Jan Wilhelm (książę Kleve, Jülich i Bergu)
 Jan Wilhlem, rycina z ok. 1600-1602 | |
| |
| książę Kleve | |
| Okres | |
|---|---|
| Poprzednik | |
| Następca | |
| hrabia Mark | |
| Okres | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| książę Jülich | |
| Okres | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| książę Bergu | |
| Okres | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| hrabia Ravensbergu | |
| Okres | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Dane biograficzne | |
| Data urodzenia | |
| Data śmierci | |
| Miejsce spoczynku | |
| Ojciec | |
| Matka | |
| Żona | |
| Żona |
Antonina z Lotaryngii |
| Odznaczenia | |
| |
Jan Wilhelm (ur. 28 maja 1562 r., zm. 25 marca 1609 r.) – książę Kleve i hrabia Mark oraz książę Jülich, książę Bergu i hrabia Ravensbergu od 1592 r., ostatni władca połączonych księstw westfalskich; biskup-elekt Münsteru (i administrator tego biskupstwa) w latach 1574–1585.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Jan Wilhelm był drugim, najmłodszym synem księcia Kleve, Jülich i Bergu oraz hrabiego Mark i Ravensbergu Wilhelma Bogatego oraz Marii Habsburżanki, córki cesarza Ferdynanda I Habsburga.
Jan Wilhelm, początkowo przeznaczony do stanu duchownego, już w wieku 9 lat otrzymał godność biskupa koadiutora w Münster, a w wieku niespełna 12 lat został wybrany przez tamtejszą kapitułę na biskupa Münsteru. Rok później, w 1575 r., zmarł niespodziewanie podczas pobytu w Rzymie jego starszy brat, Karol Fryderyk, co oznaczało, że Jan Wilhelm został następcą w księstwach należących do ojca. Pod naciskiem władz kościelnych nie mógł jednak porzucić duchownych godności, ponieważ kapituła w Münster zamierzała wybrać w jego miejsce kandydata sprzyjającego protestantom. Mógł zrezygnować z biskupstwa dopiero w 1585 r., gdy zapewniony był już wybór Ernesta Wittelsbacha. Ożenił się w tym samym roku z Jakobiną, córką margrabiego Baden-Baden Filiberta.
Chciał, aby ojciec dopuścił go do współrządów w księstwie. Ten jednak gardził nim i choć sam nie był w stanie wskutek choroby rządzić państwem, powierzał ster rządów swym doradcom. Frustracja spowodowana odsuwaniem od rządów oraz niepowodzeniami w podejmowanych na własną rękę akcjach przeciwko protestantom w księstwach ojca (które dodatkowo spotęgowały nieufność ojca i jego doradców), a także niepokojący brak potomka, doprowadziły u Jana Wilhelma do rozwoju choroby psychicznej. Paranoja i ataki wściekłości, które w pełni uwidoczniły się w 1590 r., z czasem zmieniły się w otępienie.
W 1592 r. zmarł jego ojciec, ale w praktyce Jan Wilhelm był niezdolny do rządów. Po tym, jak zamordowano pierwszą żonę w 1597 r. (prawdopodobnie za sprawą siostry Jana Wilhelma, Sybilli, z którą zażarcie konkurowała o udział w rządach księstwami) i w czasie chwilowej poprawy zdrowia, w 1599 r. Jan Wilhelm ożenił się z Antoniną, córką księcia Lotaryngii Karola III. To małżeństwo, podobnie jak poprzednie, okazało się bezdzietne, a książę na powrót pogrążył się w chorobie.
Bezpotomna śmierć Jana Wilhelma w 1609 r. wywołała wojnę o dziedzictwo w księstwach Nadrenii i Westfalii, które na mocy układu z Xanten z 1614 r. zostały podzielone między Jana Zygmunta Hohenzollerna i Wolfganga Wilhelma Wittelsbacha. Jan Wilhelm został pochowany w kościele św. Lamberta w Düsseldorfie.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Manfred Wolf: Johann Wilhelm, Herzog von Jülich-Kleve-Berg (seit 1592), Graf von der Mark und Ravensberg, Herr zu Ravenstein. W: Neue Deutsche Biographie. T. 10. Berlin: Duncker & Humblot, 1974, s. 491. [dostęp 2016-01-19].
- Felix Stieve: Johann Wilhelm, Herzog von Jülich-Cleve. W: Allgemeine Deutsche Biographie. T. 14. Leipzig: Verlag von Dunckler & Humblot, 1881, s. 228–230. [dostęp 2016-01-19].
- Johann Wilhelm, Herzog von Jülich-Berg-Kleve (1592-1609), Graf von Mark-Altena und Ravensberg. [w:] Genealogie Mittelalter: Mittelalterliche Genealogie im Deutschen Reich bis zum Ende der Staufer: Materialsammlung [on-line]. [dostęp 2016-01-19].
- Johann Wilhelm Herzog v.Cleve, Jülich u. Berg. [w:] WW-Person [on-line]. [dostęp 2016-01-19].