Jelizawieta Mukasiej

Jelizawieta Iwanowna Mukasiej

Елизаве́та Ива́новна Мукасе́й

„Elza”

Data i miejsce urodzenia	16 marca?/29 marca 1912 Ufa
Data i miejsce śmierci	19 września 2009 Moskwa
Miejsce spoczynku	Cmentarz Chowański
Zawód, zajęcie	szpieg, pedagog
Alma Mater	Petersburski Uniwersytet Państwowy
Pracodawca	Komitet Bezpieczeństwa Państwowego
Małżeństwo	Michaił Mukasiej
Dzieci	Anatolij Mukasiej
Odznaczenia

Jelizawieta Iwanowna Mukasiej (ros. Елизаве́та Ива́новна Мукасе́й) (ur. 16 marca^?/29 marca 1912 w Ufie, zm. 19 września 2009 w Moskwie) – radziecka szpieg, podpułkownik KGB, biolog, pedagog.

Życiorys

Urodziła się w stolicy Baszkortostanu Ufie w biednej rodzinie robotniczej jako Jelizawieta Jemielianowa. Po wybuchu rewolucji październikowej w 1917 rodzina wyjechała do Taszkentu. Jelizawieta trafiła do szkoły z internatem. W 1929 rozpoczęła studia biologiczne na Uniwersytecie w Leningradzie, gdzie poznała swojego męża Michaiła Mukasieja, z którym wzięła ślub w 1932. Po ukończeniu studiów pracowała początkowo w fabryce, a następnie, w latach 1938–1939, jako dyrektor szkoły dla młodzieży pracującej.

W latach 1939–1943 wraz z mężem przebywała na placówce w Los Angeles, gdzie oboje prowadzili działalność wywiadowczą. Michaił (ps. „Zefir”) był oficjalnie wicekonsulem ZSRR. Korzystając z sympatii dla alianta w wojnie z hitleryzmem małżonkowie zaprzyjaźnili się z wieloma celebrytami, m.in. Orsonem Wellesem, Mary Pickford, Douglasem Fairbanksem, Vladimirem Horowitzem i Charliem Chaplinem, co opisali w swoich wspomnieniach pod tytułem Zephyr. Ich sieć kontaktów nie ograniczała się do Hollywood. Obejmowała również środowisko emigrantów japońskich, marynarzy czy kupców, którzy prowadzili interesy w Japonii. Dzięki otrzymanym informacjom potwierdzającym, że Japonia nie zaatakuje Związku Radzieckiego, radzieckie dowództwo mogło skoncentrować większe siły na froncie niemieckim.

W 1943 małżonkowie powrócili do Moskwy, gdzie Jelizawieta pracowała jako sekretarka w Teatrze MChAT, równocześnie prowadząc wykłady w szkole KGB, aż do czasu, gdy ich dzieci ukończyły uniwersytet. W 1947 rozpoczęła szkolenie, w trakcie którego uczyła się języków niemieckiego i polskiego, polskiej kultury i zwyczajów oraz obsługi radia.

W 1955 rozpoczęli dużą operację szpiegowską w nieznanym kraju Europy Zachodniej. Jako przygotowanie przykrywki para mieszkała w Polsce i Czechosłowacji. Michaił podawał się za szwajcarskiego biznesmena, który przeżył obóz koncentracyjny, a jego żona za Polkę.

Po powrocie do ZSRR w 1977 zajęła się szkoleniem kadr wywiadu radzieckiego. Jest autorką podręczników dla szpiegów.

Odznaczona wieloma nagrodami państwowymi w tym Orderem Aleksandra Newskiego 1. klasy, medalem „Za zasługi bojowe” i nagrodą Jurija Andropowa

Zmarła w Moskwie, została pochowana na Cmentarzu Chowańskim.