Jan Niemojewski

Jan Niemojewski
Data i miejsce urodzenia	ok. 1526–1530 ; Niemojewo
Data i miejsce śmierci	8 marca 1598 ; Lublin
Narodowość	polska
Język	polski
Alma Mater	Uniwersytet Albrechta w Królewcu
Dziedzina sztuki	Literatura - teologia
Epoka	Renesans - reformacja
	Ważne dzieła
	Ukazanie, iż kościół rzymski papieski nie jest apostolski ani święty, ani jeden, ani powszechny

Jan Niemojewski herbu Szeliga (ur. ok. 1526–1530 w Niemojewie, zm. 8 marca 1598 w Lublinie) – sędzia inowrocławski w latach 1562-1568^[1], polski prawnik, działacz i teolog braci polskich.

W 1603 roku jako autor trafił do pierwszego polskiego Indeksu Ksiąg Zakazanych powstałego z inicjatywy biskupa Bernarda Maciejowskiego^[2].

Życiorys

Pochodził ze znanej nie tylko na Kujawach rodziny szlacheckiej. Był synem Mikołaja Niemojewskiego sędziego inowrocławskiego i bratem Jakuba Niemojewskiego. Studiował teologię i prawo (od 1545) na Uniwersytecie Albertina w Królewcu.

Wielokrotny poseł, w tym na sejm piotrkowski 1562/1563 roku. Popierał tam program egzekucjonistów. Poseł brzeski na sejm warszawski 1563/1564 roku^[3]. Poseł inowrocławski na sejm piotrkowski 1565 roku^[4]. Poseł na sejm lubelski 1566 roku z województwa inowrocławskiego i ziemi dobrzyńskiej^[5].

Niemojewski był początkowo kalwinistą, a dopiero po przyjeździe w 1564 z Wilna na Kujawy Marcina Czechowica przyjął społeczne i teologiczne poglądy antytrynitaryzmu. W 1566 oficjalnie przystąpił do braci polskich po chrzcie przez ponurzenie w Niemojewie. Wyzbył się majątku, a otrzymaną gotówkę rozdał biednym. W roku tym na obrady sejmowe do Lublina pojechał bez szabli i służby.

Około 1568 zrzekł się godności sędziego ziemskiego inowrocławskiego. Później przebywał w Rakowie. Uczestniczył tam w organizowaniu utopijnej gminy, gdy eksperyment się nie powiódł, przeniósł się do Lublina. W Lublinie był od około 1570, gdzie jako aktywny senior świecki kierował lubelskim zborem razem z Marcinem Czechowicem. Niemojewski cieszył się wielkim autorytetem, a przed dyskusjami z nim przedstawiciele innych wyznań mieli respekt. Dopiero po śmierci Niemojewskiego zbór w Lublinie dostosował się w pełni do poglądów głoszonych przez Fausta Socyna, a Marcin Czechowic przestał być ministrem zboru. W dziele pod tytułem Ukazanie, iż kościół rzymski papieski nie jest apostolski ani święty, ani jeden, ani powszechny uznaje Kościół katolicki za antychrysta i neguje zasadność określeń stosowanych wobec niego: apostolski, święty, jeden i powszechny używanych przez Kościół katolicki. Oczekuje też na przyjście Jezusa Chrystusa z nadzieją, że ten zgładzi Kościół katolicki^[6].

Wybrane publikacje

Odpowiedź na potwarz Wilkowskiego (1583)
Obrona przeciw niesprawiedliwemu obwinieniu (1583)
Ukazanie, iż kościół rzymski papieski nie jest apostolski ani święty, ani jeden, ani powszechny (1584)^[6]^[7].

Przypisy

↑ Urzędnicy kujawscy i dobrzyńscy XVI-XVIII wieku. Spisy. Oprac. Krzysztof Mikulski i Wojciech Stanek przy współudziale Zbigniewa Górskiego i Ryszarda Kabacińskiego. Kórnik 1990, s. 254.
↑ Piotr Guzowski. Pierwszy polski indeks ksiąg zakazanych. „Studia Podlaskie”. 12, s. 173-202, 2002.
↑ Posłowie ziemscy koronni 1493-1600, pod red. Ireny Kaniewskiej, Warszawa 2013, s. 142.
↑ Posłowie ziemscy koronni 1493-1600, pod red. Ireny Kaniewskiej, Warszawa 2013, s. 156.
↑ Posłowie ziemscy koronni 1493-1600, pod red. Ireny Kaniewskiej, Warszawa 2013, s. 163.
↑ ^a ^b Jerzy Besala: Jak Polska zbawiała świat. Mesjasze i prorocy. Bellona Warszawa 2018, s.68.
↑ JanJ. Niemojewski JanJ., Vkazanie, iż Koscioł rzymski papieski nie iest apostolski, ani swiety, ani ieden, ani powszechny przez Jana Niemoiewskiego. Przytym odpowiedź na potwarzy doktora Wilkowskiego, którymi zbór Pana Christusow zelzyć y ochydzić chce, zmyslaiąc sobie niesprawiedliwe przyczyny swego niepobożnego y nieporządnego odstania., Kraków: Aleksy Rodecki, [1584] .

Bibliografia

Wacław Urban, Epizod reformacyjny, KAW, Kraków 1998 ISBN 83-03-02501-5
Słownik biograficzny historii powszechnej do XVII stulecia, Wiedza Powszechna, Warszawa 1968
Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny, PWN, Warszawa, 1985, ISBN 83-01-01520-9 t.1-2, ISBN 83-01-05369-0 t. 2
Encyklopedyczny słownik sławnych Polaków, Oficyna Wydawniczo-Poligraficzna „Adam”, Warszawa 1996 ISBN 83-85207-90-2

[1] Urzędnicy kujawscy i dobrzyńscy XVI-XVIII wieku. Spisy. Oprac. Krzysztof Mikulski i Wojciech Stanek przy współudziale Zbigniewa Górskiego i Ryszarda Kabacińskiego. Kórnik 1990, s. 254.

[2] Piotr Guzowski. Pierwszy polski indeks ksiąg zakazanych. „Studia Podlaskie”. 12, s. 173-202, 2002.

[3] Posłowie ziemscy koronni 1493-1600, pod red. Ireny Kaniewskiej, Warszawa 2013, s. 142.

[4] Posłowie ziemscy koronni 1493-1600, pod red. Ireny Kaniewskiej, Warszawa 2013, s. 156.

[5] Posłowie ziemscy koronni 1493-1600, pod red. Ireny Kaniewskiej, Warszawa 2013, s. 163.

[autonazwa1-6] Jerzy Besala: Jak Polska zbawiała świat. Mesjasze i prorocy. Bellona Warszawa 2018, s.68.

[7] JanJ. Niemojewski JanJ., Vkazanie, iż Koscioł rzymski papieski nie iest apostolski, ani swiety, ani ieden, ani powszechny przez Jana Niemoiewskiego. Przytym odpowiedź na potwarzy doktora Wilkowskiego, którymi zbór Pana Christusow zelzyć y ochydzić chce, zmyslaiąc sobie niesprawiedliwe przyczyny swego niepobożnego y nieporządnego odstania., Kraków: Aleksy Rodecki, [1584] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]