Kielonka błyszcząca

Kielonka błyszcząca

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	workowce
Klasa	kustrzebniaki
Rząd	kustrzebkowce
Rodzina	Caloscyphaceae
Rodzaj	kielonka
Gatunek	kielonka błyszcząca
Nazwa systematyczna
Caloscypha fulgens (Pers.) Boud. Hist. Class. Discom. Eur. (Paris): 54 (1907)

Kielonka błyszcząca (Caloscypha fulgens (Pers.) Boud.) – gatunek grzybów z rodziny Caloscyphaceae.

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Caloscypha, Caloscyphaceae, Pezizales, Pezizomycetidae, Pezizomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi.

Po raz pierwszy takson ten opisał w 1822 r. Christiaan Hendrik Persoon, nadając mu nazwę Peziza fulgens. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1907 roku Jean Louis Émile Boudier.

Ma 10 synonimów. Niektóre z nich:

• Geniculodendron pyriforme G.A. Salt 1974
• Lamprospora fulgens (Pers.) Snyder 1936.

Morfologia

Owocnik

Typu apotecjum (miseczki), początkowo kulisty, ale potem nierówno pęka tworząc miseczkę o falistych brzegach. Ma średnicę do 5 cm. Często owocniki rosną blisko siebie i wskutek nacisku ich naturalny kolisty kształt ulega zniekształceniu, ponadto w miarę rozwoju miseczka ulega coraz większemu rozpłaszczeniu. Jej wewnętrzna powierzchnia jest gładka, o barwie od żółtej do żółtopomarańczowej. Powierzchnia zewnętrzna kosmkowato chropowata i ciemniejsza, o barwie ciemnoniebieskiej z zielonkawoniebieskim nalotem. Podobne przebarwienia, ale w mniejszym stopniu, występują również na powierzchni wewnętrznej i na grzybni wrastającej z apotecjum do gleby. Miąższ kruchy, kremowy, o łagodnym smaku i bez zapachu.

Cechy mikroskopijne

Zewnętrzna część ekscypulum o grubości około 0,1 mm zbudowana z napęczniałych strzępek o kształcie od beczkowatego do kulistego, średnicy do 20(–30) µm i zazwyczaj pokrytych żywicą. Część wewnętrzna zbudowana ze szklistych, cienkościennych strzępek, czasami rozgałęzionych, z przegrodami, o średnicy 4–10(–15) µm. Parafizy cylindryczne do falistych, niektóre zwężające się w wierzchołku, o średnicy 2,5–3,5 µm, zazwyczaj septowane i rozgałęzione 40–60 µm poniżej wierzchołków. Ich zawartość jest jednorodna. Worki cylindryczne, na ogół z dość ściętym wierzchołkiem, nieamyloidalne, 8-zarodnikowe, 110–135 × 8–9 µm. Askospory w worku początkowo w dwóch rzędach, ale w stanie dojrzałym w jednym rzędzie, kuliste lub prawie kuliste (5,5–)6–6,5(–7) µm, o ścianie gładkiej, lekko pogrubionej (do 0,5 µm), szkliste, w odczynniku Melzera bladożółte.

Gatunki podobne

Dużo bardziej pospolita jest dzieżka pomarańczowa (Aleuria aurantia). Również ma pomarańczową wewnętrzną część miseczki, ale część zewnętrzna także jest pomarańczowa i nigdy nie ma typowych dla kielonki błyszczącej ciemnoniebieskich i zielonkawoniebieskich odcieni.

Występowanie i siedlisko

Występuje w Ameryce Północnej (USA, Kanada), Europie, Azji Północnej i na wyspach japońskich. W Polsce M.A. Chmiel w 2006 r. przytacza 7 stanowisk. Bardziej aktualne i liczne stanowiska przytacza internetowy atlas grzybów. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status R – gatunek rzadki, który zapewne w najbliższej przyszłości przesunie się do kategorii wymierających, jeśli nadal będą działać czynniki zagrożenia.

Grzyb saprotroficzny naziemny. Występuje w liściastych i mieszanych lasach, głównie w miejscach wilgotnych na podłożu wapiennym. Owocniki pojawiają się od kwietnia do lipca, pojedynczo lub w grupach.