Juliusz Kandziora
| Data i miejsce urodzenia |
1 lipca 1898 r. |
|---|---|
| Data śmierci |
14 października 1970 |
| Odznaczenia | |
 
| |
Juliusz Kandziora (ur. 1 lipca 1898 w Żędowicach, zm. 14 października 1970) – powstaniec śląski, kompozytor, dyrygent i organista.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodził się w Żędowicach jako syn Piotra i Konstantyny (z domu Swoboda). W 1919 r. przeprowadził się do Świętochłowic. W wieku 15 lat rozpoczął naukę w Konserwatorium Muzyczny Tomasza Cieplika w Bytomiu. W latach 1926-1930 kształcił się w Instytucie Muzycznym w Katowicach, głównie pod kierunkiem Stefana Mariana Stoińskiego. Już jako 15-latek zaczął prowadzić chór w rodzinnej miejscowości. Zachęcił go do tego proboszcz miejscowej parafii ks. Józef Wajda. W 1919 r. objął kierownictwo artystyczne Chóru Mieszanego „Słowiczek” w Wirku. Prowadził go z małymi przerwami do 30 października 1960 r.
Juliusz Kandziora walczył we wszystkich powstaniach śląskich oraz był zaangażowany w akcję plebiscytową. W trakcie II Wojny Światowej wraz z bratem żony został wywieziony do obozu pracy koło Brandenburga. Następnie trafił do pomocy w kuchni i miał możliwość grania na organach w miejscowym kościele.
Po likwidacji obozu Juliusz wyjechał do Opola, gdzie prowadził chór i został organistą w kościele Św. Piotra i Pawła. Juliusz Kandziora wziął ślub 5 października 1925 r. z Bronisławą z domu Walecką. Z tego małżeństwa na świat przyszło troje dzieci: Stefan, Marian i Joanna.
Juliusz Kandziora był instruktorem śpiewaczym w Zarządzie Głównym Związku Zawodowego Hutników, tu też założył Filharmonię Robotniczą Hutników, którą kierował przez pierwsze trzy lata jej istnienia. Talent muzyczny Kandziory znalazł także upust w opracowaniach pieśni ludowych oraz własnych kompozycjach. Własne utwory to ponad 100 pieśni przygotowanych na chór mieszany, a także męski a capella, jak też z towarzyszeniem orkiestry symfonicznej. Z tą samą fakturą Kandziora opracował ponad 30 śląskich pieśni ludowych.
Kandziora pisał utwory popularne, cechuje je naturalna, potoczna melodyjność, tzw. smak harmoniczny, intuicja. Wynikało to z dużego doświadczenia w prowadzenia głosów w chórze. Prawdopodobnie dlatego właśnie utwory Kandziory, jego opracowania śpiewane są z powodzeniem po dzień dzisiejszy. Wiele utworów ma charakter unikatowy, gdyż Kandziora zapisywał je bezpośrednio od wykonawców ludowych. Wśród tych ocalonych pieśni są m.in. samorodne utwory górnicze, hutnicze. Chór „Słowiczek” pod dyrekcją Juliusza Kandziory w 1925 r. na ogólnośląskim konkursie zajął czwarte miejsce, w 1926 r. pierwsze miejsce na Zjeździe Okręgowym w Bielszowicach, a w 1930 r. – drugą lokatę (startowało 220 zespołów). W zawodach śpiewaczych swego okręgu oraz w zawodach okręgu rudzkiego chór Kandziory 14 razy był pierwszy, 3 razy drugi i raz trzeci. „Słowiczek” jako pierwszy na Śląsku zaczął popularyzować muzykę oratoryjną.
W roku 1933, jako pierwszy chór w Polsce, wykonał trzykrotnie oratorium Feliksa Nowowiejskiego „Quo vadis” - w Nowej Wsi, Świętochłowicach i Katowicach. Słowiczkowe „Quo vadis” było prawykonaniem tego utworu w Polsce, gdyż do tej pory prezentowano je tylko poza granicami kraju. W roku 1934 zespół ten wykonał trzykrotnie „Stabat Mater” oraz „Te Deum” na koncertach w Wirku, Chorzowie i Świętochłowicach.
Juliusz Kandziora prowadził też inne chóry, jak np. „Damrot” w Katowicach, „Słowiczek” w Chorzowie Batorym, Chór Huty Kościuszko w Chorzowie, „Chopin” w Wirku, Chór Męski Huty Pokój w Nowym Bytomiu, Chór Huty Zgoda i Chór Huty Florian w Świętochłowicach, czy „Lutnia” w Opolu.
Juliusz Kandziora był też wieloletnim organistą w Parafii Św. Apostołów Piotra i Pawła w Świętochłowicach, prowadził tu także chór. Za działalność muzyczną Juliusz Kandziora odznaczony został srebrnym i złotym Krzyżem Zasługi. Zmarł 14 października 1970 roku.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
Stanisław Komander. Nasz dyrygent i kompozytor. „Śpiewak Śląski”, s. 27-29, 1987.