Kazimierz Chełchowski
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
lekarz, działacz społeczny |
Kazimierz Chełchowski (ur. 20 lutego 1858 w Chojnowie k. Przasnysza, zm. 12 stycznia 1917 w Warszawie) – lekarz, działacz społeczny. Syn Teodora Chełchowskiego h. Lubicz, właściciela majątku Chojnowo (1825–1891) i Julii z Obrębskich (1829–1898). Brat Marii Śniechowskiej, Teodory Rouppertowej, Stanisława i Jadwigi Milewskiej.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
W 1875 ukończył ze złotym medalem IV gimnazjum w Warszawie i w 1880 Wydział Lekarski Cesarskiego Uniwersytetu Warszawskiego. Wraz z przyjaciółmi założył tajne Koło Oświatowe, które wydawało książki i broszury dla ludu w założonej przez nich Księgarni Polskiej.
Do 1890 był asystentem Kliniki Terapeutycznej Uniwersytetu, pracując jednocześnie nad anatomią patologiczną u prof. W. Brodowskiego. Od 1881 przez kilkanaście lat był konsultantem Zakładu Leczniczego w Nałęczowie. W 1891 został ordynatorem oddziału chorób wewnętrznych Szpitala Dzieciątka Jezus.
W 1882 został współwłaścicielem i członkiem redakcji Gazety Lekarskiej, w 1886 odbył naukową podróż zagraniczną do Berlina, Strasburga i Paryża. W 1889 podjął trwającą do 1916 ogromną pracę streszczania z każdego roku prac z patologii ogólnej w Przeglądzie piśmiennictwa lekarskiego polskiego. Ogłosił drukiem ok. 30 prac kliniczno-naukowych. Wydał pod swoją redakcją pracę bibliograficzną Wykaz oryginalnych prac lekarskich za czas od r. 1831 do 1890 włącznie (1897).
Kiedy w 1898 została zatwierdzona ustawa Warszawskiego Towarzystwa Higienicznego, Chełchowski stanął na czele Wydziału Higieny Ludowej. Do współpracy potrafił pozyskać nie tylko lekarzy, ale nauczycieli ludowych, chłopów, księży i wielu znanych działaczy społecznych. Brał czynny udział we wszystkich zjazdach higienicznych w kraju, współdziałał w utworzeniu stałego Muzeum Higieny Ludu w Częstochowie (1905), ogłosił ponad 20 prac z dziedziny higieny wsi i zagadnień społecznych, w tym cenne studium O chacie wiejskiej przed stu laty oraz Historię łaźni w Polsce.
Od 1900 roku był członkiem Ligi Narodowej[1]. Udzielał się społecznie, w latach 1905-1917 był członkiem Towarzystwa Kursów Naukowych, od 23 V 1906 do 26 VI 1907 także członkiem Zarządu TKN[2]. W 1906 wraz z kilkoma członkami Ligi Narodowej zapoczątkował utworzenie Stowarzyszenia Lekarzy Polskich, którego w latach 1912–1913 był prezesem. Działał w Macierzy Szkolnej, wchodząc w 1906 do jej pierwszego Zarządu Głównego. W 1916 za okupacji niemieckiej był jednym z inicjatorów wznowienia Macierzy i wszedł, już ciężko chory, do jej Zarządu Głównego.
Działania wojskowe podczas I wojny światowej zatrzymały go w Zagłębiu. Chełchowski zbierał tam materiały o chorobie głodowej. Towarzystwo Lekarskie Zagłębia obwołało go swym prezesem. Ostatni okres życia spędził w Warszawie. Był członkiem Rady Warszawy (1916).
Nie założył rodziny; cały swój majątek wynoszący 15000 rubli przeznaczył na cele społeczne. Pochowany został na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 65-2-13)[3]. 10 sierpnia 2008 r. w związku z obchodami 150. rocznicy śmierci Kazimierza Chełchowskiego w tzw. Parku Dydaktycznym w Rostkowie poświęcony został jego pomnik autorstwa Jana Stępkowskiego ze Strzegowa.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Stanisław Kozicki, Historia Ligi Narodowej (okres 1887–1907), Londyn 1964, s. 571.
- ↑ Dziesięciolecie Wolnej Wszechnicy Polskiej TKN: sprawozdanie z działalności Towarzystwa Kursów Naukowych, 1906-1916, opracowali Ryszard Błędowski, Stanisław Orłowski, Henryk Mościcki, Warszawa 1917, Podkarpacka BC – wersja elektroniczna
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: KAZIMIERZ CHEŁCHOWSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-11-01].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Maciej Demel, Z dziejów promocji zdrowia w Polsce, tom I-II, Kraków 2000, s. 61-65.
Literatura dodatkowa[edytuj | edytuj kod]
- Wacław Łapiński: Chełchowski Kazimierz. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 3: Brożek Jan – Chwalczewski Franciszek. Kraków: Polska Akademia Umiejętności – Skład Główny w Księgarniach Gebethnera i Wolffa, 1937, s. 270–271. Reprint: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków 1989, ISBN 83-04-03291-0
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Artykuł o życiu i działalności Kazimierza Chełchowskiego. Gazeta Lekarska. [dostęp 2008-09-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-02-13)].
- Publikacje Kazimierza Chełchowskiego w bibliotece Polona