Mangostan właściwy
| |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | |||
| Klasa | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
mangostan właściwy | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Garcinia mangostana L. Sp. Pl.: 443 (1753)[3] | |||
| Synonimy | |||
| |||
Mangostan właściwy, garcynia, smaczelina, żółtopla, żółciecz (Garcinia mangostana L.) – gatunek wiecznie zielonego drzewa z rodziny kluzjowatych (Clusiaceae). Naturalnie występuje w Indonezji, Malezji i Tajlandii.
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
- Pokrój
- Wiecznie zielone drzewo, dochodzące do 25 m wysokości.
- Liście
- Ulistnienie nakrzyżległe. Liście podłużne, eliptycznojajowate, lśniące, całobrzegie o oliwkowozielonym kolorze.
- Kwiaty
- Są dwojakiego rodzaju: obupłciowe lub rozdzielnopłciowe i wyrastają po 3–9 na szczytach pędów. Kwiaty żeńskie wyrastają pojedynczo. Mają 4-działkowy kielich i 4-płatkową koronę o średnicy do 6 cm. Płatki korony są wewnątrz żółtawe, z zewnątrz czerwonozielonkawe. W środku kwiatów pojedynczy słupek i liczne pręciki.
- Owoce
- Okrągłe, ciemnofioletowe jagody od 4–7 cm, pokryte suchą, grubą, ciemnofioletową skórką. Ich miąższ zawiera kilka (6–8) nasion, jest biały, soczysty, w smaku jest słodki i cierpki, przypomina poziomkę, morelę, pomarańczę i ananas.
Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]
- Roślina uprawna: trudna w rozmnażaniu. Plantacje uprawy mieszczą się głównie w Azji południowo-wschodniej.
- Sztuka kulinarna: Uważany jest za jeden z najsmaczniejszych owoców tropikalnych, jest jednak trudny do przechowywania i transportowania. W stanie świeżym można go przechowywać zaledwie kilka dni.
- Składniki odżywcze:
- około 16% cukry (głównie fruktoza i glukoza)
- około 0,003% witaminy C (3 mg/100 g)
- Składniki odżywcze:
- Z tłuszczu wytłaczanego z nasion produkuje się mydło.
- Drewno znajduje zastosowanie w rzeźbiarstwie, kora używana jest jako garbnik.
- Suplementacja: Owoce mangostanu cenione są ze względu na bogactwo składników odżywczych (antyoksydantów, minerałów i enzymów)[4]. Garcynia jest źródłem kwasu hydroksycytrynowego (HCA), który jest niezbędny do syntezy kwasów tłuszczowych, cholesterolu i trójglicerydów, jak również hamuje lipogenezę, sprzyja syntezie i magazynowaniu glikogenu w wątrobie, co przyspiesza odczucie sytości[5]. Ekstrakt z owoców od czasu opatentowania sposobu wytwarzania jest wykorzystywany w suplementach diety.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-12-12] (ang.).
- ↑ a b Garcinia mangostana L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-08-31].
- ↑ Mangostan, A-Z Medica, znamlek.pl [dostęp 04-12-2015]
- ↑ Mirosław Jarosz, Suplementy diety a zdrowie, Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2015, s. 41, ISBN 978-83-200-3701-2.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.
Identyfikatory zewnętrzne: