Powiat nowomiejski

Powiat nowomiejski
— powiat —
Herb
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
TERYT	6.28.35.12.00.0
Siedziba	Nowe Miasto Lubawskie
Starosta	Andrzej Ochlak
Powierzchnia	695,01 km²
Populacja (30.06.2016) • liczba ludności	44 237
• gęstość	63,7 os./km²
Urbanizacja	25,6%
Tablice rejestracyjne	NNM
Adres urzędu: Rynek 1 13-300 Nowe Miasto Lubawskie
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba gmin miejskich 1 Liczba gmin wiejskich 4
Położenie na mapie województwa
Położenie na mapie Polski Powiat nowomiejski
53°25′N 19°35′E
Strona internetowa
Portal Polska

Gminy powiatu nowomiejskiego

Powiat nowomiejski – powiat w Polsce (województwo warmińsko-mazurskie), istniał w latach 1948–1975 jako następca powiatu lubawskiego, a ponownie utworzony w roku 1999 w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzibą jest miasto Nowe Miasto Lubawskie.

Charakterystyka

Powiat nowomiejski leży w południowo-zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego i składa się z:

• gminy miejskiej: Nowe Miasto Lubawskie
• gmin wiejskich: Biskupiec, Grodziczno, Kurzętnik, Nowe Miasto Lubawskie
• miasta: Nowe Miasto Lubawskie.

Powiat nowomiejski graniczy od północy z powiatem iławskim, od wschodu z powiatem działdowskim, od południa z brodnickim, a od zachodu – z grudziądzkim. Powiat nowomiejski jest jednym z najmniejszych w województwie warmińsko-mazurskim. Zajmuje obszar 69 208 ha, a jego ludność liczy nieco ponad 43 tys. mieszkańców. Średnia gęstość zaludnienia w powiecie wynosi 62,6 osób/km². Sieć osadnicza powiatu związana jest od początków ze szlakami komunikacyjnymi oraz rzeką Drwęcą. Siedziba władz powiatu – Nowe Miasto Lubawskie, mieści się w centrum powiatu nad Drwęcą, przy drodze krajowej nr 15, łączącej zachodnią granicę ze wschodem kraju. Siedziby władz gmin oraz większe miejscowości znajdują się przy drodze krajowej nr 15 i drodze wojewódzkiej nr 538 relacji Radzyń Chełmiński – Rozdroże.

Władze

Rada Powiatu w Nowym Mieście Lubawskim V kadencji:

• Marcin Buliński
• Jan Czapliński
• Ewa Dembek
• Paweł Dreszler
• Adam Głowacki - Wiceprzewodniczący Rady
• Elżbieta Grzonkowska - od 25.02.2016
• Barbara Grzywacz
• Romuald Koszewski - Wiceprzewodniczący Rady
• Andrzej Lewandowski
• Andrzej Ochlak
• Marek Piątkowski
• Henryk Rogoziński
• Jacek Rydel
• Agnieszka Stajszczak
• Katarzyna Trzaskalska
• Kazimierz Wiśniewski - Przewodniczący Rady
• Zbigniew Ziejewski

Zarząd Powiatu:

• Andrzej Ochlak - Przewodniczący
• Katarzyna Trzaskalska
• Marcin Buliński - od 23.03.2016
• Barbara Grzywacz
• Agnieszka Stajszczak

Starosta Nowomiejski - Andrzej Ochlak, Wicestarosta - Katarzyna Trzaskalska, Sekretarz - Ewa Kalisz-Górzkowska, Skarbnik - Halina Bartkowska

Starostowie po 1999

• Zbigniew Muchliński - 12.11.1998 - 12.04.1999
• Wacław Derlicki - 27.04.1999 - 16.11.2002
• Stanisław Czajka - 16.11.2002 - 30.11.2010
• Ewa Dembek - 30.11.2010 - 1.12.2014
• Zbigniew Ziejewski - 01.12.2014 - 27.02.2015
• Andrzej Ochlak - od 27.02.2015

Historia

W latach 1818-1948 na terenie obecnego województwa warmińsko-mazurskiego, istniał powiat lubawski poprzednik obecnego powiatu nowomiejskiego. Powiat powstał 1 kwietnia 1818 na terenie Prus Zachodnich. Był jednym z najrdzenniejszych polskich powiatów (o wskaźniku 96,6% ludności polskiej). Mimo że nazwa powiatu wywodzi się od miasta Lubawy, ośrodkiem administracyjnym było ważniejsze pod względem społeczno-gospodarczym Nowe Miasto Lubawskie (dawniej Nowe Miasto nad Drwęcą). Urzędował tu landrat pruski).

Na mocy traktatu wersalskiego z 28 czerwca 1919 powiat został przyłączony do Polski. Polskie władze przejęły powiat 19 stycznia 1920. W okresie międzywojennym powiat lubawski należał do województwa pomorskiego z siedzibą w Toruniu i był powiatem przygranicznym (na odcinku ok. 100 km). Również po II wojnie światowej przejściowo (do 1950 roku) podlegał władzom w Bydgoszczy. Na krótko, siedzibą powiatowej rady ludowej przejściowo została Lubawa, jako najsilniejszy ośrodek polski.

W 1948 zmieniono nazwę powiatu na powiat nowomiejski, który w 1950 przeniesiono do województwa olsztyńskiego (po raz pierwszy w dziejach Lubawy i Nowego Miasta Lubawskiego, miasta te podlegały pod Olsztyn). W 1975 roku, w związku z nową reformą administracyjną (utworzenie 49 województw i likwidacja powiatów), oba silnie ze sobą związane miasta rozdzielono przez nowe województwo olsztyńskie i województwo toruńskie.

Demografia

Liczba ludności (dane z 30 czerwca 2005):

	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
	osób	%	osób	%	osób	%
Ogółem	43 392	100	21 926	50,53	21 466	49,47
Miasto	11 119	25,62	5859	13,50	5260	12,12
Wieś	32 273	74,38	16 067	37,03	16 206	37,35

• Piramida wieku mieszkańców powiatu nowomiejskiego w 2014 roku:.

Ludność w latach

• 1999 – 43 933
• 2000 – 44 083
• 2001 – 44 316
• 2002 – 43 327
• 2003 – 43 388.
• 2004 – 43 380
• 2006 – 43 374

Grunty

Struktura powierzchni gruntów wskazuje, że powiat ma charakter typowo rolniczy. Użytki rolne zajmują większą część powierzchni powiatu – 69,86% (wśród nich grunty orne – 58,07%, łąk i pastwisk – niespełna 9,39%). Lesistość wynosi 20,45%, i mimo ciągłego wzrostu, jest to wartość znacznie niższa od średniej wojewódzkiej i krajowej. Udział gruntów pokrytych wodami (2,94%) jest większy od średniej dla kraju, lecz zdecydowanie niższy, niż w pozostałej części województwa. Grunty zabudowane i zurbanizowane to 3,05% ogólnej powierzchni powiatu. Nieużytki – 3,31% (przeważająca część to tzw. powierzchnie biologicznie czynne: oczka wodne, bagna, torfowiska czy zadrzewienia śródpolne, niezwykle istotne z przyrodniczego punktu widzenia). tereny różne zajmują 0,04% powierzchni.

Zabytki

• Ruiny sanktuarium maryjnego i klasztoru reformatów w Łąkach Bratiańskich.
• Ruiny zamku kapituły chełmińskiej w Kurzętniku.
• Pozostałości budowli obronnych (mury, baszta, fosa) w Nowym Mieście Lubawskim.
• Bazylika w Nowym Mieście Lubawskim (m.in. figura Matki Bożej Łąkowskiej, malowidła gotyckie, barokowe, gotycka grupa Dźwiganie Krzyża, gotycki nagrobek Kunona von Liebensteina, kaplica Działyńskich, renesansowe i barokowe ołtarze).
• Ruiny zamku w Bratianie.
• Założenie urbanistyczne Kurzętnika.
• Inne (zespoły dworskie, kościoły).

Komunikacja

Przez powiat przebiegają:

• droga krajowa nr 15 (Trzebnica – Ostróda)
• droga wojewódzka nr 538 (Radzyń Chełmiński – Rozdroże)
• droga wojewódzka nr 541 (Lubawa – Dobrzyń nad Wisłą)

• linia kolejowa z Gdańska do Warszawy: stacje Montowo i Zajączkowo Lubawskie
• linia kolejowa z Poznania Wsch. do Žielieznodorožnyj: stacje: Ostrowite koło Jabłonowa, Lipinki, Biskupiec Pomorski, Jamielnik

Sąsiednie powiaty

• warmińsko-mazurskie: powiat iławski, powiat działdowski
• kujawsko-pomorskie: powiat brodnicki, powiat grudziądzki

Ciekawostka

Powiat nowomiejski jest jednym z bastionów Samoobrony RP. W eurowyborach w 2009 na tę partię zagłosowało 11,75% mieszkańców powiatu. Większość głosów padło na mieszkającą w gminie Kurzętnik byłą posłankę, a obecnie członka prezydium partii Renatę Rochnowską. W eurowyborach w 2014 roku Komitet Wyborczy Samoobrona uzyskał 1,36% ważnych głosów w powiecie nowomiejskim.

Zobacz też

• powiat lubawski

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona powiatu