Jan Steen

Jan Steen
Autoportret z lutnią (1660-63)
Imię i nazwisko	Jan Havickszoon Steen
Data i miejsce urodzenia	1626 Lejda
Data i miejsce śmierci	poch. 3 lutego 1679 Lejda
Dziedzina sztuki	Malarstwo
Epoka	Barok
Ważne dzieła
Jedząca ostrygi Chora z miłości Poranna toaleta Skutki pijaństwa Wybór pomiędzy bogactwem a młodością

Łatwo przyszło, łatwo poszło (1661)

Wizyta doktora (ok. 1658-62)

Wybór pomiędzy bogactwem a młodością (1661-63)

Poranna toaleta (1663)

Wnętrze chłopskiej chaty (1663)

Jak starzy śpiewają, tak młodzi zagrają (ok. 1665)

Szkoła dla chłopców i dziewcząt (1670)

Jan Havickszoon Steen (ur. w 1626 w Lejdzie, zm. w 1679 tamże) – holenderski malarz okresu baroku.

Życiorys

Był synem bogatego handlarza piwem. Malarstwa uczył się prawdopodobnie u Nicolausa Knupfera w Utrechcie oraz u Adriaena van Ostadego w Haarlemie i swojego teścia - pejzażysty Jana van Goyena w Hadze. Imał się różnych zajęć, stale miał kłopoty finansowe, które rozwiązywał spłacając długi obrazami. W latach 1654-1657 prowadził dzierżawiony w Delft browar, następnie mieszkał w Warmond (do 1660) i w Haarlemie (1661-1670), a po 1670 w Lejdzie, gdzie prowadził oberżę i przewodniczył gildii św. Łukasza. Był dwukrotnie żonaty, z pierwszą żoną Margriet van Goyen miał ośmioro dzieci.

Twórczość

Jan Steen malował głównie sceny rodzajowe, alegorie i portrety, poruszał także tematy historyczne, religijne i mitologiczne. Największą popularność zdobył jako twórca pełnych humoru i satyry, przedstawień ilustrujących życie codzienne w XVII w. Jego obrazy cechuje swoisty nieporządek. Powiedzenie domostwo Jana Steena jest w Holandii synonimem bałaganu. Pomimo lekkiej tematyki dzieła Steena cechuje nienaganny warsztat i kompozycja. Doskonale opanował technikę posługiwania się światłem i kolorem, przywiązywał drobiazgową uwagę do szczegółów, przede wszystkim w tekstyliach. Steen był płodnym artystą, namalował blisko 800 obrazów, z których około 350 przetrwało.

Wybrane dzieła

• Kiermasz wiejski - 1650-55, 47 x 66 cm, Mauritshuis, Haga
• Wieśniacy grający w kręgle - ok. 1655, 67 x 85,5 cm, Kunsthistorisches Museum, Wiedeń
• Wypędzenie Hagar - 1655-57, 136 x 109 cm, Galeria Obrazów Starych Mistrzów w Dreźnie
• Młoda kobieta grająca na klawikordzie - 1659, 42 x 33 cm, National Gallery w Londynie
• Modlitwa przed posiłkiem - 1660, 51 x 44,5 cm, Sudeley Castle, Gloucestershire
• Posiłek - 1650-60, 41 x 50 cm, Uffizi, Florencja
• Jedząca ostrygi - 1658-60, 20,5 x 14,5 cm, Mauritshuis, Haga
• Piknik - 1660, 68 x 58 cm, Gemäldegalerie, Berlin
• Podwórko - 1660, 107,5 x 81,5 cm, Mauritshuis, Haga
• Chora z miłości - ok. 1660, 62,5 x 52 cm, Staatliches Museum, Schwerin
• Ogród tawerny - ok. 1660, 68 x 58 cm, Gemäldegalerie, Berlin
• Pijacy - ok. 1660, 39 x 30 cm, Ermitaż, Sankt Petersburg
• Próżniacy - ok. 1660, 39 x 30 cm, Ermitaż, Sankt Petersburg
• Wizyta doktora - ok. 1660, 63 x 51 cm, Ermitaż, Sankt Petersburg
• Zwariowane gospodarstwo - ok. 1660, 80,5 x 89 cm, Apsley House Trustees of the Victoria and Albert Museum, Londyn
• Erysichton sprzedaje swoją córkę Mestrę - 1660, 66 x 64 cm, Rijksmuseum, Amsterdam
• Szarlatan - 1660, 37,5 x 52 cm, Rijksmuseum, Amsterdam
• Tobiasz i Sara z Archaniołem Rafaelem - 1660, 146,5 x 125 Museum Bredius, Haga
• Łatwo przyszło, łatwo poszło - 1661, Museum Boijmans Van Beuningen, Rotterdam
• Mojżesz uderza w skałę - 1660-61, 95 x 98,5 cm, Museum of Art, Filadelfia
• Wieczór Trzech Króli - 1662, 131 x 164,5 cm, Museum of Fine Arts, Boston
• Chora z miłości - ok. 1662, 61 x 52 cm, Stara Pinakoteka, Monachium
• Poranna toaleta - 1663, 65 x 53 cm, Royal Collection, London
• Skutki pijaństwa - 1663, 76 x 106,5 cm, National Gallery w Londynie
• Świat stanął na głowie (W czasach pomyślności, miejcie się na baczności) - 1663, 105 x 145 cm, Kunsthistorisches Museum, Wiedeń
• Tańcząca para - 1663, 102,5 x 142,5 cm, National Gallery of Art, Waszyngton
• Gra w kręgle przed gospodą - 1660-63, 34 x 27 cm, National Gallery w Londynie
• Wybór pomiędzy bogactwem a młodością - ok. 1661-63, 63,5 × 51,5 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie
• Scena w gospodzie - 1661-65, 44 x 37 cm, Muzeum Thyssen-Bornemisza, Madryt
• Grająca na cytrze - 1662-65, 31 x 27,5 cm, Mauritshuis, Haga
• Chora dziewczyna - 1663-65, 58 x 46,5 cm, Mauritshuis, Haga
• Jak starzy śpiewają, tak młodzi zagrają - 1663-65, 134 x 163 cm, Mauritshuis, Haga
• Jak starzy śpiewają, tak młodzi zagrają - 1663-65, 94,5 x 81 cm, Musée Fabre, Montpellier
• Lekcja rysunku - 1663-65, 49 × 41 cm, J. Paul Getty Museum, Malibu
• Rodzina artysty - ok. 1665, 134 x 163 cm, Mauritshuis, Haga
• Poranna toaleta - ok. 1665, 37 x 28 cm, Rijksmuseum, Amsterdam
• Wiejska szkoła - ok. 1665, 110,5 x 80 cm, Narodowa Galeria Irlandii, Dublin
• Wizyta doktora - po 1665, 30 x 24,5 cm, Museum der Bildenden Kuenste, Lipsk
• Retorzy w oknie - 1661-66, 76 x 59 cm, Museum of Art, Filadelfia
• Dzieci uczą kota tańczyć lub Lekcja tańca - ok. 1666, 68,5 x 59 cm, Rijksmuseum, Amsterdam
• Życie człowieka - 1665-67, 68,2 × 82 cm, Mauritshuis, Haga
• Grający w trtktraka - 1667, 45,5 x 39 cm, Ermitaż, Sankt Petersburg
• Dzień św. Mikołaja - 1665-68, 82 x 70,5 cm, Rijksmuseum, Amsterdam
• Wesoła rodzina - 1668, 110,5 x 141 cm, Rijksmuseum, Amsterdam
• Wieczerza w Emaus - 1668, 134 x 104 cm, Rijksmuseum, Amsterdam
• Chora - 1660-70, 76 x 63 cm, Rijksmuseum, Amsterdam
• Estera przed Aswerusem - 1660-70, 106 x 83,5 cm, Ermitaż, Sankt Petersburg
• W gospodzie - 1660-70, 50 x 51 cm, Ermitaż, Sankt Petersburg
• Amnon i Tamar - 1661-70, 67 x 83 cm, Wallraf-Richartz-Museum, Kolonia
• Batszeba po kąpieli - 1665-70, J. Paul Getty Museum, Malibu
• Gody w Kanie Galilejskiej - 1665-70, 63,5 x 82,5 cm, Narodowa Galeria Irlandii, Dublin
• Samson i Dalila - 1667-70, 134 x 199 cm, Wallraf-Richartz-Museum, Kolonia
• Klatka z papugą - 1670, 50 x 40 cm, Rijksmuseum, Amsterdam
• Szkoła dla chłopców i dziewcząt - 1670, 82 x 108 cm, National Gallery of Scotland, Edynburg
• Autoportret - ok. 1670, 73 x 62 cm, Rijksmuseum, Amsterdam
• Mojżesz depcze koronę faraona - ok. 1670, 78 x 79 cm, Kolekcja prywatna, Amsterdam
• Chłopskie święto w oberży - 1674, 118 x 161 cm, Luwr, Paryż
• Nocna serenada - 40 x 31 cm, 1675, Narodowa Galeria, Praga
• Chrzciny - 83 x 99 cm, Gemäldegalerie, Berlin
• Gody w Kanie Galilejskiej - 59 x 48 cm, Galeria Obrazów Starych Mistrzów w Dreźnie
• Kłótnia karciarzy - 90 x 119 cm, Gemäldegalerie, Berlin
• Kłótnia wieśniaków w gospodzie 33 x 44 cm, Museum der Bildenden Kuenste, Lipsk
• Matka z dzieckiem - 29 x 24,5 cm, Galeria Obrazów Starych Mistrzów w Dreźnie
• Miłosna propozycja - 79 x 64 cm, Królewskie Muzea Sztuk Pięknych, Bruksela
• Opuszczanie gospody - 84 x 109 cm, Staatsgalerie, Stuttgart
• Partia tryktraka - 1667, 45,5 x 39 cm, Ermitaż, Sankt Petersburg
• Pijąca para - 1679, 24,5 x 21 cm, Rijksmuseum, Amsterdam
• Pokłon pasterzy - 1679, 53 x 64 cm, Rijksmuseum, Amsterdam
• Rodzinny posiłek - 82 x 68,5 cm, Luwr, Paryż
• Święto fasolowe - 80 x 105 cm, Staatliche Museen, Kassel
• Wesołe towarzystwo przy posiłku - 41,5 x 59 cm, Museum der Bildenden Kuenste, Lipsk
• Złe towarzystwo - 41,5 x 35,5 cm, Luwr, Paryż

Bibliografia

• Barok, Łódź: Galaktyka, 1999, ​ISBN 83-87914-03-7​
• Wendy Beckett, 1000 arcydzieł, Warszawa: Arkady, 2001, ​ISBN 83-213-4218-3​
• Ian Chilvers, Harold Osborne, Oksfordzki leksykon sztuki, Warszawa: Arkady, 2002, ​ISBN 83-213-4157-8​
• Robert Genaille, Maciej Monkiewicz, Antoni Ziemba, Encyklopedia malarstwa flamandzkiego i holenderskiego, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe; Wydaw. Naukowe PWN, 2001. ​ISBN 83-221-0686-6​.
• Wouter Kloek, Jan Steen (1626-1679), Amsterdam: Rijksmuseum, 2005, ​ISBN 90-400-8992-2​
• Leksykon malarstwa od A do Z, Warszawa: Muza S.A., 1992, ​ISBN 83-7079-076-3​
• Christine Stukenbrock, Barbara Toepper, Arcydzieła malarstwa europejskiego, Koenigswinter: h. f. ullmann, 2007, ​ISBN 978-3-8331-2131-9​
• Maria Rzepińska, Siedem wieków malarstwa europejskiego, Wrocław: Zakł. Nar. im. Ossolińskich, 1688, ​ISBN 978-83-04-03894-3​
• Sztuka świata, t. 13, Leksykon L-Z, Warszawa: Arkady, 2000, ​ISBN 83-213-4135-7​
• 1000 arcydzieł malarstwa, Warszawa: Firma Księgarska Jacek i Krzysztof Olesiejuk, 2006, ​ISBN 978-83-7423-665-2​
• Zuffi Stefano, Vermeer, Warszawa: HPS, 2006 (rozdz. Jan Steen: humor i morał), ​ISBN 83-60529-19-1​
• Stefano Zuffi, Wielki słownik malarzy, t. 4, Warszawa: HPS, 2006, ​ISBN 83-60688-18-4​

Linki zewnętrzne

• Answers.com – biografia (ang.)
• Art Renewal Center – galeria (ang.)
• Galeria

Zobacz też

• (10586) Jansteen