Przejdź do zawartości

Kluzjowate

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Kluzjowate
Ilustracja
Clusia lanceolata
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

malpigiowce

Rodzina

kluzjowate

Nazwa systematyczna
Clusiacaceae Lindley
Nat. Syst. Bot., ed. 2: 74. 13 Jun 1836, nom. cons.
Synonimy
  • nom. alt.: Guttiferae Juss., Gen. Pl.: 255. 4 Aug 1789
  • nom. cons.

Kluzjowate, okrętnicowate (Clusiacaceae Lindl., Guttiferae Juss.[3]) – rodzina roślin zielnych i drzewiastych z rzędu malpigiowców. Obejmuje ok. 750 gatunków grupowanych w 14 rodzajów. Rośliny te występują w strefie międzyzwrotnikowej[4], we florze Polski brak jej rodzimych przedstawicieli. Do ważnych roślin użytkowych należy uprawiany powszechnie w tropikach mangostan właściwy, ale i inne gatunki z rodzaju mangostan dostarczają jadalnych, choć bardziej kwaśnych owoców. W Ameryce Południowej dla jadalnych owoców uprawia się także gatunki Platonia insignis, Moronobea coccinea i Garcinia brasilensis. Z nasion roślin z rodzaju Allanblackia i gatunku Garcinia indica pozyskuje się oleje służące do wyrobu margaryn odpowiednio w Afryce Zachodniej i Azji. Z soku mlecznego niektórych gatunków wyrabia się barwniki[4].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Owoc mangostanu właściwego
Owoce Garcinia intermedia
Pąki kwiatowe Symphonia globulifera
Pokrój
Zimozielone krzewy i drzewa, zarówno naziemne jak i rosnące jako epifity. Różne części roślin pokryte są gruczołkami, a w pędach znajdują się rurki mleczne wydzielające w przypadku uszkodzenia biały lub żółty sok mleczny. Wzdłuż pędów wytwarzają często korzenie powietrzne[4].
Liście
Naprzeciwległe, rzadko okółkowe, bez przylistków u nasady, ale czasem z parą gruczołków. Blaszki zwykle ogonkowe, pojedyncze, całobrzegie[4].
Kwiaty
Zebrane w wierzchotkowe kwiatostany w szczytowej części pędów lub w kątach liści, rzadziej wyrastają pojedynczo. Kwiaty są obupłciowe lub jednopłciowe i zawsze promieniste. Działki kielicha występują w liczbie dwóch, czterech lub pięciu (rzadko do 20) i są zwykle wolne. Płatki korony w liczbie (najczęściej) czterech lub pięciu, są wolne. Pręciki liczne, rzadziej tylko cztery, są wolne lub wyrastają zebrane w pęczki. Pylniki pękają podłużnymi pęknięciami. Zalążnia górna, powstaje z 1–5 owocolistków (rzadko 20), z których każdy tworzy szyjkę słupka lub zrastają się w jedną. Znamię jest siedzące[4].
Owoce
Torebki lub jagody zawierające nasiona z osnówkami lub oskrzydlone[4].

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]

W przeszłości rodzina była różnie ujmowana, w tym często szeroko, jako Guttiferae obejmując rośliny wyodrębniane obecnie w rodziny dziurawcowatych, gumiakowatych i Bonnetiaceae. Podział na mniejsze rodziny nastąpił po odkryciu siostrzanej relacji między dziurawcowatymi i zasennikowatymi[4].

Pozycja systematyczna i podział według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)

Rodzina wąsko definiowana (tylko 14 rodzajów) jako grupa siostrzana dla Bonnetiaceae, wchodzi w skład kladu wspólnego m.in. z dziurawcowatymi w obrębie rzędu malpigiowców (Malpighiales)[2].



Ctenolophonaceae




Erythroxylaceaekrasnodrzewowate



Rhizophoraceaekorzeniarowate






Irvingiaceaeirwingiowate



Pandaceae





Ochnaceaeochnowate





Clusiaceaekluzjowate



Bonnetiaceae





Calophyllaceaegumiakowate




Hypericaceaedziurawcowate



Podostemaceaezasennikowate







Podział i wykaz rodzajów[5]
kluzjowate


Clusieae




Garcinieae



Symphonieae





Podrodzina Clusieae Choisy

Podrodzina Garcinieae Choisy

Podrodzina Symphonieae Choisy

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2018-12-01] (ang.).
  3. Nazwy naukowe alternatywne zgodnie z art. 18 Kodeksu Nomenklatury Botanicznej Division II. Rules and Recommendations. Chapter III. Nomenclature of taxa according to their rank. Section 2. Names of families and subfamilies, tribes and subtribes
  4. a b c d e f g Maarten J.M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World. Richmond UK, Chicago USA: Kew Publishing, Royal Botanic Gardens, The University of Chicago Press, 2017, s. 309-310. ISBN 978-1-842466346.
  5. List of Genera in HYPERICACEAE, [w:] Vascular plant families and genera, Kew Gardens & Missouri Botanical Garden [dostęp 2009-12-12] (ang.).