Przejdź do zawartości

Klementyna Zubrzycka-Bączkowska

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Klementyna Zubrzycka-Bączkowska
Data i miejsce urodzenia

22 maja 1887
Limanowa

Data i miejsce śmierci

29 grudnia 1968
Limanowa

Zawód, zajęcie

farmaceutka, fotografka

Klementyna Zubrzycka-Bączkowska (ur. 22 maja 1887 w Limanowej, zm. 29 grudnia 1968 tamże) – polska farmaceutka, fotografka amatorka[1][2].

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]
Sylwetka Klementyna Zubrzycka-Bączkowska na wystawie głównej w Muzeum Fotografii w Krakowie

Pochodziła z rodziny aptekarzy[3]. Zawód ten wykonywali jej pradziadek Ludwik Müller[4], dziadek Antoni Müller[1] i ojciec Walery Zubrzycki herbu Wieniawa[5]. Ten ostatni dodatkowo przez wiele lat był burmistrzem Limanowej[6]. Napisał też monografię miasta[1]. Był działaczem społecznym[5]. Matką Klementyny była Franciszka Müllerówna[1].

W Limanowej Klementyna Zubrzycka skończyła szkołę powszechną. Potem uczyła się u sióstr urszulanek w Tarnowie. W 1907 ukończyła szkołę w Jaśle[1]. Odbyła praktyki w rodzinnej aptece. Następnie studiowała farmaceutykę na Uniwersytecie Jagiellońskim. Tytuł magisterski uzyskała 11 lipca 1910 (wraz z młodszą siostrą Wiktorią)[6]. Była jedną z pierwszych absolwentek tego kierunku[1]. Wiedza z zakresu chemii, nabyta podczas praktyk i na studiach, pozwoliła jej na eksperymenty chemiczne i techniczne w ciemni fotograficznej[7].

Jako fotografka była aktywna w latach ok. 1903–1920. Aparat otrzymała w czasie pobytu w Tarnowie[8] na początku XX wieku. Był to Kodak. Aranżowała sceny, organizowała kostiumy i rekwizyty. Często fotografowała siebie i siostrę. Fotografowała w plenerze i najczęściej skupiała się na ludziach[6]. Uwieczniła ważne wydarzenia w historii Limanowej, jak np. budowę bazyliki w 1918 (dokumentację wykonała na prośbę proboszcza)[7], powódź w 1934, obchody święta niepodległości[1]. Zdjęcia określane są jako nowatorskie, ciekawie skadrowane, pozbawione przypadkowości, dynamiczne, pełne radości i spontaniczności. Kobieta ze świadomością wykorzystywała aparat fotograficzny. Używała aparatów na błony zwojowe, klisze szklane i stereoskopowych. Korzystała ze statywu[7]. Eksperymentowała z wywoływaniem zdjęć na różnych materiałach, np. jedwabiu. Urządzała pokazy przeźroczy z rzutnika[6] (najczęściej dla rodziny)[7].

Po wybuchu I wojny światowej wraz z rodziną wyjechała do Grazu[1]. Rodzinną apteką, która nosiła nazwę „Pod Gwiazdą”[2], zarządzał wówczas Zdzisław Bączkowski[6], absolwent farmacji na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie[8]. W 1915 rodzina wróciła do Limanowej[1]. W 1920 Klementyna wyszła za mąż za Bączkowskiego. Po zamążpójściu mniej zajmowała się fotografią, skupiając się jedynie na wykonywaniu zdjęć rodzinie[6]. Dokumentowała też rodzinne podróże[7]. Urodziła dwie córki: Krystynę i Janinę[1]. Obie poszły w ślady rodziców i skończyły studia farmaceutyczne[5].

Aparat Klementyny Zubrzyckiej-Bączkowskiej na wystawie głównej w Muzeum Fotografii w Krakowie

Od 1922 była właścicielką apteki w Limanowej[8]. W okresie międzywojennym zakład nosił nazwę Apteka mgr Klementyny Bączkowskiej[5]. Farmaceutka prowadziła ją do emerytury, na którą przeszła w 1960[8].

Wraz z rodziną podróżowała Europie. Była miłośniczką taternictwa. Wraz z mężem należała do Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego. Jako jedna z pierwszych osób w Limanowej i okolicy była właścicielką samochodu, czeskiej Tatry. Jeździła na nartach i łyżwach, nurkowała[1], polowała[5]. Poza tym tworzyła gobeliny, serwetki i obrusy, z których wiele znalazło się w bazylice w Limanowej. Malowała pejzaże[1]. Do jazdy na rowerze zakładała spodnie. Była emancypantką[5][7][9].

Zubrzycka-Bączkowska wspierała dozbrajanie Wojska Polskiego[5]. W czasie II wojny światowej owdowiała Klementyna (mąż zmarł w październiku 1939) wraz z córkami zaangażowała się w ruch oporu[1]. Dostarczały środki medyczne dla oddziałów partyzanckich w Gorcach i Beskidzie Wyspowym[5]. Udostępniała swoje mieszkanie na tajne wykłady i egzaminy z zakresu szkoły średniej[10].

Została pochowana w rodzinnym grobowcu na cmentarzu w Limanowej[1].

Spuścizna

[edytuj | edytuj kod]

Córka Klementyny Zubrzyckiej-Bączkowskiej, Krystyna Bączkowska-Cynke[1], przekazała większość kolekcji zdjęć Klementyny Zubrzyckiej-Bączkowskiej Muzeum Fotografii w Krakowie[8][6]. W 2013 kolekcję zdjęć prezentowano na wystawie czasowej pt. Światło-czułe świadectwo. Skarb z Limanowej w rodzinnej miejscowości fotografki[11]. Część zdjęć matki Krystyna Bączkowska-Cynke przekazała do domu pielgrzyma w Limanowej, pozostałe do Muzeum Regionalnego Ziemi Limanowskiej[1].

Wyposażenie apteki z Limanowej należącej do Zubrzyckiej-Bączkowskiej jest częścią wystawy stałej w Muzeum Regionalnym Ziemi Limanowskiej[4][6][5].

Upamiętnienie

[edytuj | edytuj kod]

Jest jedną z bohaterek wystawy stałej w Muzeum Fotografii w Krakowie[12]. W 2019 była jedną z bohaterek wykładu Tomasza Jacka Lisa pt. Limanowianki na drodze ku niepodległości[13]. W 2023 poświęcono jej jedno ze spotkań w ramach cyklu Krakowianki[14].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p Bartosz Dybała, Klementyna, kobieta mądra i wyzwolona [online], Gazeta Krakowska, 3 marca 2016 [dostęp 2023-04-21] (pol.).
  2. ↑ a b Maciej Bilek, Historia apteki „Pod Gwiazdą” w Limanowej, „Farmacja” (1), 2008, s. 28–36.
  3. ↑ Maciej Bilek, Apteki i aptekarze południowej Małopolski do 1951 roku, Nowy Targ 2009, s. 308–325.
  4. ↑ a b Apteka mgr Klementyny Bączkowskiej [online], cojestgrane24.wyborcza.pl [dostęp 2023-04-21] (pol.).
  5. ↑ a b c d e f g h i APTEKA MGR KLEMENTYNY BĄCZKOWSKIEJ [online], www.muzeum.limanowa.pl [dostęp 2023-04-21].
  6. ↑ a b c d e f g h Karolina Dzimira-Zarzycka, Sesja na drzewie i portret wróżbitki. Fotografie Klementyny Zubrzyckiej-Bączkowskiej w Muzeum Fotografii w Krakowie [online], HISTORIA: POSZUKAJ [dostęp 2023-04-21] (pol.).
  7. ↑ a b c d e f Marianna Michałowska, Fotografia domowa: między dokumentem i prywatnym eksperymentem artystycznym, „Przegląd Kulturoznawczy”, 4 marca 2015 [dostęp 2023-04-21].
  8. ↑ a b c d e Zubrzycka-Bączkowska Klementyna [online], zbiory.mufo.krakow.pl [dostęp 2023-04-21] (pol.).
  9. ↑ Remigiusz Szurek, Limanowa. Co kryje wyjątkowe zdjęcie sprzed ponad 100 lat? „Dziewczyny z charakterem” [online], Limanowa Nasze Miasto, 11 marca 2023 [dostęp 2023-04-21] (pol.).
  10. ↑ Maciej Bilek, Aptekarz – burmistrz, prezes, konspirator. Część trzecia – Aptekarz konspirator [online], Aptekarz Polski, 11 maja 2009 [dostęp 2023-04-21].
  11. ↑ Światło-czułe świadectwo. Skarb z Limanowej. Wystawa w Muzeum Historii Fotografii [online], historia.interia.pl [dostęp 2023-04-21] (pol.).
  12. ↑ „Co robi zdjęcie?” w Muzeum Fotografii w Krakowie [online], SZUM, 20 maja 2022 [dostęp 2023-04-21] (pol.).
  13. ↑ Mieszkańcy poznali dzielne „Limanowianki na drodze ku niepodległości” [online], Urząd Gminy Limanowa, 27 sierpnia 2019 [dostęp 2023-04-21] (pol.).
  14. ↑ Foto-dziennik jako kobiece archiwum pamięci [online], karnet.krakowculture.pl [dostęp 2023-04-21] (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Klementyna_Zubrzycka-Bączkowska&oldid=71803257”