Janusz Marchwiński
| |
| Data urodzenia | |
|---|---|
| Zespół artystyczny | |
| Teatr Nowy | |
| Odznaczenia | |
 
| |
Janusz Marchwiński (ur. 24 kwietnia 1948 w Łodzi) – polski aktor, dziennikarz, działacz społeczny, przedsiębiorca i mecenas sztuki, dziennikarz Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
W 1966 zdał egzamin do łódzkiej szkoły filmowej[1]. Opiekunem jego roku był Adam Daniewicz, dziekanem Maria Kaniewska[1]. Studiował na wydziale aktorskim PWSFTviT w Łodzi[1].
W 1969 opuścił Polskę w wyniku tzw. wydarzeń marcowych[1]. Od 1970 do 1994 pracował jako spiker, a później dziennikarz w Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa w Monachium[1]. Prowadził cykle popularnych audycji Panorama Dnia[1]. Pisał także słuchowiska i audycje literackie i historyczne. Równolegle, utworzył teatralną agencję impresaryjną i producencką Maverick Entertainments.
Był autorem scenariusza i reżyserem uroczystości pożegnania pracowników Rozgłośni Polskiej RWE ze słuchaczami, która odbyła się 20 czerwca 1994 w auli Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, z udziałem Prezydenta RP Lecha Wałęsy i Jana Nowaka-Jeziorańskiego oraz kilkudziesięciu pracowników RP RWE[2]. Otrzymał w tym czasie list prezydenta USA Billa Clintona, skierowany do wszystkich odchodzących wówczas z RWE pracowników.
Po zakończeniu misji RWE przeniósł się do Kolonii, gdzie nawiązał współpracę z telewizją ARD, jak również polskojęzycznymi programami radia niemieckiego[1]. Był współtwórcą i pierwszym przewodniczącym Polskiej Rady w Niemczech (Bundesverband) – Zrzeszenia Federalnego, która reprezentowała społeczność polonijną wobec rządu RFN[1]. Razem z Aliną Grabowską założył Porozumienie Niemiecko-Polskie imienia Mieroszewskiego[1]. W Teatrze Narodowym w Mannheim wyreżyserował sztukę Macieja Wojtyszki, swojego kolegi z roku, zatytułowaną Księżniczka Bleutka.
W 1996 powrócił z emigracji i osiadł w Krakowie. Zainteresował się teatrem tańca spod znaku Piny Bausch, tworząc wraz z przyjaciółmi zespół uprawiający ten rodzaj sztuki. Kiedy w Krakowie organizowano Europejski Miesiąc Kultury, zaproponował jego organizatorom sprowadzenie z Niemiec trzech przedstawień.
W 2001 założył Cocon Music Club[1], pierwszy i przez szereg lat największy klub gejowski w Krakowie i jeden z pierwszych klubów LGBT w Polsce, który działał do 2019[3]. W 2006 roku współtworzył jako mecenas generalny powstanie Teatru Nowego i wszedł w skład jego zespołu[1]. Wystąpił na jego deskach m.in. w głównej roli w spektaklu Lubiewo, adaptacji powieści Michała Witkowskiego[4].
W 2016 był pomysłodawcą i założycielem Kawiarni Literackiej, działającej przy Teatrze Nowym w Krakowie[5].
W 2002 i w 2003 był członkiem jury oceniającego prace w konkursie o Nagrodę Tęczowego Pióra.
Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]
Jego matka była Żydówką, po II wojnie światowej zmieniła imię z Ester na Elżbieta, by ukryć żydowskie pochodzenie. Ojciec pochodził z chłopskiej rodziny spod Płocka[6]. Brat Władysław ukończył konserwatorium i został skrzypkiem[1].
Teatr[edytuj | edytuj kod]
Role aktorskie[edytuj | edytuj kod]
- Gniew dzieci (reż. Piotr Sieklucki, Teatr Nowy w Krakowie, 2012)
- Lubiewo: Ciotowski bicz (reż. Piotr Sieklucki, Teatr Nowy w Krakowie, 2013) jako Patrycja
- Tu Wolna Europa (reż. Piotr Sieklucki, Teatr Nowy w Krakowie, 2014); również scenariusz
- W najpiękniejszym mieście świata (reż. Piotr Sieklucki, Teatr Nowy w Krakowie, 2018)
- Król Maciuś Pierwszy (reż. Piotr Sieklucki, Teatr Nowy w Krakowie, 2019)
Reżyseria[edytuj | edytuj kod]
- Wężowisko (Teatr Nowy w Krakowie, 2014)
- My z ZMP – komunistyczna rewia (Teatr Nowy w Krakowie, 2015); również scenariusz
Odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
Order Odrodzenia Polski Polonia Restituta. W 2014 odznaczony przez prezydenta Krakowa, Jacka Majchrowskiego, odznaką Honoris Gratia[7].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i j k l Głos wolnej Europy, [w:] Krystyna Naszkowska, Ani tu, ani tam, Wielka Litera, ISBN 83-8032-234-7.
- ↑ Mariusz Kubik: 20-21.06.1994 – Pożegnanie pracowników Rozgłośni Polskiej RWE ze słuchaczami. Stowarzyszenie Pracowników, Współpracowników i Przyjaciół Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa Imienia Jana Nowaka-Jeziorańskiego, 20 czerwca 1994. [dostęp 2023-08-24].
- ↑ Cocon znika z mapy Krakowa. "Kogo stać na 10 tysięcy euro czynszu miesięcznie?". Gazeta Wyborcza Kraków, 27 września 2019. [dostęp 2019-10-02].
- ↑ Bożena Aksamit: Paweł Sanakiewicz i Janusz Marchwiński nie chcą już grać razem w "Lubiewie". "Jesteśmy lustrzanym odbiciem tej Polski, która przestaje ze sobą rozmawiać". Duży Format, 18 grudnia 2017. [dostęp 2019-10-02].
- ↑ Urszula Wolak: Kawiarnia Literacka w Krakowie. Miłośnicy książek pokochają to miejsce. 4 listopada 2016. [dostęp 2019-10-02].
- ↑ Krystyna Naszkowska: Marzec 1968. "Nikt nie mówił: 'Jesteś Żydem, to wyp...j'. Ale zabierano przestrzeń życiową. Po prostu zmuszano do wyjazdu". Gazeta Wyborcza – Ale historia, 5 marca 2018. [dostęp 2019-10-02].
- ↑ Honoris Gratia dla Janusza Marchwińskiego. [dostęp 2016-07-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-07-30)].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Janusz Marchwiński w wywiadzie dla „Gazety Wyborczej”
- Janusz Marchwiński w wywiadzie dla „Repliki”