3 mln zł.
8 2016 95,2 mln zł.
9 2017 102,0 mln zł.

Lista burmistrzów Prudnika

[edytuj | edytuj kod]
 Osobny artykuł: Burmistrzowie Prudnika.

Pierwszą siedzibą burmistrzów prudnickich był ratusz w centrum Rynku. W 1896 wzniesiono nowy gmach Urzędu Miejskiego przy miejscowym rynku, rozebrany w latach 50.–60. XX wieku. Od tej pory siedzibą burmistrzów jest Urząd Miejski przy ul. Kościuszki 3.

Burmistrzowie i zarządcy przed 1809

[edytuj | edytuj kod]

Czasy niemieckie[419]

[edytuj | edytuj kod]
  • Emanuel Weidinger (1809–1816)
  • Karl Diebiutsch (1816)
  • Gottfried Schultze (1816–1821)
  • Karl von Adlersfeld (1821–1833)
  • Julius Richter (1833–1837)
  • Josef Spillmann (1837–1842)
  • Eduard Kutzen (1842–1847)
  • Johann Memler (1847–1849)
  • Emanuel Bock (1849–1852)
  • Paul Bielau (1852–1862)
  • Eduard Diebitsch (1863)
  • Josef Kammler (1863–1876)
  • Heinrich Engel (1876–1904)
  • Heinrich Metzner (1904–1909)
  • Paul Lange (1909–1920)
  • Robert Rathmann (1920–1934)
  • Felix Scholz (1934–1945) (NSDAP)
 Ta sekcja jest niekompletna. Jeśli możesz, rozbuduj ją.

Współpraca międzynarodowa

[edytuj | edytuj kod]
Drogowskaz z miastami partnerskimi Prudnika

Współpraca zagraniczna Prudnika obejmuje przede wszystkim płaszczyznę kulturalną, oświatową, naukową, gospodarczą czy sportową ze swoimi miastami partnerskimi, z którymi podpisano umowę o wzajemnej współpracy oraz z miastami zaprzyjaźnionymi.

Miasta i gminy partnerskie
Miasto Kraj Data podpisania umowy
Northeim  Niemcy 26 marca 1990[424]
Bogumin (Bohumín)  Czechy 17 czerwca 2000[424]
Nadwórna (Nadwirna)  Ukraina 17 czerwca 2000[424]
Karniów / Krnów (Krnov)  Czechy 15 stycznia 2002[425]
San Giustino  Włochy 12 kwietnia 2002[426]

Ponadto, miastem zaprzyjaźnionym z Prudnikiem jest Racibórz[427].

Turystyka

[edytuj | edytuj kod]
Schronisko „Dąbrówka”

Prudnik jest jednym z miast o największych walorach turystycznych w województwie opolskim[428]. Posiada rozwiniętą turystykę, jednak nie jest to typowo turystyczne miasto[429]. Jest tu dobrze rozwinięta baza noclegowa i gastronomiczna. Położenie miasta sprawia, że stanowi ono bazę wypadową na polsko-czeskim pograniczu. Tutaj zaczyna się, ciągnący się przez całe Sudety (do Świeradowa-Zdroju) Główny Szlak Sudecki im. Mieczysława Orłowicza – jedna z dwóch najważniejszych oznakowanych tras pieszych w polskich górach. Ze względu na kolarskie tradycje Prudnika (miejsce pochodzenia Stanisława Szozdy i Franciszka Surmińskiego), szczególną rolę w turystyce miasta odgrywa turystyka rowerowa[430]. W lipcu 2010 w Prudniku obchodzony był VI Europejski Tydzień Turystyki Rowerowej, w którym wzięło udział 605 rowerzystów z całej Europy[431]. Prudnik jest jedną z najczęściej odwiedzanych miejscowości w Górach Opawskich. Sanktuarium św. Józefa w Prudniku-Lesie – miejsce internowania prymasa Stefana Wyszyńskiego – jest ważnym centrum pielgrzymkowym[430]. Oprócz Polaków, Prudnik odwiedzają też turyści z Czech i Niemiec, przez co w mieście można znaleźć trójjęzyczne tablice informacyjne[432].

W mieście ma swoją siedzibę Oddział PTTK „Sudetów Wschodnich”, który m.in. przyznaje turystyczną Odznakę Krajoznawczą Ziemi Prudnickiej za zwiedzenie odpowiedniej liczby obiektów w miejscowościach położonych na ziemi prudnickiej[433]. Urząd Miejski w Prudniku jest członkiem Opolskiej Regionalnej Organizacji Turystycznej[434]. W schronisku „Dąbrówka” znajduje się certyfikowany punkt informacji turystycznej[435].

Szlaki turystyczne

[edytuj | edytuj kod]
Schemat pieszych szlaków turystycznych w Lesie Prudnickim

Przez Prudnik prowadzą szlaki turystyczne[436][437]:

  • szlak turystyczny czerwony Główny Szlak Sudecki im. Mieczysława Orłowicza (440 km): Prudnik – Świeradów-Zdrój
  • szlak turystyczny niebieski Szlak Historyczny Lasów Królewskiego Miasta Prudnik (17,5 km): Park Miejski w Prudniku – stare dęby w Prudniku – Kapliczna GóraKobylicaDębowiec – rozdroże pod Trzebiną – sanktuarium św. Józefa w Prudniku–Lesie – Prudnik–Lipy – Park Miejski w Prudniku
  • szlak turystyczny żółty Prudnik – Wieszczyna – Trzebina (19,5 km): Prudnik (stacja kolejowa) – Łąka PrudnickaTrupinaWieszczyna – Trzebina
  • szlak turystyczny żółty Ścieżka spacerowa „Od Jana Pawła II do Stefana Wyszyńskiego” (5,3 km): kościół Miłosierdzia Bożego w Prudniku – Czyżykowa Góra – sanktuarium św. Józefa w Prudniku–Lesie
  • szlak turystyczny zielony Ścieżka dydaktyczna „Las Prudnicki” (7 km): ul. Dąbrowskiego w Prudniku – stare dęby w Prudniku – Kobylica – sanktuarium św. Józefa w Prudniku–Lesie – ul. Dąbrowskiego w Prudniku

Szlaki rowerowe

[edytuj | edytuj kod]

Przez Prudnik prowadzą szlaki rowerowe[436][438][439]:

  • szlak rowerowy niebieski Turystyczna trasa rowerowa Gór Opawskich (40 km): Prudnik – sanktuarium św. Józefa w Prudniku–Lesie – Chocim – Dębowiec – Wieszczyna – PokrzywnaJarnołtówekKonradówGłuchołazyGierałciceBiskupówBurgrabiceSławniowice
  • szlak rowerowy niebieski Trasa rowerowa PTTK nr 60-c: Prudnik – Prudnik, Osiedle Tysiąclecia – Lipno – Prudnik-Las – Dębowiec – Pokrzywna – Jarnołtówek – Konradów – Głuchołazy – Kolonia Jagiellońska – Gierałcice – Biskupów – Burgrabice – KijówGościce
  • szlak rowerowy zielony Wokół Lasu Prudnickiego – Pętla I (20 km): Prudnik – Łąka Prudnicka – Moszczanka – Wieszczyna – Dębowiec – Prudnik
  • szlak rowerowy zielony Wokół Lasu Prudnickiego – Pętla II (13,5 km): Prudnik – sanktuarium św. Józefa w Prudniku–Lesie – rozdroże pod Trzebiną – Dębowiec – Prudnik
  • szlak rowerowy zielony Prudnik – Pokrzywna (10 km): Prudnik – Łąka Prudnicka – Moszczanka – Pokrzywna
  • szlak rowerowy niebieski Prudnik – Jindřichov (10 km): Prudnik – Dębowiec – granica państwa (PL-CZ) – Jindřichov
  • Via Montana (9 km): Prudnik – Dębowiec – Wieszczyna – Jindřichov
  • szlak rowerowy zielony Śladami Kardynała Stefana Wyszyńskiego (3 km): Park Miejski w Prudniku – Prudnik–Lipy – sanktuarium św. Józefa w Prudniku–Lesie
  • szlak rowerowy zielony Trasa rowerowa PTTK nr 266-z: LubrzaOlszynkaLaskowiceDytmarów-StacjaDytmarówKrzyżkowice – góra Kłobuczek – Trzebina – Prudnik-Las – Trzebina – SkrzypiecJasiona – Lubrza
  • Ścieżka rowerowa z Prudnika do Mosznej: Prudnik – Lubrza – DobroszewiceBiałaKrobuszMosznaZielina[281]

Szlaki konne

[edytuj | edytuj kod]

Prudnik zalicza się do największych ośrodków jeździeckich w województwie opolskim. Przez obszar Prudnika przebiega wyznaczony jeden szlak konny[440]:

  • szlak konny (11 km): biegnie przez Las Prudnicki między Moszczanką a Kozią Górą

Baza noclegowa

[edytuj | edytuj kod]

W Prudniku znajdują się 2 hotele trzygwiazdkowe („Olimp” i „Oaza”)[441][442], a także całoroczne schronisko turystyczne „Dąbrówka”[443].

Punkty widokowe

[edytuj | edytuj kod]
Wieża widokowa na Koziej Górze
  • Wieża Woka – pozostałość po XIII-wiecznym zamku, najstarsza prywatna budowla obronna na terenie Polski. Po gruntownym odrestaurowaniu w 2009 pełni rolę punktu widokowego. Liczy 41 m wysokości, rozpościera się z niej widok na panoramę Prudnika i Gór Opawskich.
  • Wieża Katowska – jedna z pozostałości po XV-wiecznych murach miejskich, wchodzi w skład tzw. „Arsenału”, czyli siedziby głównej Muzeum Ziemi Prudnickiej. Po rewitalizacji 2014 pełni rolę punktu widokowego. Na jej szczycie znajduje się taras widokowy, z którego można oglądać panoramę Prudnika[444].
  • wieża widokowa na Koziej Górze – dostępna całorocznie drewniana wieża widokowa na Koziej Górze, ok. 3 km na południe od centrum Prudnika, w pobliżu sanktuarium św. Józefa. Otwarta w 2009, ma 15 m wysokości, przy czym górny taras widokowy znajduje się na wysokości 11 m. Z najwyższego tarasu rozciąga się widok na Góry Opawskie (masyw Biskupiej Kopy i Srebrnej Kopy), Prudnik, a przy dobrej widoczności na Górę Świętej Anny. Pod wieżą znajdują się stoliki z ławkami[445].
  • platforma widokowa przy stawach paciorkowych – drewniana platforma widokowa nad ostatnim z pięciu stawów paciorkowych na południu miasta. Niecki służą dłuższemu utrzymaniu wody w lokalnym środowisku przyrodniczym. Z platformy roztacza się widok na Prudnik[24].
  • platforma widokowa na Czyżykowej Górze – drewniana platforma widokowa postawiona w najwyższym punkcie alei w kompleksie ogrodów działkowych na Czyżykowej Górze między ul. Łuczniczą a Wiejską. Powstała w kwietniu 2015 w ramach ścieżki spacerowej PTTK „Od Jana Pawła II do Stefana Wyszyńskiego”. Z platformy rozpościera się widok na Prudnik[446].
  • trzy platformy widokowe przy ścieżce pieszo-rowerowej wokół stawu przy ul. Poniatowskiego, zbudowane w 2018[447].

Wieże widokowe w Prudniku wchodzą w skład programu turystycznego Wieże Pogranicza, który ma zachęcić turystów do odwiedzenia punktów widokowych i poznawania atrakcji pogranicza polsko-czeskiego w Górach Opawskich i Jesionikach[448]. Ponadto, w północnej części miasta znajduje się prywatna wieża widokowa przy hotelu, a w pobliskiej Wieszczynie dostępna całorocznie wieża widokowa wybudowana w 2009 w ogrodzie schroniska młodzieżowego, z widokiem na masyw Biskupiej Kopy i Srebrnej Kopy, podobna do wieży na Koziej Górze[449].

Służba zdrowia

[edytuj | edytuj kod]
Szpital w Prudniku

Służby mundurowe

[edytuj | edytuj kod]
Komenda Policji w Prudniku
Jednostka Ratowniczo-Gaśnicza
Przysięga wojskowa żołnierzy 13 Śląskiej Brygady Obrony Terytorialnej na Rynku w Prudniku

Teren miasta, jak i całej gminy Prudnik, położony jest w strefie nadgranicznej w związku z czym Straż Graniczna dysponuje, na tym obszarze, specjalnymi kompetencjami w zakresie bezpieczeństwa[454]. Gminę Prudnik obejmuje zasięgiem służbowym placówka Straży Granicznej w Opolu ze Śląskiego Oddziału SG[455].

Ludzie związani z Prudnikiem

[edytuj | edytuj kod]
 Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Prudnikiem.

Szczególną rolę w rozwoju miasta odegrała rodzina żydowskich fabrykantów Fränklów i Pinkusów. W Prudniku mieszkał Paul Ehrlich, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny za rok 1908, medalista mistrzostw świata w kolarstwie Stanisław Szozda, generał Kazimierz Raszewski, prymas Polski Stefan Wyszyński, mistrzyni świata w łucznictwie Jadwiga Wilejto, pisarz Harry Thürk, filmowiec Andrzej Barszczyński, działacz narodowy Filip Robota, żołnierka Waleria Nabzdyk i aktor Krzysztof Pieczyński. Urodzili się tu m.in.: wojenny gubernator Paryża Dietrich von Choltitz, odkrywca laseczek zgorzeli gazowej Eugen Fraenkel, kompozytor Matthäus Apelt, założyciel Lednicy 2000 Jan Góra, humanista renesansowy Mikołaj Henel, narzeczona Franza Kafki Felice Bauer, profesor sztuk plastycznych Andrzej Klimczak-Dobrzaniecki, profesor nauk biologicznych Bogusław Pawłowski, piosenkarz Jarosław Wasik, aktorka Aleksandra Konieczna, as lotnictwa Cesarstwa Niemieckiego Kurt Wintgens, mistrzyni Europy w łucznictwie Karolina Farasiewicz, generałowie Adam Świerkocz i Grzegorz Kaliciak, a także współzałożycielka zakonu Elżbietanek Klara Wolff.

Honorowi Obywatele Miasta

[edytuj | edytuj kod]
 Z tym tematem związana jest kategoria: Honorowi obywatele Prudnika.
Czasy niemieckie
Czasy polskie

Zasłużeni dla Miasta i Gminy Prudnik

[edytuj | edytuj kod]

Odznaka honorowa „Zasłużony dla Miasta i Gminy Prudnik” została ustanowiona Uchwałą Rady Miejskiej Nr XLV/375/1998 z dnia 26 marca 1998. Jest ona przyznawana osobom, instytucjom, organizacjom społecznych, gospodarczych i politycznych jako wyraz uznania i wdzięczności za zasługi dla miasta i gminy Prudnik[465].

Osoby wyróżnione
Instytucje wyróżnione

Wyróżnienia

[edytuj | edytuj kod]

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]
  1. Na czeskiej mapie Moraw i Śląska z 1888 roku wydanej przez dr. Karela Schobera jest nazwa Brudník, choć jest to raczej błąd literowy niż prawdziwa nazwa, gdyż mapy niemieckie z tego okresu nie podają takiej nazwy. Mapa Moraw i Śląska z 1888 roku.
  2. Vok, jedno z rodowych imion Panów z Rożmberka, był zapewne starym zdrobnieniem imienia Vojtěch (tak, jak starą czeską formą imienia Petr był Pek). Możliwe jednak, że imię to ma związek z germańskimi imionami Ulf, Wolf, Wolcan, Woco.
  3. Wykaz obejmuje przynależność radnych do ugrupowań w dniu publikacji wyników wyborów (w niektórych przypadkach radni zmienili w trakcie trwania kadencji swoją przynależność, bądź stali się radnymi niezależnymi).

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2024 roku [online], Główny Urząd Statystyczny, 22 lipca 2024 [dostęp 2024-10-23] (pol.).
  2. a b c Prudnik, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 27.
  3. Prudnik [online], mimuw.edu.pl [dostęp 2020-03-06] [zarchiwizowane z adresu 2012-04-30].
  4. a b Geo-System, Prudnik – System Informacji Przestrzennej – e-mapa.net [online], prudnik.e-mapa.net [dostęp 2020-03-06] (pol.).
  5. Andrzej Dereń, W Tygodniku: Na wschodzie dalej się nie da [online], Teraz Prudnik!, 20 grudnia 2019 [dostęp 2024-09-02] (pol.).
  6. a b Uchwała Rady Miejskiej w Prudniku nr XXXIV-590-2020 z dnia 18 grudnia 2020 r. w sprawie wyznaczenia obszaru i granic aglomeracji Prudnik [online], bip.prudnik.pl [dostęp 2022-04-26].
  7. Krzysztof Badora. Mikroregiony fizycznogeograficzne Opolszczyzny. „Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego”. Nr 37, s. 18–22, 2017. Opole. ISSN 1896-1460. OCLC 1051268260. 
  8. Zygmunt Boras: Związki Śląska i Pomorza Zachodniego z Polską w XVI wieku. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, 1981, s. 60. OCLC 9281477. Cytat: Górny Śląsk zaś dzielił się na księstwa: opolskie, […] niemodlińskie […]. (pol.).
  9. Włodzimierz Kaczorowski. Opieka społeczna i zdrowotna w Prudniku w XV–XIX w.. „Studia Śląskie”. 60, s. 73, 2001. Wiesław Lesiuk (red. nacz.). Opole: Wydawnictwa Państwowego Instytutu Naukowego Instytutu Śląskiego. ISSN 0039-3355. [dostęp 2023-01-24]. (pol.). 
  10. Andrzej Dereń: Historia powiatu prudnickiego. powiatprudnicki.pl. [dostęp 2023-01-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-01-24)]. (pol.).
  11. Andrzej Dereń, Strzeleczki ponownie miastem: Czwarte miasto ziemi prudnickiej, „Tygodnik Prudnicki”, 2 (1716), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 10 stycznia 2024, s. 19, ISSN 1231-904X.
  12. Renata Larysz. Fonetyczne i leksykalne cechy dialektu głogóweckiego. „Ziemia Prudnicka”, s. 144, 2007. Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”. 
  13. Charakterystyka Gminy Prudnik [online], archiwumbip.prudnik.pl, 2011 [dostęp 2024-09-02].
  14. Miasta o największej powierzchni w Polsce [online], Polska w liczbach [dostęp 2024-09-02], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  15. a b Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 1 stycznia 2023
  16. Andrzej Dereń, Prudnik ma nowy plan miasta [online], 20 czerwca 2018 [dostęp 2020-04-30] (pol.).
  17. Krzysztof Strauchmann, Góry Opawskie najzimniejszym miejscem na Opolszczyźnie. Najcieplejsze jest Jezioro Turawskie [online], nto.pl, 9 stycznia 2024 [dostęp 2024-01-10] (pol.).
  18. Klimat: Prudnik: Klimatogram, wykres temperatury, tabela klimatu – Climate-Data.org [online], pl.climate-data.org [dostęp 2020-03-06].
  19. Andrzej Dereń, W Prudniku padł rekord temperatury w Polsce. Tylko czy zostanie uznany? [online], Teraz Prudnik!, 2023 [dostęp 2024-09-02] (pol.).
  20. pl.climate-data.org [online] [dostęp 2024-09-02] (pol.).
  21. Marcin Husak: Niecodziennik! Prudnik mniej znany... Agencja Promocji i Rozwoju Gminy Prudnik, 2018, s. 34. ISBN 83-65916-45-2.
  22. Nazewnictwo geograficzne Polski. Tom 1. Hydronimy. Część 1. Wody płynące, źródła, wodospady, Ewa Wolnicz-Pawłowska, Jerzy Duma, Janusz Rieger, Halina Czarnecka (oprac.), Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2006 (seria Nazewnictwo Geograficzne Polski), s. 80, 144, 298, ISBN 83-239-9607-5.
  23. a b Andrzej Dereń, Ulica ks. Józefa Poniatowskiego: Do sanktuarium [online], Teraz Prudnik!, 10 lutego 2019 [dostęp 2024-04-26] (pol.).
  24. a b Andrzej Dereń, Dronem nad stawami paciorkowymi [online], Teraz Prudnik!, 17 marca 2019 [dostęp 2022-02-02] (pol.).
  25. Sprawozdanie z działań podejmowanych na terenie Nadzoru Wodnego w Prudniku, bip.powiatprudnicki.pl, Prudnik, czerwiec 2024 [dostęp 2024-09-01].
  26. Adam Lutogniewski, O parku prudnickim [online], miejsca-tajemne.pl, 5 maja 2009 [zarchiwizowane z adresu 2010-05-14].
  27. Andrzej Wanderer, Tajemny park „Przy wodociągach”, „Tygodnik Prudnicki”, 32 (662), 6 sierpnia 2003, s. 11.
  28. Maciej Dobrzański, Co powstaje przy szpitalu? [online], Prudnik24, 2 października 2021 [dostęp 2024-09-01] (pol.).
  29. Nowe parki bioróżnorodności [online], Teraz Prudnik!, 20 marca 2024 [dostęp 2024-09-01] (pol.).
  30. Karol Koziarowski, Renesans prudnickiej zieleni, „Tygodnik Prudnicki”, 29 (1021), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 21 lipca 2010, s. 8–9, ISSN 1231-904X.
  31. Rodzinne Ogrody Działkowe im. T. Kościuszki w Prudniku [online], rod-prudnik.pl [dostęp 2024-09-04] (pol.).
  32. Rafał Kasza, Parki krajobrazowe [online], prudnik.katowice.lasy.gov.pl, 15 stycznia 2014 [dostęp 2024-09-02].
  33. Rafał Kasza, Obszary Natura 2000 [online], prudnik.katowice.lasy.gov.pl, 15 stycznia 2014 [dostęp 2024-09-02].
  34. Andrzej Dereń, Dąb z czasów króla Stasia [online], tygodnikprudnicki.pl, 28 kwietnia 2010 [dostęp 2024-09-02].
  35. Przeglądanie danych [online], crfop.gdos.gov.pl [dostęp 2024-09-02].
  36. Rafał Kasza, Nadleśnictwo Prudnik – Las w Liczbach, Wydawnictwo Quercus, 2018, s. 3.
  37. a b Pruski dokument z roku 1750 ustalający urzędowe opłaty na Śląsku – „Wznowione powszechne taxae-stolae sporządzenie, Dla samowładnego Xięstwa Sląska, Podług ktorego tak Auszpurskiey Konfessyi iak Katoliccy Fararze, Kaznodzieie i Kuratusowie Zachowywać się powinni. Sub Dato z Berlina, d. 8. Augusti 1750”.
  38. a b c Triest 1865 ↓, s. 1044.
  39. a b c Knie 1830 ↓, s. 598.
  40. Detlef Haberland: Die „Silesiographia” und „Breslo-Graphia” von Nicolaus Henel von Hennenfeld. Arkadiusz Cencora, Diana Codogni-Łańcucka. Wrocław: Biblioteka Uniwersytecka we Wrocławiu, 2011, s. 178. ISBN 978-83-910595-2-4.
  41. Konrad Kretschmer, Historische Geographie von Mitteleuropa, BoD – Books on Demand, 2 stycznia 2016, ISBN 978-3-8460-0361-9 [dostęp 2020-10-17] (niem.).
  42. Knie 1830 ↓, s. 981.
  43. Leopold Zedlitz-Neukirch, Der preussische staat in allen seinen beziehungen, A. Hirschwald, 1837, s. 133 [dostęp 2020-02-11] (niem.).
  44. Józef Lompa, Krótki rys jeografii Szląska dla nauki początkowej, Głogówek 1847, s. 11 [dostęp 2020-02-11] (pol.).
  45. Mały śpiewak, czyli zbiór pieśni dla szkół polskich w bibliotece Polona.
  46. Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej w porozumieniu z Ministrem Administracji Publicznej z dnia 21 sierpnia 1945 r. o utworzeniu nowych, o zmianach istniejących dotychczas rejonowych komend uzupełnień i o ustaleniu ich zasięgu terytorialnego., isap.sejm.gov.pl, 21 sierpnia 1945 [dostęp 2020-02-11].
  47. Zarządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 7 maja 1946 r. (M.P. z 1946 r. nr 44, poz. 85).
  48. Kazimierz Rymut: Nazwy miejscowe Polski, t. IX, Po-Q, hasło „Prudnik”. Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN, 2013, s. 265. ISBN 978-83-64007-04-0.
  49. a b Statut Gminy Prudnik [online], bip.prudnik.pl, 2 stycznia 2018 [dostęp 2024-04-26] [zarchiwizowane z adresu 2018-01-02].
  50. Ryszard Kwiatkowski, Pieczęć i herb Prudnika, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt, 7, Prudnik: Zakłady Przemysłu Bawełnianego „Frotex”, 14 października 1990, s. 5.
  51. Maciej Dobrzański, Prudnik ma logo. Autorką projektu prudniczanka [online], Prudnik24, 4 lutego 2021 [dostęp 2024-04-26] (pol.).
  52. SIW miasta Prudnik [online], agatahajdecka.pl [dostęp 2024-04-26] (pol.).
  53. Kasza 2020 ↓, s. 7.
  54. Oliwia Kopcik, Sekretna strona Polski. Jakie tajemnice kryje nasz kraj? [online], – Gazetakrakowska.pl, 28 sierpnia 2019 [dostęp 2020-03-06] (pol.).
  55. a b Andrzej Dereń, Najstarszy prudnicki wojownik [online], tygodnikprudnicki.pl, 4 sierpnia 2010 [dostęp 2021-02-03] [zarchiwizowane z adresu 2021-09-19].
  56. Fryderyk Kremser, Góry Opawskie, czyli okolice Biskupiej Kopy, Opole: Wojewódzki Ośrodek Informacji Turystycznej, 1986.
  57. Prądnik – Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom IX [online], dir.icm.edu.pl [dostęp 2022-01-29].
  58. Kasza 2020 ↓, s. 8.
  59. Augustin Bogislaus Weltzel: Historia miasta Prudnika na Górnym Śląsku. Opole: Wydawnictwo MS, 2005. ISBN 83-8894-560-2.
  60. Jak Czesi założyli Prudnik [online], Nowa Trybuna Opolska, 23 maja 2013 [dostęp 2020-08-26] (pol.).
  61. Kasza 2020 ↓, s. 865.
  62. Dziewulski 1973 ↓, s. 324.
  63. Leszek Bobowski, Miasto w ogniu [online], tygodnikprudnicki.pl, 22 września 2010 [dostęp 2019-03-07] [zarchiwizowane z adresu 2019-03-07].
  64. Herb i flaga – Urząd Miejski w Prudniku [online], prudnik.pl [dostęp 2020-03-15] (pol.).
  65. Andrzej Dereń, Chwała oręża polskiego a średniowieczny Prudnik [online], 15 sierpnia 2017 [dostęp 2019-01-25] (pol.).
  66. Franciszek Dendewicz, Maćko z Prudnika [online], miejsca-tajemne.pl, 11 maja 2009 [dostęp 2019-01-25] [zarchiwizowane z adresu 2019-01-26].
  67. Dziewulski 1973 ↓, s. 338–339.
  68. Dominiak 2016 ↓, s. 61.
  69. Tadeusz Kwaśniewski, Nie zapłacili za księcia [online], nto.pl, 16 sierpnia 2002 [dostęp 2018-08-18] (pol.).
  70. Zygmunt Gloger, Encyklopedia staropolska. Handel [online], – Wikiźródła [dostęp 2019-06-16].
  71. Bolesław Bezeg, Kartka z kalendarza [online], Radio Opole, 24 stycznia 2022 [dostęp 2022-02-02] (pol.).
  72. Andrzej Dereń, Ziemia Prudnicka jest Kobietą [online], terazprudnik.pl, 11 lutego 2021 [dostęp 2021-02-11] (pol.).
  73. Marta Hatalska. Prudnik – miejscem obrad sejmiku opolsko-raciborskiego od połowy XVI do połowy XVIII w. „Ziemia Prudnicka”, 2004. Prudnik: Spółka Wydawnicza „ANEKS”. 
  74. Marcin Husak, Prudnicki burmistrz Mathias der altere Bilitzer, czyli... słów kilka o sposobie sprawowania władzy pod panowaniem Habsburgów cz. 2, „Tygodnik Prudnicki”, 8 (1313), 24 lutego 2016, s. 14, ISSN 1231-904X.
  75. Kasza 2020 ↓, s. 868.
  76. Prudnik – pieczecie [online], Dokumenty Śląska [dostęp 2020-03-06].
  77. Jan Kwak, Miasta księstwa opolsko-raciborskiego w XVI–XVIII wieku, Opole 1977, s. 97–98.
  78. Andrzej Dereń, W Głuchołazach upamiętnią ofiary procesów o czary [online], Teraz Prudnik!, 16 listopada 2023 [dostęp 2023-11-17] (pol.).
  79. Marcin Kopiec: Król Sobieski na Śląsku w kościołach w drodze pod Wiedeń. Mikołów: SW Karola Miarki, 1920, s. 67.
  80. a b Piotr Kulczyk, Prudnik w okresie wojen śląskich 1740–1763, „Ziemia Prudnicka”, Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 2007, s. 56–57.
  81. Kasza 2020 ↓, s. 789.
  82. Andrzej Dereń, Bitwa o Świętego Rocha [online], tygodnikprudnicki.pl, 19 sierpnia 2009 [dostęp 2020-03-01] [zarchiwizowane z adresu 2021-10-20] (pol.).
  83. Kasza 2020 ↓, s. 631.
  84. Marcin Husak, Słów kilka o Königerach (cz.2), „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 44 (1192), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 30 października 2013, s. 13, ISSN 1231-904X.
  85. Marcin Husak: Niecodziennik! Prudnik mniej znany... Agencja Promocji i Rozwoju Gminy Prudnik, 2018, s. 77. ISBN 83-65916-45-2.
  86. Henryka Młynarska, Gdy Francuzi okupowali Śląsk, „Tygodnik Prudnicki”, 32 (1746), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 7 sierpnia 2024, s. 20, ISSN 1231-904X.
  87. Wojciech Dobiecki, Wspomnienia wojskowe Wojciecha Dobieckiego, 1862, s. 232 [dostęp 2020-08-28] (pol.).
  88. Kasza 2020 ↓, s. 18.
  89. Centrum Tradycji Tkackich – Muzeum Ziemi Prudnickiej [online], muzeumprudnik.pl [dostęp 2019-03-04].
  90. Centrum Tradycji Tkackich w Prudniku – Prudnik – Slezsko bez hranic [online], silesiatourism.com [dostęp 2019-03-04].
  91. Los robotników, „Tygodnik Prudnicki”, 5 (271), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 4 lutego 1996, s. 10, ISSN 1231-904X.
  92. Franciszek Dendewicz, Prudniczanie w powstaniu styczniowym, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 5 (635), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 29 stycznia 2003, s. 18, ISSN 1231-904X.
  93. Prudnik (st) • Województwo opolskie (PL) [online], atlaskolejowy.net [dostęp 2020-03-06].
  94. 100 lat polskiego ruchu robotniczego kronika wydarzeń. Warszawa: Książka i Wiedza, 1978, s. 41.
  95. Andrzej Dereń, Wojskowe serce Prudnika [online], tygodnikprudnicki.pl, 23 maja 2007 [dostęp 2020-03-11] [zarchiwizowane z adresu 2022-07-05].
  96. Piotr Świerc: Filip Robota. W: Emanuel Rostworowski: Polski Słownik Biograficzny. T. XXI. Kraków-Wrocław-Warszawa: Polska Akademia Umiejętności: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1988.
  97. Leszek Bobowski, Kiedy powstawała straż w Prudniku [online], tygodnikprudnicki.pl, 13 października 2010 [dostęp 2019-03-27] [zarchiwizowane z adresu 2022-08-08].
  98. Kazimierz Nabzdyk, Rezultaty wyborów w powiecie prudnickim na początku XX wieku – szkic demograficzny, „Ziemia Prudnicka”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 2007, s. 73.
  99. Joanna Banik, klasztor oo. Bonifratów [online], zabytek.pl, 17 października 2015 [dostęp 2024-01-21] (pol.).
  100. Prudnik, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-02-05].
  101. Bolesław Bezeg, „Na Linii Korfantego” 05.03.2021 [online], „Na Linii Korfantego” 05.03.2021, 5 marca 2021 [dostęp 2021-03-30] (pol.).
  102. Piotr Kopczyk, Polskie oddziały dywersyjne w maju 1921 roku na ziemi prudnickiej [online], raclawice.net [dostęp 2022-01-29] (pol.).
  103. Violetta Ruszczewska, 2 maja w całym regionie upamiętniamy setną rocznicę III Powstania Śląskiego [online], opolskie.pl, 30 kwietnia 2021 [dostęp 2022-01-29] (pol.).
  104. Stanisław Sobota, Udział ludności powiatu prądnickiego w Powstaniu Śląskim, „Nasz Głos”, Kazimierz Kanwiszer – redaktor naczelny, 14 (54), Prądnik [Prudnik]: Spółdzielnia Wydawnicza „Promień”, 30 kwietnia 1947, s. 1.
  105. Andrzej Dereń, Unikalne ujęcia filmowe z okresu powstań śląskich z Prudnika! [online], Teraz Prudnik!, 20 stycznia 2024 [dostęp 2024-01-21] (pol.).
  106. Sebastian Rosenbaum, Mirosław Węcki, Nadzorować, interweniować, karać. Nazistowski obóz władzy wobec Kościoła katolickiego (1934–1944). Wybór dokumentów, Katowice: Instytut Pamięci Narodowej, 2010, s. 60.
  107. Krzysztof Strauchmann, Wizyta Hitlera w Prudniku. Regiopedia, Opolskie, encyklopedia regionów [online], web.archive.org, 14 lipca 2018 [dostęp 2018-12-07] [zarchiwizowane z adresu 2018-07-14].
  108. Andrzej Dereń. Swastyka nad miastem. „Tygodnik Prudnicki”, s. 5, 2000. ISSN 1231-904X. 
  109. Andrzej Dereń, Listopadowa noc wstydu prudniczan [online], tygodnikprudnicki.pl, 7 grudnia 2007 [dostęp 2019-03-04] [zarchiwizowane z adresu 2022-05-25].
  110. Synagoga w Prudniku (ul. Kościuszki) [online], sztetl.org.pl [dostęp 2019-03-04] [zarchiwizowane z adresu 2019-05-03].
  111. Ewa Cichoń, Wokół oleskich Żydów i ich cmentarza, „Rocznik Powiatu Oleskiego”, Andrzej Szklanny – redaktor, 11, Olesno: Starostwo Powiatowe, 2018, s. 33, ISBN 978-83-7342-609-2, ISSN 1899-4210.
  112. Andrzej Kurek, Niemieckie więzienia sądowe na Śląsku w czasach Trzeciej Rzeszy, Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls, 2007, s. 137–138, ISBN 978-83-7308-863-4.
  113. Adam Lutogniewski, O garnizonie prudnickim przed 1945 rokiem, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 3 (478), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 20 stycznia 2000, s. 7, ISSN 1231-904X.
  114. Obóz pracy – Arbeitslager Neustadt – Wirtualny Sztetl [online], sztetl.org.pl [dostęp 2018-10-24] [zarchiwizowane z adresu 2018-11-02] (pol.).
  115. Jan Poniatyszyn, Prudnicki obóz śmierci – Radio Opole [online], radio.opole.pl, 27 stycznia 2014 [dostęp 2018-10-17] (pol.).
  116. Kasza 2020 ↓, s. 44.
  117. Krzysztof Strauchmann, Zajęcie Prudnika w 1945 roku przez Armię Czerwoną. Regiopedia, Opolskie, encyklopedia regionów [online], opolskie.regiopedia.pl, 18 marca 2011 [zarchiwizowane z adresu 2018-04-12] (pol.).
  118. Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa „Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939–1945”, Sport i Turystyka 1988, ISBN 83-217-2709-3, s. 494.
  119. Kasza 2020 ↓, s. 50.
  120. Kasza 2020 ↓, s. 72.
  121. Kasza 2020 ↓, s. 80.
  122. Andrzej Dereń, Polska Ziemia Prudnicka, „Tygodnik Prudnicki”, 19 (754), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 11 maja 2005, s. 8, ISSN 1231-904X.
  123. Moje kresy. Nadwórna – brama Gorganów [online], nto.pl, 2 października 2010 [dostęp 2019-04-22] (pol.).
  124. Prudnik nadal wspiera Ukraińców z partnerskiej Nadwórnej [online], Onet, 17 marca 2015 [dostęp 2019-04-22] (pol.).
  125. Historia miejscowości [online], sztetl.org.pl [dostęp 2019-04-22].
  126. Tadeusz Kukiz, Prof. Kazimierz Feleszko i jego wspomnienia o Prudniku, „Ziemia Prudnicka”, Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 2007, s. 117–118.
  127. M.P. z 1946 r. nr 44, poz. 85.
  128. Rocznik Ziem Zachodnich: Tom 2, Ośrodek „Pamięć i Przyszłość” [dostęp 2022-01-29] (pol.).
  129. a b c Franciszek Dendewicz, Maj 1945 roku na ziemi prudnickiej [online], tygodnikprudnicki.pl, 31 maja 2006 [dostęp 2019-03-04] [zarchiwizowane z adresu 2021-10-20].
  130. Andrzej Dereń, Historia: Zdobyli Prudnik na wozie drabiniastym [online], tygodnikprudnicki.pl, 12 stycznia 2011 [dostęp 2020-08-26] [zarchiwizowane z adresu 2022-09-26].
  131. Piotr Pałys, Na krawędzi konfliktu zbrojnego: incydent raciborski z czerwca 1945 r. i jego bezpośrednie reperkusje, Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2015, s. 98.
  132. 11 czerwca 1945 r. Przeciwdziałanie czechosłowackiej agresji [online], nowahistoria.interia.pl, 11 czerwca 2015 [dostęp 2019-03-04] (pol.).
  133. Mariusz Nowik, Rocznica dziwnej wojny: 70 lat temu czeskie wojska weszły do Polski [online], polityka.pl, 10 czerwca 2015 [dostęp 2019-03-04] (pol.).
  134. Kasza 2020 ↓, s. 485.
  135. Kasza 2020 ↓, s. 486.
  136. Kasza 2020 ↓, s. 500.
  137. Kasza 2020 ↓, s. 494.
  138. Kasza 2020 ↓, s. 502.
  139. Jan Poniatyszyn, Kolejna rocznica aresztowań żołnierzy antykomunistycznego podziemia w Szybowicach [online], Radio Opole, 6 marca 2018 [dostęp 2022-01-29] (pol.).
  140. Andrzej Dereń, Afera szpiegowska w Prudniku i Łowkowicach, „Tygodnik Prudnicki”, 17 (544), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 26 kwietnia 2001, s. 20, ISSN 1231-904X.
  141. Krzysztof Ogiolda, Prudnik Las. Tu odgrodzili prymasa Wyszyńskiego od świata [online], 6 października 2014 [dostęp 2018-12-21].
  142. Klasztor z celą kard. Wyszyńskiego w Prudniku [online], 19 czerwca 2009 [dostęp 2018-12-21].
  143. Krzysztof Strauchmann, 60 lat działalności muzeum Ziemi Prudnickiej. To dzieło ludzi z pasją [online], Nowa Trybuna Opolska, 13 maja 2019 [dostęp 2024-02-14] (pol.).
  144. Andrzej Kwarciak, Historia – Skarby z poprzedniej epoki [online], laspolski.pl, 15 stycznia 2019 [dostęp 2024-02-14].
  145. Podział administracyjny województwa opolskiego według stanu na dzień 31 sierpnia 1964 r., „Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Opolu”, 9, Opole: Urząd Wojewódzki w Opolu, 3 września 1964, s. 13.
  146. Andrzej Dereń, Ulica Stefana Wyszyńskiego: Od komunisty do błogosławionego [online], Teraz Prudnik!, 19 października 2019 [dostęp 2022-02-02] (pol.).
  147. Andrzej Dereń, Osiedle Jasionowe Wzgórze: Nowy Prudnik z „wielkiej płyty” [online], 28 lutego 2019 [dostęp 2019-03-04] (pol.).
  148. Kasza 2020 ↓, s. 548.
  149. Krzysztof Strauchmann, Wielka księga opozycji na pograniczu: władza, społeczeństwo i działalność opozycyjna na pograniczu Śląska Opolskiego i Czechosłowacji w latach 1945–1989, Zbigniew Bereszyński, Radosław Roszkowski (red.) [online], powiat prudnicki, 2014 [dostęp 2018-10-17] [zarchiwizowane z adresu 2021-01-28].
  150. Damian Wicher, Ojciec i syn [online], tygodnikprudnicki.pl, 4 kwietnia 2007 [dostęp 2019-03-15] [zarchiwizowane z adresu 2022-07-07] (pol.).
  151. Andrzej Dereń, Rocznica „wyzwolenia”, „Tygodnik Prudnicki”, 11 (746), 16 marca 2005.
  152. Odsłonięcie pomnika, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 35 (301), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 1 września 1996, s. 1, 3, ISSN 1231-904X.
  153. Ryszard Nowak, Dwa i pół tysiąca poszkodowanych, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 27 (861), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 4 lipca 2007, s. 12, ISSN 1231-904X.
  154. Damian Wicher, Na szczęście wytrzymała zapora w Jarnołtówku, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 27 (861), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 4 lipca 2007, s. 13, ISSN 1231-904X.
  155. Kamila Jamioł, Wielka woda, „Gazeta Pogranicza”, Jarosław Okrągły – redaktor naczelny, 10 (12), Prudnik: TelArt Studio, 19 lipca 2017, s. 13, ISSN 2543-9081.
  156. Oczyszczalnia ze wstążką, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 22 (341), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 1 czerwca 1997, s. 1, ISSN 1231-904X.
  157. Andrzej Dereń, Historia Powiatu Prudnickiego – Starostwo Powiatowe w Prudniku [online], powiatprudnicki.pl [dostęp 2019-03-04] [zarchiwizowane z adresu 2020-11-16].
  158. Piotr Moc, Prudnik: Ponad 81 procent za wejściem Polski do UE [online], rmf24.pl, 28 kwietnia 2003 [dostęp 2024-02-14] (pol.).
  159. Prudnik: „Tak” dla UE [online], wydarzenia.interia.pl, 27 kwietnia 2003 [dostęp 2024-02-14] (pol.).
  160. Wieża Woka – Zakres „Wieże i punkty obserwacyjne” – Slezsko bez hranic [online], silesiatourism.com [dostęp 2019-03-20].
  161. Dorota Kalinowska, Cittaslow – promocja życia bez pośpiechu i sposób na unijne pieniądze [online], gazetaprawna.pl, 16 stycznia 2016 [dostęp 2019-03-04].
  162. a b Krzysztof Strauchmann, Prudnik po wielkiej wodzie. Straty w budynkach miejskich są ogromne. Kilkanaście centymetrów więcej wody niż w 1997 [online], nto.pl, 16 września 2024 [dostęp 2024-09-16] (pol.).
  163. Bogusław Kalisz, Postępuje akcja ewakuacyjna w gminie Prudnik [online], Radio Opole, 14 września 2024 [dostęp 2024-09-16] (pol.).
  164. Andrzej Dereń, Tych kładek już nie ma w Prudniku [online], Teraz Prudnik!, 17 września 2024 [dostęp 2024-09-17] (pol.).
  165. Jan Poniatyszyn, Wielka woda w Prudniku. Są przerwy w dostawach prądu i wody [online], Radio Opole, 15 września 2024 [dostęp 2024-09-16] (pol.).
  166. Andrzej Dereń, Komunikat burmistrza. To jeszcze nie moment na powrót [online], Teraz Prudnik!, 16 września 2024 [dostęp 2024-09-16] (pol.).
  167. Jan Poniatyszyn, „Myśmy dostali wycisk od wody, ale Głuchołazy zostały znokautowane”. Prudnik pomaga sąsiedniej gminie [online], Radio Opole, 20 września 2024 [dostęp 2024-10-15] (pol.).
  168. Maciej Dobrzański, „Wchodzimy w etap odbudowy” – wywiad z burmistrzem [online], Prudnik24, 8 października 2024 [dostęp 2024-10-09] (pol.).
  169. Ludność Ziemi Prudnickiej, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 52 (266), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 24 grudnia 1995, s. 10, ISSN 1231-904X.
  170. GUS, Ludność. Stan i struktura oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym w 2018 r. Stan w dniu 30 VI [online], stat.gov.pl, 12 października 2018 [dostęp 2019-04-15] (pol.).
  171. Czy wiesz, że..., [w:] Andrzej Dereń, Polska bardziej polska, „Tygodnik Prudnicki”, 49 (732), Prudnik: Spółka Wydawnicza ANEKS, 8 grudnia 2004, ISSN 1231-904X.
  172. a b c d e f g h Demografia – Wirtualny Sztetl [online], sztetl.org.pl [dostęp 2019-01-06].
  173. a b c d e f g h i j k l m Prudnik – HKKNOS [online] [dostęp 2019-01-06] (pol.).
  174. Renata Klimek, Identyfikacja barier przekształceń terenów poprzemysłowych w Prudniku. Przykład zakładów przemysłu bawełnianego „Frotex”, „Studia Miejskie” (nr 11), 2013, ISSN 2082-4793 [dostęp 2020-02-24] (pol.).
  175. a b c Deutsche Verwaltungsgeschichte Schlesien, Kreis Neustadt [online], web.archive.org, 6 września 2017 [dostęp 2019-01-06] [zarchiwizowane z adresu 2017-09-06].
  176. Rocznik statystyczny. R. 11, 1947, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, 1947 [dostęp 2019-03-21].
  177. Ludność w 1980 r. Uwagi ogólne. Ludność... 4 s # 2. Ruch naturalny ludności PDF [online], docplayer.pl [dostęp 2019-02-22].
  178. Prudnik – plan miasta, Nysa: P.H.U. „Juwex” Krzysztof Wezner, 1990 [dostęp 2020-02-24].
  179. Prudnik – Słownik miast polskich – Wirtualny Wszechświat [online], wiw.pl [dostęp 2019-02-26].
  180. a b c d e f g h i j k l m n o p q r Prudnik w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2019-01-06], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  181. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo opolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 111–113.
  182. Wykaz obiektów zabytkowych nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków województwa opolskiego – stan na dzień 31 maja 2020 r.. [w:] Opolski Wojewódzki Konserwator Zabytków [on-line]. 2020-05-31. s. 159–164. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-07-16)]. (pol.).
  183. Ewidencja – Gmina Prudnik [online], bip.wuozopole.pl [dostęp 2024-10-27].
  184. a b Kasza 2020 ↓, s. 36.
  185. Kasza 2020 ↓, s. 268.
  186. Prudnik – tutaj warto zainwestować [online], prudnik.pl [dostęp 2024-06-17] (pol.).
  187. Prudnik coraz atrakcyjniejszy dla przedsiębiorców. „Nie ma miesiąca, żebyśmy nie mieli jakiegoś zapytania w sprawie inwestycji” [online], prudnik.naszemiasto.pl, 8 września 2023 [dostęp 2024-06-17].
  188. a b Domino i Husak 2012 ↓, s. 29.
  189. Witkowska 2015 ↓, s. 36.
  190. Witkowska 2015 ↓, s. 37.
  191. Witkowska 2015 ↓, s. 40.
  192. Witkowska 2015 ↓, s. 41.
  193. Domino i Husak 2012 ↓, s. 40.
  194. Beata Dżon-Ozimek, Wiosną stanęły zegary Froteksu [online], Przegląd, 24 kwietnia 2023 [dostęp 2024-06-17] (pol.).
  195. Domino i Husak 2012 ↓, s. 48.
  196. Jan Poniatyszyn, Prezentują wyjątkowe pozostałości zakładów włókienniczych [online], Radio Opole, 25 marca 2022 [dostęp 2024-06-17] (pol.).
  197. a b Andrzej Dereń, Industrialne tajemnice Prudnika: fabryka butów pana Hanela [online], tygodnikprudnicki.pl, 14 sierpnia 2013 [dostęp 2024-06-17].
  198. Kasza 2020 ↓, s. 20.
  199. Kasza 2020 ↓, s. 24.
  200. Kasza 2020 ↓, s. 538.
  201. Andrzej Dereń, Niezwykła kronika spółdzielni „Ogniwo” w Prudniku [online], Teraz Prudnik!, 10 lutego 2023 [dostęp 2024-06-17] (pol.).
  202. Adam Myśków, 150 inicjatyw na 150-lecie [online], Teraz Prudnik!, 28 maja 2021 [dostęp 2024-06-17] (pol.).
  203. Andrzej Dereń, Niezwykła kronika „Ogniwa” [online], Teraz Prudnik!, 16 lutego 2023 [dostęp 2024-06-17] (pol.).
  204. „Ogniwo” w stanie likwidacji, „Tygodnik Prudnicki”, 26 (397), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 2 lipca 1998, s. 1, ISSN 1231-904X.
  205. a b Aneta Wilk, Spółdzielnia Pionier – pół wieku tradycji [online], Prudnik24, 1 września 2017 [dostęp 2024-06-17] (pol.).
  206. a b c d e Anna Konopka, Powiat prudnicki chce odbudować przemysł – duży inwestor na celowniku [online], Opolska360, 28 listopada 2024 [dostęp 2024-12-03] (pol.).
  207. Henniges Automotive inwestuje w fabrykę w Prudniku, „automatykab2b.pl”, 31 marca 2017 [zarchiwizowane z adresu 2018-11-04] (pol.).
  208. Andrzej Dereń, Henniges wchodzi w nową halę – Teraz Prudnik! [online], Teraz Prudnik!, 4 stycznia 2018 [dostęp 2018-10-24] (pol.).
  209. 70 lat Okręgowej Spółdzielni Mleczarskiej w Prudniku! [online], Prudnik24, 7 lutego 2016 [dostęp 2024-06-17] (pol.).
  210. Andrzej Dereń, Upadek OSM. Oto cele syndyka… [online], Teraz Prudnik!, 19 stycznia 2023 [dostęp 2024-06-17] (pol.).
  211. Serwis maszyn i linii produkcyjnych dla piekarni i cukierni [online], cream.pl [dostęp 2024-06-17] (pol.).
  212. O nas [online], sk.skprudnik.eu [dostęp 2024-06-17].
  213. Janusz Stolarczyk, Elewator zbożowy [online], muzeumprudnik.pl [dostęp 2024-06-17].
  214. Andrzej Dereń, Diversa rozbudowuje się i zwiększa zatrudnienie [online], Teraz Prudnik!, 23 kwietnia 2021 [dostęp 2024-06-17] (pol.).
  215. Krzysztof Strauchmann, Artech Polska z siedzibą w Prudniku zwalnia ponad połowę pracowników [online], nto.pl, 19 lipca 2018 [dostęp 2024-06-17].
  216. O nas [online], steinpol.com.pl [dostęp 2024-06-17] (pol.).
  217. Tomasz Rzeczycki, Kiedy mieszkańcy Prudnika doczekają się zbiornika wodnego w kamieniołomie Dębowiec? [online], nettg.pl, 13 grudnia 2020 [dostęp 2024-06-17] (pol.).
  218. Jan Poniatyszyn, Prudnik: Co się dzieje w Torkonstalu? [online], Radio Opole, 23 kwietnia 2013 [dostęp 2024-06-17] (pol.).
  219. Andrzej Dereń, „Diana” dla Furniki [online], Teraz Prudnik!, 15 lipca 2019 [dostęp 2024-06-17] (pol.).
  220. Andrzej Dereń, Moretto chce zbudować nową halę produkcyjną [online], Teraz Prudnik!, 5 kwietnia 2018 [dostęp 2024-06-17] (pol.).
  221. Krzysztof Strauchmann, Firma Wood of Fire rozpoczęła w Prudniku budowę swojego zakładu. Pracę znajdzie tu do 60 osób [online], prudnik.naszemiasto.pl, 23 marca 2024 [dostęp 2024-06-17].
  222. Patrząc na Prudnik, „Tygodnik Prudnicki”, 19 (132), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 16 maja 1993, s. 1, ISSN 1231-904X.
  223. Monitor samorządowy, „Tygodnik Prudnicki”, 50 (990), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 16 grudnia 2009, s. 11, ISSN 1231-904X.
  224. Krzysztof Strauchmann, Czekają na decyzję w sprawie objęcia hal Froteksu strefą ekonomiczną [online], nto.pl, 25 sierpnia 2016 [zarchiwizowane z adresu 2016-08-26].
  225. Krzysztof Strauchmann, Polski Ład sfinansuje drogę i sieci. Prudnik się zbroi, strefa będzie gotowa do przyjęcia inwestorów. Na razie chętne są trzy firmy [online], prudnik.naszemiasto.pl, 10 października 2023 [dostęp 2024-06-17].
  226. Andrzej Dereń, Jest drugi inwestor w prudnickiej podstrefie, „Tygodnik Prudnicki”, 23 (1119), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 6 czerwca 2012, s. 3, ISSN 1231-904X.
  227. Drugi inwestor w podstrefie Prudnik [online], terenyinwestycyjne.info, 16 czerwca 2012 [dostęp 2024-06-16].
  228. Kolejne miejsca pracy w wałbrzyskiej strefie [online], invest-park.com.pl, 8 lipca 2016 [dostęp 2024-06-16] (pol.).
  229. Henniges reinwestuje w Prudniku [online], coi.opolskie.pl, 11 stycznia 2018 [dostęp 2024-06-17] (pol.).
  230. Andrzej Dereń, Wood of Fire buduje zakład w prudnickiej strefie ekonomicznej [online], Teraz Prudnik!, 21 marca 2024 [dostęp 2024-06-16] (pol.).
  231. a b Andrzej Dereń, Handlowy Prudnik, „Tygodnik Prudnicki”, 21 (1735), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 22 maja 2024, s. 2, ISSN 1231-904X.
  232. Andrzej Dereń, Aldi buduje się na terenie byłej zajezdni [online], Teraz Prudnik!, 21 grudnia 2023 [dostęp 2023-12-26] (pol.).
  233. Wokół targowiska, „Tygodnik Prudnicki”, 10 (28), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 14 kwietnia 1991, s. 7, ISSN 1231-904X.
  234. Co na to kupcy?, „Tygodnik Prudnicki”, 5 (532), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, luty 2001, s. 26, ISSN 1231-904X.
  235. Boguslaw Zator, Prudnickie targowisko zamiera [online], Prudnik24, 4 kwietnia 2014 [dostęp 2023-04-27] (pol.).
  236. Co będzie z Czerwoną Torebką, „Tygodnik Prudnicki”, Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 10 grudnia 2014, s. 6, ISSN 1231-904X.
  237. Stanisław Stadnicki, Nowy pasaż handlowy w Prudniku [online], prudnicka.pl [dostęp 2024-05-22].
  238. Andrzej Dereń, Znamy datę otwarcia Premium Park Lubrza! [online], Teraz Prudnik!, 13 października 2021 [dostęp 2023-04-27] (pol.).
  239. M Park Prudnik [online], lcp.pl [dostęp 2024-05-22] (pol.).
  240. Premium Park w Lubrzy w nowych rękach [online], Rzeczpospolita, 3 stycznia 2022 [dostęp 2023-04-27] (pol.).
  241. Maciej Dobrzański, W Prudniku powstaje galeria handlowa [online], Prudnik24, 26 lutego 2024 [dostęp 2024-05-22] (pol.).
  242. ZUS Inspektorat w Prudniku [online], zus.pl [dostęp 2024-04-17] (pol.).
  243. Zasięg terytorialny – Urząd Skarbowy w Prudniku [online], opolskie.kas.gov.pl [dostęp 2024-04-17].
  244. Oddział PZU Prudnik [online], prudnik.oddzialpzu.pl [dostęp 2024-04-17].
  245. Historia [online], bsprudnik.pl [dostęp 2024-06-17] (pol.).
  246. Andrzej Dereń, Trzy w jednym, „Tygodnik Prudnicki”, 39 (669), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 24 września 2003, s. 3, ISSN 1231-904X.
  247. Andrzej Dereń, Ulica Dworcowa: Dawna brama na świat Prudnika [online], Teraz Prudnik!, 29 stycznia 2019 [dostęp 2024-01-26] (pol.).
  248. Rozkład jazdy PKP na przystanku Prudnik [online], e-podroznik.pl [dostęp 2024-01-26].
  249. Kasza 2020 ↓, s. 104.
  250. O linii 137 – Magistrala Podsudecka [online], kolejpodsudecka.pl [dostęp 2024-01-26].
  251. Dz.U. z 2019 r. poz. 552.
  252. Kasza 2020 ↓, s. 105.
  253. Maciej Dobrzański: Pociągi wracają na linię Prudnik-Krapkowice. prudnik24.pl, 2016-08-03. [dostęp 2019-03-02]. (pol.).
  254. Radosław Dimitrow: Linia kolejowa Krapkowice – Prudnik wyremontowana. Ale pociągi pasażerskie tędy nie pojadą. nto.pl, 2016-08-30. [dostęp 2020-02-15]. (pol.).
  255. a b Wielkie ćwiczenia. Nam niedogodności nie grożą, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 8 (1722), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 21 lutego 2024, s. 6, ISSN 1231-904X.
  256. Maciej Dobrzański, Remont dworca: zmiana ruchu już jutro [online], Prudnik24, 20 października 2021 [dostęp 2023-04-27] (pol.).
  257. Jan Poniatyszyn, Nowy dworzec autobusowy w Prudniku gotowy. Na otwarcie trzeba poczekać [online], Radio Opole, 12 stycznia 2023 [dostęp 2023-04-27] (pol.).
  258. Maciej Dobrzański, Nowy dworzec PKS w Prudniku. Inwestycja za 9 mln zł [online], opole.tvp.pl, 1 marca 2023 [dostęp 2023-04-27] (pol.).
  259. Bezpieczne wakacje – autokary do kontroli [online], KPP Prudnik, 29 maja 2019 [dostęp 2023-04-27] (pol.).
  260. Damian Wicher, Nowy PKS, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 49 (732), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 8 grudnia 2004, s. 5, ISSN 1231-904X.
  261. Zbigniew Taylor, Ariel Ciechański, Deregulacja i przekształcenia przedsiębiorstw transportu lądowego w Polsce na tle polityki spójności UE: Deregulation and transformation among Poland’s surface-transport companies against the background of the EU cohesion policy, IGiPZ PAN, 29 grudnia 2017, s. 126, ISBN 978-83-61590-74-3 [dostęp 2023-04-27] (pol.).
  262. Arriva przejmuje Veolia Transport Polska. infobus.pl, 2013-06-06. [dostęp 2023-04-27].
  263. Arriva zamyka komunikację lokalną w sześciu ośrodkach [online], transport-publiczny.pl, 28 listopada 2018 [dostęp 2023-04-27] (pol.).
  264. Maciej Dobrzański, Kto od lipca obsłuży przewozy pasażerskie? [online], Prudnik24, 16 lutego 2019 [dostęp 2023-04-27] (pol.).
  265. Maciej Dobrzański, Komunikacja. Opolskie PKS wyjaśnia temat [online], Prudnik24, 30 czerwca 2019 [dostęp 2023-04-27] (pol.).
  266. Maciej Dobrzański, Powołują związek, który ma ułatwić komunikację [online], Prudnik24, 18 sierpnia 2021 [dostęp 2023-04-27] (pol.).
  267. PKS-em bliżej, „Głos Włókniarza”, 515, Prudnik: Samorząd Robotniczego PZPB, 15 maja 1984, s. 11.
  268. Andrzej Dereń, Miejskim za darmo [online], Teraz Prudnik!, 26 listopada 2021 [dostęp 2023-04-27] (pol.).
  269. Andrzej Dereń, „FOX” zawiezie nas na zakupy [online], Teraz Prudnik!, 4 stycznia 2022 [dostęp 2023-04-27] (pol.).
  270. Prudnik: Miasto otwarte na rozwój [online], GminaPolska.com, 15 marca 2019 [dostęp 2024-04-26] (pol.).
  271. Maciej Dobrzański, Nowy basen do otwarcia, stary do zamknięcia [online], Prudnik24, 21 sierpnia 2018 [dostęp 2024-04-26] (pol.).
  272. Andrzej Dereń, Uwaga! Na Kolejowej prace już trwają [online], Teraz Prudnik!, 18 października 2017 [dostęp 2024-04-26] (pol.).
  273. Jarosław Tomaszewicz, Remont ulic Asnyka i Wybickiego [online], Teraz Prudnik!, 3 listopada 2023 [dostęp 2024-04-26] (pol.).
  274. Andrzej Dereń, Staszica i Szkolna na nowo [online], Teraz Prudnik!, 15 czerwca 2023 [dostęp 2024-04-26] (pol.).
  275. Andrzej Dereń, Rozpoczęła się przebudowa ul. Gimnazjalnej w Prudniku [online], Teraz Prudnik!, 8 kwietnia 2021 [dostęp 2024-04-26] (pol.).
  276. Andrzej Dereń, Wygodniej i bezpieczniej [online], Teraz Prudnik!, 6 listopada 2020 [dostęp 2024-04-26] (pol.).
  277. Andrzej Dereń, Tak wygląda nowa ulica w Prudniku [online], Teraz Prudnik!, 20 grudnia 2019 [dostęp 2024-04-26] (pol.).
  278. a b Maciej Dobrzański, Znamy już projekt dworca [online], Prudnik24, 21 lutego 2018 [dostęp 2024-04-26] (pol.).
  279. Andrzej Dereń, Powstanie ścieżka pieszo-rowerowa wokół stawu [online], Teraz Prudnik!, 18 maja 2018 [dostęp 2024-04-26] (pol.).
  280. Andrzej Dereń, Ta ścieżka świeci w nocy [online], Teraz Prudnik!, 30 sierpnia 2019 [dostęp 2024-04-26] (pol.).
  281. a b c Andrzej Dereń, Dalej, niż do Mosznej [online], Teraz Prudnik!, 20 czerwca 2021 [dostęp 2022-02-02] (pol.).
  282. Ścieżka rowerowa Prudnik-Moszna [online], visitopolskie.pl [dostęp 2024-04-26] (pol.).
  283. Maciej Dobrzański, Rowery czekają na wypożyczenie. A wszystko bezpłatnie [online], Prudnik24, 30 lipca 2017 [dostęp 2024-04-26] (pol.).
  284. Dane teleadresowe PP nr 1 – Urząd Miejski w Prudniku [online], bip.prudnik.pl [dostęp 2020-02-08].
  285. a b Strona główna podmiotu Zespół Szkolno-Przedszkolny nr 2 w Prudniku [online], zsp2prudnik.bip.gov.pl [dostęp 2020-02-08].
  286. Publiczne Przedszkole Nr 3 w Prudniku – Urząd Miejski w Prudniku [online], bip.prudnik.pl [dostęp 2020-02-08].
  287. Dane teleadresowe Publiczne Przedszkole nr 4 – Urząd Miejski w Prudniku [online], bip.prudnik.pl [dostęp 2020-02-08].
  288. Publiczne Przedszkole nr 5 Specjalne w Prudniku – Młyńska, Prudnik [online], przedszkolowo.pl [dostęp 2020-02-09] (pol.).
  289. Publiczne Przedszkole Nr 6 – Urząd Miejski w Prudniku [online], bip.prudnik.pl [dostęp 2020-02-08].
  290. szkolnastrona – Publiczne Przedszkole nr 7 – Strona główna – [online], pp7prudnik.szkolnastrona.pl [dostęp 2020-02-08].
  291. Niepubliczne Przedszkole Skrzat Prudnik, Ul. Grunwaldzka, 66 – Przedszkole – Miejsca w Interia.pl [online], miejsca.interia.pl [dostęp 2020-02-08].
  292. ZSP nr 1 w Prudniku [online], sp1prudnik.wodip.opole.pl [dostęp 2020-02-08].
  293. Dane teleadresowe PSP nr 3 – Urząd Miejski w Prudniku [online], bip.prudnik.pl [dostęp 2020-02-08].
  294. O instytucji – Zespół Szkół w Prudniku [online], zsprudnik.szkolna.net [dostęp 2020-02-08].
  295. Publiczna Szkoła Podstawowa Nr 5 Specjalna W Prudniku, Młyńska 1, Prudnik [online], eduranking.pl [dostęp 2020-02-08].
  296. Państwowa Szkoła Muzyczna I st. w Prudniku [online] [dostęp 2020-02-08] (pol.).
  297. Zespół Szkół Ogólnokształcących Nr 1 w Prudniku – Aktualności [online], lo1prudnik.wodip.opole.pl [dostęp 2020-02-08].
  298. II LO w Prudniku [online], lo2prudnik.wodip.opole.pl [dostęp 2020-02-08].
  299. IIi Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych – Prudnik – Publiczne szkoły średnie • pkt.pl [online], pkt.pl [dostęp 2020-02-08] (pol.).
  300. a b Strona główna – Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego w Prudniku [online], ckziu-prudnik.pl [dostęp 2020-02-08].
  301. a b Zespół Szkół Rolniczych w Prudniku [online] [dostęp 2020-02-08] (pol.).
  302. Piotr Głownia, Uchwała Nr XXII / 159 / 92 Rady Miejskiej w Prudniku w sprawie utworzenia Prudnickiego Ośrodka Kultury. [online], bip.prudnik.pl, 3 lutego 2004 [zarchiwizowane z adresu 2018-01-03].
  303. Historia POK Prudnik [online], pok-prudnik.pl [dostęp 2024-07-28].
  304. Świetlica Środowiskowa w Prudniku [online], pok-prudnik.pl [dostęp 2024-07-28].
  305. O naszej Bibliotece [online], bibliotekaprudnik.pl [dostęp 2024-07-28].
  306. Historia kina w Prudniku [online], kinodiana.pl [dostęp 2024-07-28].
  307. Historia i czasy obecne Muzeum [online], muzeumprudnik.pl [dostęp 2024-07-28].
  308. Grzegorz Weigt, Otwarcie na Królowej Jadwigi, „Tygodnik Prudnicki”, 4 (996), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 27 stycznia 2010, s. 25, ISSN 1231-904X.
  309. Grzegorz Weigt, Wystawa Miszmasz w Galerii Wykrzyknik [online], Teraz Prudnik!, 15 listopada 2023 [dostęp 2024-07-28] (pol.).
  310. Galeria Na Poddaszu [online], pok-prudnik.pl [dostęp 2024-07-28].
  311. Grzegorz Weigt, Galeria „No Ba!” otwarta [online], Teraz Prudnik!, 12 września 2022 [dostęp 2024-07-28] (pol.).
  312. Grzegorz Weigt, Klub Ludzi Piszących świętuje [online], tygodnikprudnicki.pl, 19 grudnia 2007 [dostęp 2024-07-28].
  313. Grupa fotograficzna otoFoto [online], pok-prudnik.pl [dostęp 2024-07-28].
  314. Bez Garderoby na Rynku [online], Prudnik24, 29 marca 2010 [dostęp 2024-07-28] (pol.).
  315. Boguslaw Zator, Pierwsza akcja Grupy Plastycznej „bo Po Co” [online], Prudnik24, 6 sierpnia 2014 [dostęp 2024-07-28] (pol.).
  316. DFK Prudnik / Neustadt.
  317. Jan Poniatyszyn, „Społeczność romska w Prudniku zwiększa się”. Mają tam lepiej niż w innych miastach [online], Radio Opole, 24 maja 2024 [dostęp 2024-09-27] (pol.).
  318. Krzysztof Strauchmann, Powstało Towarzystwo Historyczne Ziemi Prudnickiej [online], nto.pl, 16 listopada 2014 [dostęp 2024-09-27] (pol.).
  319. Ewidencja stowarzyszeń zwykłych [online], bip.powiatprudnicki.pl [dostęp 2024-09-27].
  320. Andrzej Dereń, Prudnicki Klub Fantastyki. Przyjdź na spotkanie inauguracyjne [online], Teraz Prudnik!, 30 września 2024 [dostęp 2024-09-30] (pol.).
  321. Dni Prudnika [online], pok-prudnik.pl [dostęp 2024-07-28].
  322. Jazz Prudnik Festival 2021 [online], pok-prudnik.pl [dostęp 2024-07-28].
  323. Jazz Prudnik Festival 2022 [online], pok-prudnik.pl [dostęp 2024-07-28].
  324. Andrzej Dereń, Zakochani w motocyklach [online], tygodnikprudnicki.pl, 29 lipca 2009 [dostęp 2024-07-28].
  325. Damian Wicher, Grzegorz Weigt, Motocyklowy najazd, „Tygodnik Prudnicki”, 40 (822), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 4 października 2006, s. 7, ISSN 1231-904X.
  326. Grzegorz Weigt, Zlot Motocyklowy w Prudniku z mistrzem świata [online], Teraz Prudnik!, 28 lipca 2024 [dostęp 2024-07-28] (pol.).
  327. Marcin Żukowski, Motocyklowe kolędowanie w Prudniku-Lesie. „Kolęda dla nieobecnych” dedykowana Andrzejowi Nowakowi [online], nto.pl, 17 stycznia 2022 [dostęp 2024-07-28].
  328. Krzysztof Strauchmann, Nysa – Głuchołazy – Prudnik. Mikołaje na motocyklach spotkają się z dziećmi [online], nto.pl, 5 grudnia 2009 [dostęp 2024-07-28].
  329. Grzegorz Weigt, XXVII Śląski Festiwal Ziemi Prudnickiej im. Ludwika van Beethovena [online], Teraz Prudnik!, 11 października 2019 [dostęp 2024-07-28] (pol.).
  330. Monika Matuszkiewicz-Biel, Rusza 31. Śląski Festiwal im. Ludwiga van Beethovena w Głogówku [online], Radio Opole, 18 września 2023 [dostęp 2024-07-28] (pol.).
  331. Wioleta Kosek, Jubileuszowa 25. Wystawa Twórców Ludowych i Rzemiosła Artystycznego Pogranicza Polsko-Czeskiego [online], prudnik.pl, 8 lutego 2024 [dostęp 2024-07-28] (pol.).
  332. Już jutro ruszają XVIII Targi Przedsiębiorczości i Rzemiosła Inter Region “Dom i Ogród” w Prudniku [online], izbarzem.opole.pl, 12 września 2013 [dostęp 2024-07-28].
  333. Kasza 2020 ↓, s. 416.
  334. Kasza 2020 ↓, s. 415.
  335. „Moje wspaniałe życie” – Pokaz premierowy z udziałem twórców [online], dcf.wroclaw.pl, 7 października 2021 [dostęp 2024-09-23] (pol.).
  336. Andrzej Dereń, Tu dziś kręcili film: Piotr Machalica w Prudniku [online], Teraz Prudnik!, 19 października 2018 [dostęp 2024-07-28] (pol.).
  337. Andrzej Dereń, Wyjątkowy Prudnik filmowy, „Tygodnik Prudnicki”, 16 (1679), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 19 kwietnia 2023, s. 9–10, ISSN 1231-904X.
  338. Damian Wicher, Bercik w Jarnołtówku, „Tygodnik Prudnicki”, 20 (806), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 17 maja 2006, s. 2, ISSN 1231-904X.
  339. Nie ma jak Polska – odc. 14 „Opolskie” [online], tvp.pl [zarchiwizowane z adresu 2012-10-12].
  340. Beata Kustra, Kuchenne rewolucje w restauracji „Ukradli talerze” w Prudniku. Po wizycie Magdy Gessler „Kantyna do stołu marsz” [online], rmf.fm, 17 grudnia 2020 [dostęp 2024-07-28] (pol.).
  341. Andrzej Dereń, Unikalne ujęcia filmowe z okresu powstań śląskich z Prudnika! [online], Teraz Prudnik!, 20 stycznia 2024 [dostęp 2024-07-28] (pol.).
  342. Einmarsch in das Sudetenland [online], archiv-akh.de [dostęp 2024-07-28] (niem.).
  343. Helena Lemańska, Dziewczęta z Prudnika. Szkoła przysposobienia zawodowego w Prudniku, Jerzy Bossak i inni, „Polska Kronika Filmowa”, Warszawa: Wytwórnia Filmów Dokumentalnych, 10 czerwca 1953 [dostęp 2024-07-28] (pol.).
  344. Maciej Dobrzański, Willa, co śląskie skarby kryła [online], Prudnik24, 18 października 2021 [dostęp 2024-07-28] (pol.).
  345. Bogusław Wyderka, Rocznik Ziem Zachodnich: Tom 2, Ośrodek „Pamięć i Przyszłość”, s. 424 [dostęp 2024-07-28].
  346. Anna Cichobłazińska, Zapiski więzienne Prymasa Wyszyńskiego [online], niedziela.pl, 31 grudnia 2000 [dostęp 2024-07-28] (pol.).
  347. Jan Poniatyszyn, Opisał tragiczną prawdę o powojennym Prudniku [online], Radio Opole, 10 kwietnia 2015 [dostęp 2024-07-28] (pol.).
  348. Śladami Reinmara z Bielawy [online], arcgis.com [dostęp 2024-07-28].
  349. Andrzej Ziemiański, Zapach szkła, Fabryka Słów Sp.zo.o., 10 lutego 2016, ISBN 978-83-7964-054-6 [dostęp 2024-07-28] (pol.).
  350. Grzegorz Weigt, Spotkanie z Barbarą Sośnicą-Czekałą [online], Teraz Prudnik! [dostęp 2020-12-19] (pol.).
  351. Filmowcy znów będą kręcić w Głogówku? [online], Teraz Prudnik!, 17 sierpnia 2022 [dostęp 2024-07-28] (pol.).
  352. Bartosz Sadliński, Wierszy o Prudniku ciągle przybywa, „Gazeta Prudnik24”, 7 (105), Prudnik: Usługi Marketingowe i Finansowe Jarosław Wojdyło, 28 marca 2017, s. 27, ISSN 2300-7958.
  353. Bartosz Sadliński, Prudnik, czyli ósma stacja [online], Prudnik24, 14 czerwca 2017 [dostęp 2024-09-26] (pol.).
  354. Zbuku wydał nowy teledysk. To wspomnienie dzieciństwa artysty [online], opole.wyborcza.pl, 23 lipca 2015 [dostęp 2024-07-28].
  355. Andrzej Dereń, ZBUKU o rodzinnym mieście: Wrócę… [online], Teraz Prudnik!, 23 maja 2024 [dostęp 2024-07-28] (pol.).
  356. Andrzej Dereń, Elektryczne Gitary śpiewają o żołnierzu z Pokrzywnej [online], tygodnikprudnicki.pl, 10 marca 2010 [dostęp 2024-07-28].
  357. Grzegorz Poźniak, Kompozytorzy nadgranicza w obszarze kultury narodowej na przykładzie wybranych śląskich twórców XIX i XX wieku [online], konwencjamuzyki.pl, s. 6 [dostęp 2024-07-28].
  358. Grzegorz Weigt, Kafka i Prudnik to poważna sprawa [online], Teraz Prudnik!, 22 października 2024 [dostęp 2024-10-22] (pol.).
  359. Trigonalys prudnicensis Torka, 1936 [online], gbif.org [dostęp 2024-08-10] (ang.).
  360. Teraz Prudnik.
  361. Tygodnik Prudnicki – Twoja ulubiona gazeta [online], tygodnikprudnicki.pl [dostęp 2020-02-03] [zarchiwizowane z adresu 2022-08-03].
  362. prudnik24.pl.
  363. prudnicka.pl.
  364. wprudniku.pl. wprudniku.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-06-13)].
  365. eprudnik.pl.
  366. Maciej Dobrzański, Prymas Wyszyński patronem Prudnika [online], Prudnik24, 22 września 2021 [dostęp 2023-06-01] (pol.).
  367. Znajdź Kościół [online], kz.pl [dostęp 2023-08-08].
  368. Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2018-10-11].
  369. Strona prudnickiej grupy raelian.
  370. Oswajanie różnorodności [online], opole.gosc.pl [dostęp 2023-08-08].
  371. Synagoga w Prudniku (ul. Kościuszki) [online], sztetl.org.pl [dostęp 2023-08-08].
  372. Andrzej Dereń, OSiR łączy się z Agencją Promocji [online] [dostęp 2020-02-27] (pol.).
  373. Janusz Stefanko, Damian Wicher, Jubileusz Podokręgu, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 48 (783), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 30 listopada 2005, s. 19, ISSN 1231-904X.
  374. Agencja Sportu i Promocji w Prudniku.
  375. Serca do siatkówki [online], Prudnik24, 16 października 2013 [dostęp 2020-02-13] (pol.).
  376. Trening z Mistrzem [online], Teraz Prudnik!, 30 kwietnia 2024 [dostęp 2024-05-01] (pol.).
  377. Bogdan Kociński, Janusz Stefanko, Jan Siekaniec, Radosław Roszkowski: Śladami Mistrzów Pogranicza. Prudnik: Starostwo Powiatowe, 2022, s. 85–117. ISBN 978-83-962065-0-3.
  378. Lista ośrodków KOSSM PZKosz [online], mlodeasyparkietow.pl [dostęp 2022-12-12].
  379. Marcin Domino, O futbolu w przedwojennym Prudniku [online], Prudnik24, 13 marca 2020 [dostęp 2024-08-22] (pol.).
  380. Agnieszka Lubczańska, Polecamy – IV Memoriał Stanisława Szozdy już w niedzielę w Prudniku – Radio Opole [online], radio.opole.pl, 5 września 2017 [dostęp 2018-12-15] (pol.).
  381. Dookoła Polski przez Prudnik, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 38 (201), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 25 września 1994, s. 9, ISSN 1231-904X.
  382. Światowe gwiazdy w Prudniku i Białej, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 27 (1123), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 4 lipca 2012, s. 8, ISSN 1231-904X.
  383. Antoni Weigt, Witamy uczestników Tour de Pologne, „Głos Włókniarza”, 24 (278), Prudnik: Samorząd Robotniczego PZPB, 1 września 1976, s. 2.
  384. Prudnik gospodarzem mety 4. etapu Tour de Pologne [online], tourdePologne.pl, 13 marca 2024 [dostęp 2024-07-22] (pol.).
  385. Wybory samorządowe 2018 [online], wybory2018.pkw.gov.pl [dostęp 2020-02-06].
  386. Krzysztof Strauchmann, Pierwsza sesja nowej Rady Miasta Prudnika. Przewodniczącą została Alicja Isalska z PiS [online], Nowa Trybuna Opolska, 20 listopada 2018 [dostęp 2020-02-06] (pol.).
  387. Z frekwencją powyżej średniej, „Głos Włókniarza”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 12 (661), Opole: Opolskie Wydawnictwo Prasowe, 15 czerwca 1990, s. 2.
  388. Wyniki wyborów samorządowych, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 26 (189), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 26 czerwca 1994, s. 1, 4, ISSN 1231-904X.
  389. Wybory gminne w Prudniku, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 41 (412), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 15 października 1998, s. 3, ISSN 1231-904X.
  390. Państwowa Komisja Wyborcza: Wybory samorządowe [online], wybory2002.pkw.gov.pl [dostęp 2020-02-06].
  391. Geografia wyborcza – Wybory samorządowe – Państwowa Komisja Wyborcza [online], wybory2006.pkw.gov.pl [dostęp 2020-02-06].
  392. Wybory Samorządowe 2010 – Geografia wyborcza – Województwo opolskie – Powiat prudnicki – gm. Prudnik [online], wybory2010.pkw.gov.pl [dostęp 2020-02-06].
  393. PKW – Samorząd 2014 [online], samorzad2014.pkw.gov.pl [dostęp 2020-02-06].
  394. Wybory samorządowe 2018 [online], wybory2018.pkw.gov.pl [dostęp 2020-02-06].
  395. Wybory samorządowe 2024 [online], wybory.gov.pl [dostęp 2024-04-08].
  396. Serwis PKW – Referendum 2003. [dostęp 2023-10-16].
  397. Serwis PKW – Wybory 2005 (parlament). [dostęp 2023-10-16].
  398. Serwis PKW – Wybory 2007. [dostęp 2023-10-16].
  399. Serwis PKW – Wybory 2011. [dostęp 2023-10-16].
  400. Serwis PKW – Wybory 2015 (parlament). [dostęp 2023-10-16].
  401. Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-10-16].
  402. Serwis PKW – Wybory 2023. [dostęp 2023-10-16].
  403. Serwis PKW – Wybory 2005 (prezydent). [dostęp 2023-10-16].
  404. Serwis PKW – Wybory 2010. [dostęp 2023-10-16].
  405. Serwis PKW – Wybory 2015 (prezydent). [dostęp 2023-10-16].
  406. Serwis PKW – Wybory 2020. [dostęp 2023-10-16].
  407. Damian Wicher, Nowe biuro poselskie [online], Teraz Prudnik!, 20 kwietnia 2018 [dostęp 2023-10-16] (pol.).
  408. Maciej Dobrzański, Posłanka otwarła biuro [online], Prudnik24, 25 lipca 2016 [dostęp 2023-10-16] (pol.).
  409. Maciej Dobrzański, Wiceszef MON otworzył biuro poselskie w Prudniku [online], Prudnik24, 31 sierpnia 2021 [dostęp 2023-10-16] (pol.).
  410. Biuro europejskiego parlamentarzysty, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 38 (872), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 19 września 2007, s. 18, ISSN 1231-904X.
  411. Kasza 2020 ↓, s. 912.
  412. Kasza 2020 ↓, s. 393.
  413. Marcin Husak, Prudnicki burmistrz Mathias der altere Bilitzer, czyli... słów kilka o sposobie sprawowania władzy pod panowaniem Habsburgów cz.1, „Tygodnik Prudnicki”, 7 (1312), 17 lutego 2016, ISSN 1231-904X.
  414. Kasza 2020 ↓, s. 286.
  415. Kasza 2020 ↓, s. 239.
  416. Kasza 2020 ↓, s. 617.
  417. Kasza 2020 ↓, s. 618.
  418. Kasza 2020 ↓, s. 240.
  419. Rolf Jehke, Stadt Neustadt O.S. [online], territorial.de [dostęp 2018-03-20].
  420. Andrzej Dereń, Co w nowym Tygodniku (nr 15)? [online], tygodnikprudnicki.pl, 7 kwietnia 2015 [dostęp 2019-03-16] [zarchiwizowane z adresu 2022-09-28].
  421. searcharchives.pl – searcharchives.pl – blog tematyczny – komputery, IT [online], searcharchives.pl [dostęp 2024-04-25] (pol.).
  422. searcharchives.pl – searcharchives.pl – blog tematyczny – komputery, IT [online], searcharchives.pl [dostęp 2024-04-25] (pol.).
  423. Urząd Miasta i Gminy w Prudniku – Szukaj w Archiwach [online], Szukaj w Archiwach [dostęp 2020-01-26].
  424. a b c Miasta partnerskie – Urząd Miejski w Prudniku [online], prudnik.pl [dostęp 2021-04-27].
  425. Prudnik i Krnov. Miasta znalazły pomysł na współpracę [online], Nowa Trybuna Opolska, 16 czerwca 2012 [dostęp 2021-04-27] (pol.).
  426. Wioleta Kosek, 15-lecie współpracy z włoskim miastem San Giustino – Urząd Miejski w Prudniku [online], prudnik.pl, 26 września 2017 [dostęp 2021-04-27] (pol.).
  427. Krzysztof Erdmann, Delegacja z Raciborza znów w Prudniku [online], Wieści Prudnickie, 26 sierpnia 2022 [dostęp 2022-08-26].
  428. Wiesław Drobek, Ewa Dawidejt-Drobek. Nowe turystyczne funkcje wsi na Śląsku Opolskim w kontekście pamięci przeszłości. „Studia Obszarów Wiejskich”. 54, s. 28, 2019. Warszawa: PAN IGiPZ. ISSN 1642-4689. 
  429. Jan Poniatyszyn, Samorządowa Loża Radiowa z Prudnika [online], Radio Opole, 27 lipca 2019 [dostęp 2022-02-02] (pol.).
  430. a b Prudnik – urokliwe miasto na pograniczu polsko-czeskim [online], Onet Podróże, 27 sierpnia 2020 [dostęp 2022-02-02] (pol.).
  431. Prudnik przez tydzień będzie rowerowym sercem Europy [online], nto.pl, 12 lipca 2010 [dostęp 2024-01-26] (pol.).
  432. Przykładowa trójjęzyczna tablica (przy pomniku Chłopaka i Dziewczyny).
  433. Regulamin Odznaki Krajoznawczej Ziemi Prudnickiej [online], prudnik.pttk.pl [dostęp 2024-01-01].
  434. Członkowie OROT [online], orot.pl [dostęp 2024-05-07].
  435. Certyfikowane punkty informacji turystycznej [online], orot.pl [dostęp 2024-05-07].
  436. a b Tadeusz Górecki, Szlaki turystyczne – Urząd Miejski w Prudniku [online], prudnik.pl, 21 marca 2012 [dostęp 2019-03-20] (pol.).
  437. Ścieżki piesze – Starostwo Powiatowe w Prudniku [online], powiatprudnicki.pl [dostęp 2019-03-20] [zarchiwizowane z adresu 2019-03-20].
  438. Trasy rowerowe – Starostwo Powiatowe w Prudniku [online], powiatprudnicki.pl, 13 października 2018 [dostęp 2022-02-02] [zarchiwizowane z adresu 2018-10-13].
  439. Okolice Prudnika, [w:] Karol Kawałko, Szlaki rowerowe Śląska Opolskiego, Piła: Wydawnictwo BIK: na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Opolskiego, 2009, s. 13, ISBN 978-83-7618-031-1.
  440. Szlak konny [online], InfoPrudnik [dostęp 2022-02-02] (pol.).
  441. Hotel Olimp [online], hotel-olimp.pl [dostęp 2022-02-02].
  442. Oaza – Hotel i restauracja Prudnik [online] [dostęp 2022-02-02].
  443. Szkolne Schronisko Młodzieżowe „Dąbrówka” w Prudniku [online], schroniskoprudnik.pl [dostęp 2022-02-02].
  444. Rewitalizacja dwóch wież: Małej oraz Katowskiej [online], muzeumprudnik.pl [dostęp 2022-02-02].
  445. Nowa atrakcja turystyczna w Prudniku [online], naszesudety.pl [dostęp 2022-02-02].
  446. Prudnik z platformy, „Express Prudnicki”, Adam Myśków, 8 (25), 24 kwietnia 2015, s. 5.
  447. Andrzej Dereń, Powstanie ścieżka pieszo-rowerowa wokół stawu [online], Teraz Prudnik!, 18 maja 2018 [dostęp 2022-02-02] (pol.).
  448. Wieże i punkty widokowe [online], InfoPrudnik [dostęp 2022-02-02] (pol.).
  449. Wieża widokowa w Wieszczynie – Prudnik – Slezsko bez hranic [online], silesiatourism.com [dostęp 2022-02-02].
  450. Opis spółki [online], pcm.prudnik.pl [dostęp 2024-02-04].
  451. Krzysztof Strauchmann, W Prudniku odbył się IV zjazd garnizonu [online], Nowa Trybuna Opolska, 13 maja 2010 [dostęp 2020-09-04] (pol.).
  452. Jan Poniatyszyn, „Myśmy dostali wycisk od wody, ale Głuchołazy zostały znokautowane”. Prudnik pomaga sąsiedniej gminie [online], Radio Opole, 20 września 2024 [dostęp 2024-09-20] (pol.).
  453. Krzysztof Strauchmann, Przysięga wojskowa w Prudniku. Opolska Brygada WOT przejęła dwa bataliony [online], nto.pl, 27 listopada 2024 [dostęp 2024-11-27].
  454. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 29 sierpnia 2005 r. w sprawie wykazu gmin i innych jednostek zasadniczego podziału terytorialnego państwa położonych w strefie nadgranicznej oraz tablicy określającej zasięg tej strefy (Dz.U. z 2005 r. nr 188, poz. 1580).
  455. PSG w Opolu [online], slaski.strazgraniczna.pl, 19 sierpnia 2012 [dostęp 2024-05-08].
  456. Andrzej Dereń, Cmentarz zapomnienia [online], miejsca-tajemne.pl, 10 maja 2009 [dostęp 2020-02-03] [zarchiwizowane z adresu 2020-02-03].
  457. Bolesław Dolata, Tadeusz Jurga: Walki zbrojne na ziemiach polskich 1939–1945. Wybrane miejsca bitew, walk i akcji bojowych. Warszawa: 1971, s. 414.
  458. Grzegorz Weigt, Kapliczka patronów [online], tygodnikprudnicki.pl, 1 lipca 2009 [dostęp 2020-02-03] [zarchiwizowane z adresu 2020-12-05].
  459. Krzysztof Strauchmann, Prudnik. Ojciec Jan Góra honorowym obywatelem [online], Nowa Trybuna Opolska, 25 września 2008 [dostęp 2020-02-03] (pol.).
  460. Kamila Drzazga, Uchwała Nr XLI/612/2009 Rady Miejskiej w Prudniku z dnia 29 czerwca 2009 r. w sprawie nadania tytułu Honorowego Obywatela Gminy Prudnik – Biuletyn Informacji Publicznej – Urząd Miejski w Prudniku [online], bip.biuletyn.info.pl, 2 sierpnia 2011 [dostęp 2020-02-03].
  461. Barbara Muszyńska, Uchwała Nr XLVII/731/2009 z dnia 19 listopada 2009 r. w sprawie nadania tytułu Honorowy Obywatel Gminy Prudnik – Biuletyn Informacji Publicznej – Urząd Miejski w Prudniku [online], bip.biuletyn.info.pl, 20 kwietnia 2010 [dostęp 2019-04-21].
  462. Andrzej Dereń, Franciszek Surmiński odebrał miejskie odznaczenie [online], 28 lutego 2020 [dostęp 2020-02-28] (pol.).
  463. Maciej Dobrzański, Kaliciak uhonorowany [online], Prudnik24, 3 października 2020 [dostęp 2020-10-03] (pol.).
  464. LXIX Sesja w dniu 28 listopada 2022 [online], prudnik.esesja.pl [dostęp 2022-12-30].
  465. Tadeusz Górecki, Odznaka honorowa Zasłużony dla Miasta i Gminy Prudnik – Urząd Miejski w Prudniku [online], prudnik.pl, 22 marca 2012 [dostęp 2019-01-05].
  466. Andrzej Dereń, Zmarł nadbrygadier Jerzy Seńczuk, Zasłużony dla Miasta i Gminy Prudnik [online], tygodnikprudnicki.pl, 7 stycznia 2017 [dostęp 2020-02-06] [zarchiwizowane z adresu 2022-03-28].
  467. Andrzej Dereń, Zmarł Jan Dolny, przyjaciel Prudnika [online], 17 lutego 2019 [dostęp 2020-02-06] (pol.).
  468. Andrzej Dereń, List Jana Dolnego: Hamburczyk krytykuje Prudnik [online], tygodnikprudnicki.pl, 16 stycznia 2013 [dostęp 2020-02-06] [zarchiwizowane z adresu 2020-12-05].
  469. Andrzej Dereń, Turystyczna historia pałacu Habla: Wędrówki Konrada Habla [online], tygodnikprudnicki.pl, 29 czerwca 2011 [dostęp 2020-02-06] [zarchiwizowane z adresu 2021-04-10].
  470. a b c Tadeusz Górecki, Osoby wyróżnione tytułem Zasłużony dla Miasta i Gminy Prudnik – Urząd Miejski w Prudniku [online], prudnik.pl, 22 marca 2012 [dostęp 2019-01-05].
  471. Paweł Kawecki, Prudnicka Pięćdziesiątka [online], gosciniec.pttk.pl, 2005 [dostęp 2020-02-06].
  472. Bohater odznaczony [online], tygodnikprudnicki.pl, 1 października 2008 [dostęp 2020-02-06] [zarchiwizowane z adresu 2022-12-01].
  473. Andrzej Dereń, Niesamowite wyczyny Surmińskiego [online], tygodnikprudnicki.pl, 9 grudnia 2009 [dostęp 2020-02-06] [zarchiwizowane z adresu 2020-02-06].
  474. a b Damian Wicher, Raz było lepiej, innym razem gorzej [online], tygodnikprudnicki.pl, 16 czerwca 2010 [dostęp 2020-02-06] [zarchiwizowane z adresu 2020-12-05].
  475. Zmarł Stanisław Szozda – Urząd Miejski w Prudniku [online], prudnik.pl, 23 września 2013 [dostęp 2020-02-06] (pol.).
  476. Protokół Nr 20/2012 z posiedzenia Komisji Spraw Obywatelskich i Porządku Publicznego odbytego w dniu 30 maja 2012 r.. [dostęp 2020-02-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2 stycznia 2018)].
  477. O mnie – Urszula Rzepiela [online], 27 września 2014 [dostęp 2020-02-06] (pol.).
  478. a b Damian Wicher, Zasłużeni dla Miasta i Gminy Prudnik [online], tygodnikprudnicki.pl, 19 października 2014 [dostęp 2019-01-05] [zarchiwizowane z adresu 2021-10-23].
  479. Wioleta Kosek, Maciej Dahms Zasłużonym dla Miasta i Gminy Prudnik – Urząd Miejski w Prudniku [online], prudnik.pl, 3 października 2019 [dostęp 2020-02-06] (pol.).
  480. Damian Wicher, Róże rozdane [online], tygodnikprudnicki.pl, 20 października 2010 [dostęp 2020-02-06] [zarchiwizowane z adresu 2020-12-05].
  481. Nasza historia [online], prudnik.pttk.pl [dostęp 2020-02-06].
  482. a b c Tadeusz Górecki, Organizacje społeczne, gospodarcze i instytucje wyróżnione tytułem Zasłużony dla Miasta i Gminy Prudnik – Urząd Miejski w Prudniku [online], prudnik.pl, 22 marca 2012 [dostęp 2019-01-05].
  483. Producent form wtryskowych, obróbka plastyczna stali nierdzewnej [online], pionier.com.pl [dostęp 2020-02-11].
  484. Protokół Nr XXIX z sesji Rady Miejskiej w Prudniku odbytej w dniu 28 sierpnia 2008 r. [online], bip.biuletyn.info.pl [dostęp 2020-02-11].
  485. Marek Radom, Protokół Nr XXXIII/2008 z sesji Rady Miejskiej w Prudniku odbytej w dniu 27 listopada 2008 r. [online], bip.biuletyn.info.pl, 30 stycznia 2009 [dostęp 2020-02-11].
  486. Protokół Nr XXXIII/2008 z sesji Rady Miejskiej w Prudniku odbytej w dniu 27 listopada 2008 r. [online], bip.biuletyn.info.pl [dostęp 2020-02-11].