Douglas Fairbanks

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Douglas Fairbanks
Ilustracja
Douglas Fairbanks (ok. 1920)
Imię i nazwisko

Douglas Elton Thomas Ullman

Data i miejsce urodzenia

23 maja 1883
Denver

Data i miejsce śmierci

12 grudnia 1939
Santa Monica

Zawód

aktor

Faksymile
Strona internetowa

Douglas Fairbanks, właśc. Douglas Elton Thomas Ullman (ur. 23 maja 1883 w Denver, zm. 12 grudnia 1939 w Santa Monica) – amerykański aktor, reżyser, scenarzysta i producent filmowy. Współzałożyciel pierwszej niezależnej wytwórni filmowej United Artists (1919)[1] i Amerykańskiej Akademii Filmowej (1927). Zasłynął jako odtwórca ról nieustraszonych bohaterów w filmach przygodowych, wcielał się w postacie: Zorro, D’Artagnana, Robin Hooda czy Don Juana.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Fairbanks jako Robin Hood
Plakat z filmu Robin Hood (1922)
Plakat z filmu Mr. Robinson Crusoe (1932)

Od piątego roku życia był wychowywany tylko przez matkę, która utrzymywała raczej chłodne stosunki z jego ojcem. W wieku 12 lat zainteresował się teatrem amatorskim, następnie pobierał nauki w Colorado School of Mines. W 1900 przeniósł się z matką do Nowego Jorku, gdzie uczył się na Uniwersytecie Harvarda oraz pracował jako dubler w wędrownym teatrze[2]. Poza tym podróżował m.in. po Europie[2], pracował na statku, był sprzedawcą w sklepie z narzędziami i handlowcem na Wall Street.

W 1902 zadebiutował jako aktor na Broadwayu[3]. Po pięciu latach zostawił teatr i ożenił się z Beth Sully, córką miejscowego przedsiębiorcy Daniela J. Sully’ego[3]. Niespełna rok później znów zajął się aktorstwem, gdy się okazało, że jego teść zbankrutował. W 1915 przeniósł się do Hollywood i podpisał kontrakt z wytwórnią Triangle Picture pod przewodnictwem producenta Davida W. Griffitha[3]. Mimo że już w przeciągu roku stworzył własny zespół produkcyjny, ciągle był obsadzany głównie w komediach towarzyskich. W 1917 odbył trasę po kraju w ramach wojennego programu propagandowego Liberty Loans[4]. W 1920 Fred Niblo obsadził go w głównej roli w filmie Znak Zorro, a dzięki roli kalifornijskiego arystokraty, który zakłada czarną maskę, aby bronić ojczyzny przed administracją gubernatorską, zyskał ogromne uznanie widzów.

Po sukcesie w roli Zorro zaczął regularnie występować w filmach z gatunku „płaszcza i szpady”. Grał głównie bohaterów, który walczyli ze złem, a w nagrodę dostawali miłość kobiety. Z Fredem Niblo zrealizował kolejne filmy mieszczące się w tych kryteriach, m.in.: Trzech muszkieterów, Człowiek z biczem, Robin Hood i Złodziej z Bagdadu, dzięki którym uzyskał status gwiazdy. Zachwycał widzów nie tylko energią, temperamentem czy zuchwałością, ale też sprawnością fizyczną – wszystkie sceny kaskaderskie wykonywał sam i w trakcie kariery nie korzystał z pomocy kaskadera (z wyjątkiem pracy przy filmie Czarny pirat [1926], przy którym zastąpił go kaskader w scenach zjazdów na linie i zjazdów po maszcie statku, ponieważ kontrakt nie pozwalał aktorowi ryzykować życiem). 16 maja 1928 wręczał Oscary na pierwszej w historii gali rozdania nagród Amerykańskiej Akademii Filmowej.

W pierwszej połowie lat 30. wystąpił w filmach: Terra Melophon Magazin Nr. 1 (1930), Reaching for the Moon (1930), Mr. Robinson Crusoe (1932), Prywatne życie Don Juana (1934) i Kalif Bagdadu (1937), po czym wycofał się z zawodu.

Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]

Był trzykrotnie żonaty. Z pierwszego małżeństwa, z Anną Beth Sully, miał syna Douglasa (1909–2000), który również był aktorem[1] i, podobnie jak ojciec, zmarł na atak serca, choć w sędziwym wieku[5]. W 1918 rozwiódł się z Sully[6]. 28 marca 1920 poślubił aktorkę Mary Pickford[7]. Choć ich małżeństwo było uznawane przez prasę za wzorcowe, hollywoodzka śmietanka towarzyska nazywała ich „Pickfair” (od nazwisk obojga), a podczas podróży poślubnej po krajach Europy byli witani przez tłumy wielbicieli, to 10 stycznia 1936 się rozwiedli[8]. 7 marca 1936 w Paryżu poślubił Sylvię Ashley[9].

Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]

  • Ciekawy hołd postaci Fairbanksa złożył znany reżyser David Lean w filmie Podróż do Indii (1984). Jedna z postaci po wykonaniu kilku akrobatycznych wyczynów krzyczy: „Jestem Douglas Fairbanks!”.
  • Kate Bush wspomina go w utworze Moments of Pleasure".

Filmografia[edytuj | edytuj kod]

Aktor[edytuj | edytuj kod]

  • Kalif Bagdadu (1937) – on sam
  • The Private Life of Don Juan (1934) – Don Juan
  • Mr. Robinson Crusoe (1932) – Steve Drexel
  • Reaching for the Moon (1930) – Larry Day
  • Terra Melophon Magazin Nr. 1 (1930) – Larry Day
  • The Taming of the Shrew (1929) – Petruchio
  • Żelazna maska (1929) – D’Artagnan
  • Show People (1928) – on sam
  • Miasto cudów (1927) – Gaucho
  • Pocałunek Mary Pickford (1927) – on sam
  • Czarny pirat (1926) – książę Arnoldo / Czarny pirat
  • Ben-Hur (1925) – jeden z widzów wyścigu rydwanów
  • Człowiek z biczem (1925) –
    • Don Q / Don César de Vega
    • Señor Zorro / Don Diego de Vega
  • Złodziej z Bagdadu (1924) – Ahmed
  • Hollywood – on sam
  • Robin Hood (1922) – earl Huntingdon / Robin Hood
  • Trzej muszkieterowie (1921) – D’Artagnan
  • The Nut (1921) – Charlie Jackson
  • Znak Zorro (1920) – Señor Zorro / Don Diego Vega
  • The Mollycoddle (1920) –
    • Richard Marshall III,
    • Richard Marshall IV,
    • Richard Marshall V
  • When the Clouds Roll by (1919) – Daniel Boone Brown
  • His Majesty, the American (1919) – William Brooks
  • The Knickerbocker Buckaroo (1919) – Teddy Drake
  • Arizona (1918) – porucznik Denton
  • Sic ’Em, Sam (1918) – Democracy
  • He Comes Up Smiling (1918) – Jerry Martin
  • Bound in Morocco (1918) – George Travelwell
  • Say! Young Fellow (1918) – młody koleżka
  • Mr. Fix-It (1918) – Dick Remington
  • Headin’ South (1918) – Headin’ South
  • A Modern Musketeer (1917) –
  • Reaching for the Moon (1917) – Alexis Caesar Napoleon Brown
  • The Man from Painted Post (1917) – „Fancy Jim” Sherwood
  • Down to Earth (1917) – Billy Gaynor
  • Wild and Woolly (1917) – Jeff Hillington
  • In Again, Out Again (1917/II) – Teddy Rutherford
  • All-Star Production of Patriotic Episodes for the Second Liberty Loan – on sam
  • The Americano (1916) – Blaze Derringer
  • The Matrimaniac (1916) – Jimmie Conroy
  • American Aristocracy (1916) – Cassius Lee
  • Manhattan Madness (1916) – Steve O’Dare
  • Nietolerancja (1916) – mężczyzna na białym koniu (Opowieść francuska)
  • The Half-Breed (1916) – Lo Dorman
  • Flirting with Fate (1916) – Augy Holliday
  • The Mystery of the Leaping Fish (1916) –
    • Coke Ennyday,
    • on sam
  • Reggie Mixes In (1916) – Reggie Van Deuzen
  • The Good Bad Man (1916) – Passin’ Through
  • The Habit of Happiness (1916) – Sunny Wiggins
  • His Picture in the Papers (1916) – Pete Prindle
  • Double Trouble (1915) – Florian Amidon / Eugene Brassfield
  • Martyrs of the Alamo (1915) –
    • Joe,
    • teksański żołnierz
  • The Lamb (1915) – Gerald

Producent[edytuj | edytuj kod]

  • Crime Over London (1936)
  • Mr. Robinson Crusoe (1932)
  • Reaching for the Moon (1930)
  • Żelazna maska (1929)
  • Miasto cudów (1927)
  • Czarny pirat (1926)
  • Człowiek z biczem (1925)
  • Złodziej z Bagdadu (1924)
  • Robin Hood (1922)
  • Trzej Muszkieterowie (1921)
  • The Nut (1921)
  • Znak Zorro (1920)
  • When the Clouds Roll by (1919)
  • His Majesty, the American (1919)
  • The Knickerbocker Buckaroo (1919)
  • Arizona (1918)
  • He Comes Up Smiling (1918)
  • Bound in Morocco (1918)
  • Say! Young Fellow (1918)
  • Mr. Fix-It (1918)
  • Headin' South (1918)
  • A Modern Musketeer (1917)
  • Reaching for the Moon (1917)
  • Down to Earth (1917)
  • In Again, Out Again (1917/II)

Scenarzysta[edytuj | edytuj kod]

  • Mr. Robinson Crusoe (1932)
  • Żelazna maska (1929)
  • Miasto cudów (1927)
  • Czarny pirat (1926)
  • Złodziej z Bagdadu (1924)
  • Robin Hood (1922)
  • Trzej muszkieterowie (1921)
  • The Nut (1921)
  • Znak Zorro (1920)
  • The Mollycoddle (1920)
  • When the Clouds Roll by (1919)
  • His Majesty, the American (1919)
  • The Knickerbocker Buckaroo (1919)
  • Arizona (1918)
  • Bound in Morocco (1918)
  • The Man from Painted Post (1917)
  • Down to Earth (1917)
  • The Good Bad Man (1916)

Reżyser[edytuj | edytuj kod]

  • Around the World in 80 Minutes with Douglas Fairbanks (1931)
  • Arizona (1918)

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b Tadeusz Nowak (red.), Oksfordzki słownik biograficzny, Warszawa: Bertelsmann Media, 1999, s. 145, ISBN 83-7227-109-7 (pol.).
  2. a b Cawthorne 2005 ↓, s. 120.
  3. a b c Cawthorne 2005 ↓, s. 121.
  4. Cawthorne 2005 ↓, s. 123.
  5. Douglas Fairbanks Jr., Film Star, TV Producer and Good-Will Ambassador, Dies at 90. New York Times. [dostęp 2016-12-14]. (ang.).
  6. Cawthorne 2005 ↓, s. 124.
  7. Cawthorne 2005 ↓, s. 122–124.
  8. Cawthorne 2005 ↓, s. 124–128.
  9. Cawthorne 2005 ↓, s. 127–129.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Nigel Cawthorne: Życie erotyczne gwiazd Hollywood. Oficyna Wydawnicza Mireki, 2005. ISBN 83-89533-37-5.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]