Mangostan właściwy

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Mangostan właściwy
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

malpigiowce

Rodzina

kluzjowate

Rodzaj

mangostan

Gatunek

mangostan właściwy

Nazwa systematyczna
Garcinia mangostana L.
Sp. Pl.: 443 (1753)[3]
Synonimy
  • Mangostana garcinia Gaertn.[3]

Mangostan właściwy, garcynia, smaczelina, żółtopla, żółciecz (Garcinia mangostana L.) – gatunek wiecznie zielonego drzewa z rodziny kluzjowatych (Clusiaceae). Naturalnie występuje w Indonezji, Malezji i Tajlandii.

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój
Wiecznie zielone drzewo, dochodzące do 25 m wysokości.
Liście
Ulistnienie nakrzyżległe. Liście podłużne, eliptycznojajowate, lśniące, całobrzegie o oliwkowozielonym kolorze.
Kwiaty
Są dwojakiego rodzaju: obupłciowe lub rozdzielnopłciowe i wyrastają po 3–9 na szczytach pędów. Kwiaty żeńskie wyrastają pojedynczo. Mają 4-działkowy kielich i 4-płatkową koronę o średnicy do 6 cm. Płatki korony są wewnątrz żółtawe, z zewnątrz czerwonozielonkawe. W środku kwiatów pojedynczy słupek i liczne pręciki.
Owoce
Okrągłe, ciemnofioletowe jagody od 4–7 cm, pokryte suchą, grubą, ciemnofioletową skórką. Ich miąższ zawiera kilka (6–8) nasion, jest biały, soczysty, w smaku jest słodki i cierpki, przypomina poziomkę, morelę, pomarańczę i ananas.

Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]

  • Z tłuszczu wytłaczanego z nasion produkuje się mydło.
  • Drewno znajduje zastosowanie w rzeźbiarstwie, kora używana jest jako garbnik.
  • Suplementacja: Owoce mangostanu cenione są ze względu na bogactwo składników odżywczych (antyoksydantów, minerałów i enzymów)[4]. Garcynia jest źródłem kwasu hydroksycytrynowego (HCA), który jest niezbędny do syntezy kwasów tłuszczowych, cholesterolu i trójglicerydów, jak również hamuje lipogenezę, sprzyja syntezie i magazynowaniu glikogenu w wątrobie, co przyspiesza odczucie sytości[5]. Ekstrakt z owoców od czasu opatentowania sposobu wytwarzania jest wykorzystywany w suplementach diety.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-12-12] (ang.).
  3. a b Garcinia mangostana L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-08-31].
  4. Mangostan, A-Z Medica, znamlek.pl [dostęp 04-12-2015]
  5. Mirosław Jarosz, Suplementy diety a zdrowie, Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2015, s. 41, ISBN 978-83-200-3701-2.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.