Karaś (powiat iławski)
53°33′30″N 19°28′36″E/53,558333 19,476667
| Położenie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowości nadbrzeżne | |
| Region | |
| Morfometria | |
| Powierzchnia |
ok. 380 ha |
| Wymiary • max długość • max szerokość |
|
| Głębokość • średnia |
|
| Długość linii brzegowej |
ok. 14 km |
| Hydrologia | |
| Klasa jakości wody |
III klasa (2018)[2] |
| Rzeki wypływające | |
| Rodzaj jeziora | |
Położenie na mapie gminy wiejskiej Iława  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego  | |
Położenie na mapie powiatu iławskiego  | |
| 53°33′30″N 19°28′36″E/53,558333 19,476667
| |
Karaś – jezioro położone w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie iławskim, w gminie Iława oraz częściowo w powiecie nowomiejskim, w gminie Biskupiec. Leży na obszarze Pojezierza Brodnickiego[3].
W systemie gospodarki wodnej jest jednolitą częścią wód Karaś o kodzie PLLW20575. Reprezentuje typ 3b, czyli jezioro o wysokiej zawartości wapnia, o dużym wypływie zlewni, niestratyfikowane[4]. Należy do regionu wodnego Dolnej Wisły, podlegając regionalnemu zarządowi gospodarki wodnej PGW WP w Gdańsku[5], od 2018 zarządowi zlewni w Tczewie[6]. Jezioro to wraz z wodami Gaci stanowi odrębny obwód rybacki[7].
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Karaś to płytkie, polodowcowe jezioro eutroficzne (podtyp allotroficzny ze względu na zasobność w substancje hummusowe). Lustro wody zajmuje ok. 380 ha (według danych z 2011, zmniejszyło się od poprzednich badań, gdy powierzchnia wynosiła 423,3 ha). Ma wymiary ok. 2,8 × 2,2 km, a średnia głębokość wynosi zaledwie 0,6 m. Dzieli się ono na dwie części połączone płytką cieśniną, a wymiana między nimi jest utrudniona. Obydwie części otoczone są przez szuwary, zarośla i lasy bagienne. Dno pokrywa 10 gatunków ramienic (wszystkie wpisane na czerwoną listę roślin i grzybów Polski). Jezioro silnie zarasta, w dużej mierze płem paprociowym, i charakteryzuje się silnymi procesami torfotwórczymi, które dużo szybciej przebiegają w południowej misie. Szuwary utworzyły dwie wyspy w północnej i kilkanaście w południowo-wschodniej części akwenu[1][8].
W obrębie zlewni bezpośredniej znajduje się część zabudowań wsi Karaś i Skarszewo. Otoczony jest przez las, który także podlega torfowieniu. Zbiornik jest zasilany przez niewielkie, liczne, okresowe cieki. Z południowego brzegu wypływa rzeczka Gać, odprowadzająca wody do jeziora Trupel[8].
Jakość wód[edytuj | edytuj kod]
W 2014 większość zbadanych wskaźników stanu ekologicznego wód wskazywała na drugą klasę jakości (stan dobry), a żadna z badanych substancji priorytetowych nie przekroczyła norm dobrego stanu chemicznego[9]. W 2018 stan ekologiczny sklasyfikowano jako umiarkowany (klasa III). W tym roku również stwierdzono przekroczenie norm dobrego stanu chemicznego dla PBDE i rtęci w tkankach ryb i benzo(a)pirenu w wodzie[2]. Również w 2018 osady jeziora okazały się jednymi z najbardziej zanieczyszczonych związkami azotu (34940 mg/kg) wśród badanych w Polsce. Są też zanieczyszczone acenaftenem i w nieco mniejszym stopniu benzo(a)pirenem. Zanieczyszczenie innymi substancjami priorytetowymi i metalami ciężkimi nie przekracza kryteriów[10].
Ochrona[edytuj | edytuj kod]
Obszar ten ma wysokie walory przyrodnicze ze względu na procesy torfotwórcze i zamieszkującą tu faunę. Stanowi lęgowisko dla ponad 175 gatunków ptaków wodnych i błotnych, a także teren dogodny dla kilku gatunków roślin chronionych. Od 1958 jezioro wraz z przylegającymi lasami jest chronione w ramach rezerwatu przyrody. 3 stycznia teren rezerwatu stał się obszarem chronionym w ramach konwencji ramsarskiej (jako drugi w Polsce, jednocześnie z 3 innymi obszarami). W 2008 utworzono także specjalnego obszaru ochrony siedlisk Natura 2000 „Jezioro Karaś” PLH280003[11][12].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Natura 2000 Jezioro Karaś. Encyklopedia Warmii i Mazur. [dostęp 2020-04-18].
- ↑ a b Ocena stanu jednolitych części wód jezior w latach 2017-2018 - tabela [xlsx], Główny Inspektorat Ochrony Środowiska.
- ↑ Regiony fizycznogeograficzne Polski po zmianach w 2018 r. [online], warmaz.pl, 2018 (pol.).
- ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 18 października 2016 r. w sprawie Planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły, s. 92, (Dz.U. z 2016 r. poz. 1911) zastąpione rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 4 listopada 2022 r. (Dz.U. z 2023 r. poz. 300)
- ↑ Rozporządzenie Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Gdańsku z dnia 01 marca 2017 r. w sprawie określenia wód powierzchniowych i podziemnych wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych oraz obszaru szczególnie narażonego, z którego odpływ azotu ze źródeł rolniczych do tych wód należy ograniczyć w regionie wodnym Dolnej Wisły [online].
- ↑ Geoportal Systemu monitoringu ryzyka powodziowego. RZGW w Gdańsku. [dostęp 2020-04-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-14)].
- ↑ Wykaz obwodów rybackich w regionie wodnym Dolnej Wisły [online], RZGW Gdańsk.
- ↑ a b Program Ochrony Środowiska Gminy Iława na lata 2011–2014 z perspektywą na lata 2015–2018. s. 132–133. [dostęp 2020-04-18].
- ↑ Ocena stanu jednolitych części wód jezior w latach 2011-2016 [xlsx], Główny Inspektorat Ochrony Środowiska.
- ↑ Elżbieta Włodarczyk (red.), Stan zanieczyszczenia osadów dennych rzek i jezior w 2018 roku [online], Główny Inspektorat Ochrony Środowiska, 2019.
- ↑ Rezerwat przyrody Jezioro Karaś. [w:] Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody [on-line]. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. [dostęp 2020-04-18].
- ↑ Rezerwaty przyrody. Nadleśnictwo Iława. [dostęp 2020-04-18].