Jesion
|
||
 Morfologia (jesion wyniosły) |
||
| Systematyka[1] | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | rośliny | |
| Klad | rośliny naczyniowe | |
| Klad | Euphyllophyta | |
| Klad | rośliny nasienne | |
| Klasa | okrytonasienne | |
| Klad | astrowe | |
| Rząd | jasnotowce | |
| Rodzina | oliwkowate | |
| Rodzaj | jesion | |
| Nazwa systematyczna | ||
| Fraxinus L. Sp. Pl. 1057. 1753 |
||
.jpg)
Jesion (Fraxinus L.) – rodzaj roślin z rodziny oliwkowatych (Oleaceae), który obejmuje ok. 60 gatunków drzew i krzewów pochodzących z obszarów umiarkowanego klimatu półkuli północnej[2]. Gatunkiem typowym jest Fraxinus excelsior L.[3].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
- Liście
- Naprzeciwległe, złożone, nieparzystopierzaste.
- Owoce
- Jednonasienne w kształcie płaskiego orzeszka z języczkowatym skrzydełkiem.
- Drewno
- Twarde, elastyczne i ciężkie, wykorzystywane w stolarstwie, meblarstwie i lutnictwie. Jesion ciemny jest twardszy i bardziej wytrzymały niż dąb. Dostępne jest 16 odcieni drewna. Czym drewno jest ciemniejsze tym twardsze.
Biologia[edytuj | edytuj kod]
Liczba chromosomów: Podstawową liczbą jest x=23. Większość gatunków jest diploidalna (2n=46). Do wyjątków należą jesion chiński, który jest hexaploidem (2n=138=6x), jesion aksamitny w odmianie F.velutina var. coriacea – tetraploidalny (2n=92=4x) i jesion amerykański o wielu kariotypach[4].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
- Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system system APG III z 2009)
Należy do rodziny oliwkowatych (Oleaceae) Hoffmanns. & Link, która jest jednym z kladów w obrębie rzędu jasnotowców (Lamiales) Bromhead z grupy astrowych spośród roślin okrytonasiennych[1].
- Pozycja rodzaju w systemie Reveala (1993-1999)
Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa jasnotowe (Lamiidae Takht. ex Reveal), nadrząd Oleanae Takht., rząd oliwkowce (Oleales Lindl.), podrząd Oleineae Engl., rodzina oliwkowate (Oleaceae Hoffmanns. & Link), podrodzina Fraxinoideae Kostel., plemię Fraxineae Bartl., rodzaj jesion (Fraxinus L.)[5].
- Gatunki dziko rosnące w Polsce
- jesion pensylwański, j. omszony (Fraxinus pennsylvanica Marsh.) – antropofit zadomowiony
- jesion wyniosły (Fraxinus excelsior L.)
- Gatunki uprawiane (wybór)[2]
- jesion aksamitny (Fraxinus velutina Torr.)
- jesion amerykański (Fraxinus americana L.)
- jesion czterograniasty (Fraxinus quadrangulata Michx.)
- jesion Griffitha (Fraxinus griffithii C. B. Clarke)
- jesion kutnerowaty (Fraxinus profunda (Bush) Bush)
- jesion mandżurski (Fraxinus mandshurica Rupr.)
- jesion mannowy (Fraxinus ornus L.)
- jesion szerokolistny, j. oregoński (Fraxinus latifolia Benth.)
- jesion wąskolistny (Fraxinus angustifolia Vahl)
Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]
- Drewno wykorzystywane jest jako materiał w meblarstwie, stolarstwie i lutnictwie.
- Jesiony uprawiane są w parkach i ogrodach jako drzewa ozdobne
- Liście jesionu są wykorzystywane we Francji i w Belgii do produkcji napoju alkoholowego frênette[6].
W kulturze[edytuj | edytuj kod]
Jesionem był przypuszczalnie mitologiczny Yggdrasil.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2010-03-24].
- ↑ a b Geoff Burnie i inni: Botanica. Rośliny ogrodowe. Könemann, 2005. ISBN 3-8331-1916-0.
- ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-03].
- ↑ Maciej Giertych Zmienność genetyczna jesionu wyniosłego (Fraxinus excelsior L.). Sylwan 1995, nr 6. str. 87.
- ↑ Crescent Bloom: Systematyka rodzaju Fraxinus (ang.). The Compleat Botanica. [dostęp 2009-02-03].
- ↑ La fręnette
