Kościół Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Zielonkach
A-16 z 10.04.1968 [A-252/M][1] | |||||||||||||
kościół parafialny | |||||||||||||
Państwo | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Województwo | |||||||||||||
Miejscowość |
32-087 Zielonki | ||||||||||||
Adres |
ul. ks. Jana Michalika 1 | ||||||||||||
Wyznanie | |||||||||||||
Kościół | |||||||||||||
parafia | |||||||||||||
Wezwanie | |||||||||||||
| |||||||||||||
| |||||||||||||
Położenie na mapie gminy Zielonki | |||||||||||||
Położenie na mapie Polski | |||||||||||||
Położenie na mapie województwa małopolskiego | |||||||||||||
Położenie na mapie powiatu krakowskiego | |||||||||||||
50°07′01,1280″N 19°54′55,4400″E/50,116980 19,915400 | |||||||||||||
Strona internetowa |
Kościół pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Zielonkach – zabytkowy rzymskokatolicki, kościół parafialny znajdujący się w Zielonkach, w powiecie krakowskim. Kościół wraz z otoczeniem został wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Kościół zbudowany w latach około 1524–1538 w miejscu starszego pochodzącego z przełomu XIII i XIV wieku. Zakrystia – według pamiątkowego napisu nad wejściem – wybudowana w 1524 roku. Prezbiterium wzniesione w 1533 r. przez muratora krakowskiego Jakuba Żura i kamieniarza Kaspra Simona. Nawa wybudowana w 1538 r. przez muratorów: Jana Kapinosa i Jana Bocheńczyka. W trakcie odnowienia w 1889 r. dobudowano pięterko nad zakrystią i strop płaski nawy. W 1947 r. po stronie północnej wyburzono gotyckie wejście boczne i w 1948 dobudowano kaplicę na planie kwadratu według projektu architekta Stefana Świszczowskiego[2]. W 1966 r. dobudowano po stronie zachodniej nowe modernistyczne, trzykondygnacyjne wejście, według projektu architekta Antoniego Mazura. Pierwszy poziom pełni rolę kruchty, drugi miejsce dla chóru z nowymi, trzydziestojednogłosowymi organami firmy Tadeusza Rajkowskiego z Włocławka, a całość jest zwieńczona ażurową dzwonnicą w kształcie stalowego trójnogu, triangułu[2] zakończonego krzyżem[3] . Zawieszone są tam trzy dzwony: najmniejszy nosi imię Archanioła Gabriela, średni świętego Wojciecha, a największy Matki Boskiej Częstochowskiej[4] .
Architektura
[edytuj | edytuj kod]Budowla murowana, jednonawowa, oszkarpowana, orientowana, w stylu późnogotyckim z elementami renesansowymi. Prezbiterium węższe od korpusu, zamknięte trójbocznie, przekryte sklepieniem krzyżowo-żebrowym. Nawa przekryta stropem płaskim. Kaplica na rzucie kwadratu z dachem łamanym[5]. Na dachu barokowa sygnaturka.
Wystrój i wyposażenie
[edytuj | edytuj kod]- Cyborium z rzeźbiarskimi dekoracjami podobnymi do odrzwi zamku wawelskiego[6];
- renesansowy portal do zakrystii[2];
- po stronie południowej portal ostrołukowy z dekoracją renesansową[2];
- tabernakulum ścienne, kamienne, renesansowe z 1533 autorstwa Kaspra Simona z warsztatu Simona Florentczyka[7][2];
- fragmenty polichromii z XVI wieku i z 1758 roku autorstwa Andrzeja Radwańskiego[2];
- ołtarz główny barokowy z posągami autorstwa snycerza Antoniego Frąckiewicza[2];
- obraz Narodzenie Najświętszej Marii Panny z I połowy XVIII wieku[2];
- ołtarzyk polowy – wykonany w Szkocji – w kształcie tryptyku z obrazem Matki Bożej Częstochowskiej z 1941 roku, ofiarowany w 1950 przez żołnierzy Armii Polskiej na Zachodzie[2];
- kadzielnica manierystyczna z 1624 roku, ufundowana przez ks. Jana Augusta Rybkowicza[2];
- łódka na kadzidło z I połowy XVII wieku[2];
- ornat z haftem z przełomu XVII i XVIII wieku[2];
- dzwon odlany przez Marcina Stefkowicza z 1616 roku[2].
Otoczenie
[edytuj | edytuj kod]- Drewniana kapliczka z XIX wieku z ludową rzeźbą Matki Bożej z Dzieciątkiem[2];
- wysoka kamienna figura z 1636 roku – zwana „Na Rozdziałowskim" – zwieńczona latarnią, z Pietą. Fundatorem było mieszczańskie małżeństwo Andrzeja i Zofii Pawlikowic[2].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. małopolskiego. [dostęp 2010-02-09].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Kornecki 1993 ↓, s. 90.
- ↑ Wiadomości Konserwatorskie 48/2016 ↓.
- ↑ Strona parafii ↓.
- ↑ Krasnowolski 2013 ↓, s. 315.
- ↑ Dobrowolski 1978 ↓, s. 246.
- ↑ Krasnowolski 2013 ↓, s. 316.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Marian Kornecki: Sztuka sakralna. 1993.
- Bogusław Krasnowolski: Leksykon zabytków architektury Małopolski. Kraków: Arkady, 2013. ISBN 978-83-2134744-8.
- Tadeusz Dobrowolski: Sztuka Krakowa. 1978.
- Wiadomości Konserwatorskie 48/2016. yadda.icm.edu.pl. [dostęp 2019-12-24].
- Jan Bulak, 2016 rok: Parafia Zielonki – tło historyczne i kulturowe - na stronie parafii. parafia-nnmp-zielonki.pl. [dostęp 2019-12-24].