Konflikt czadyjsko-sudański
 Miejsca starć | |||
| Czas | |||
|---|---|---|---|
| Terytorium |
Czad i Sudan | ||
| Przyczyna |
według rządu w Ndżamenie: wspieranie czadyjskich rebeliantów przez rząd Sudanu | ||
| Wynik |
zwycięstwo Czadu | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
Konflikt czadyjsko-sudański (także wojna domowa w Czadzie) – wojna prowadzona przez Czad przeciwko rebeliantom wspieranym przez Sudan, rozpoczęta 23 grudnia 2005. Konflikt został oficjalnie zakończony porozumieniem z Dakaru z 13 marca 2008. Mimo pokoju do 2010 trwała rebelia bojówek czadyjskich.
Przyczyny
[edytuj | edytuj kod]Konflikt czadyjsko-sudański jest reperkusją wojny w Darfurze. Darfurscy partyzanci, którzy odnosili porażki w bitwach z sudańskim wojskiem, szukali schronienia na ziemiach Czadu. W 2005 sudański dyktator Umar al-Baszir oskarżył wtedy Deby'ego o zbrojenie sudańskich bojówek i zapowiedział mu zemstę, zrywając stosunki bilateralne między krajami. Przerodziło się to de facto w wojnę między krajami, polegający na wspieranie wrogich bojówek rządom w Ndżamenie i Chartumie.
18 grudnia 2005 czadyjscy rebelianci przy wsparciu sudańskim napadli na przygraniczne czadyjskie miasto Adre. W zależności od doniesień, w walkach miało zginąć od siedemdziesięciu do trzystu rebeliantów. Straty rządowe nie są znane, wiadomo że stracony został jeden śmigłowiec w zderzeniu z przewodami elektrycznymi w czasie walki, podczas gdy inny śmigłowiec, Mi-17 został mocno uszkodzony przez pożar, w którym zginął co najmniej jeden członek załogi[1].
23 grudnia 2005 Czad wypowiedział wojnę Sudanowi. Przyczyną jej wybuchu było – według rządu w Ndżamenie – wspieranie czadyjskich rebeliantów przez rząd Sudanu.
Konflikt w 2006
[edytuj | edytuj kod]W 2006 trwały walki między armią czadyjską a ugrupowaniami rebelianckimi z Czadu oraz Dżandżawidami wspieranymi przez rząd Sudanu:
- Atak na Borotę (6 stycznia 2006)
8 lutego 2006 prezydenci Czadu Idriss Déby i Sudanu Umar al-Baszir w Trypolisie podpisali porumienienie regulujące stosunki między krajami, jednak, pokój trwał niespełna miesiąc:
- Atak na Amdjereme (6 marca 2006)
- Próba zamachu stanu w Czadzie
14 marca 2006 grupa wojskowych planowała zestrzelenie samolotu, na pokładzie którego leciał prezydent Idriss Déby. Prezydent wracał do Ndżameny z międzynarodowego szczytu Wspólnoty Ekonomicznej i Walutowej Afryki Centralnej (CEMAC), który odbywał się w Bacie w Gwinei Równikowej. 16 marca 2006 czadyjscy rebelianci ogłosili, iż ich celem było zapobieżenie wyborom prezydenckim, zaplanowanym na 3 maja 2006. W wyborach tych prezydent Deby po raz trzeci ubiegał się o prezydenturę, po uprzedniej zmianie konstytucji i zniesieniu limitu dwóch kadencji prezydenckich. Władze państwowe oświadczyły, że wybory nie będą przełożone i odbędą się w wyznaczonym terminie[2]. 21 marca 2006 władze ogłosiły, iż aresztowały 100 żołnierzy-rebeliantów, powiązanych z nieudanym zamachem na samolot prezydenta[3].
- Bitwa pod Ndżameną (13 kwietnia 2006)
Bitwa pod Ndżameną
[edytuj | edytuj kod]1 lutego 2008 2 tysiące bojowników czadyjskich razem z siłami Sudanu zaopatrzonych głównie w karabiny maszynowe rozpoczęło oblężenie stolicy Czadu[4]. Częściową kontrolę nad afrykańskim miastem przejęli po około 2-godzinnych starciach z siłami Czadu i kontyngentem m.in. Francji. Następnego dnia 2 lutego po dosyć spokojnej nocy po 4 godzinnej bitwie rebelianci wraz z wrogim Sudanem opanowali całą stolicę.
3 lutego około godziny 12.00 rozpoczęła się bitwa pod Adre koło Ndżameny. Trzy kolumny rebeliantów po około 1000 ludzi wspieranych przez 500-osobowy tabor z Sudanu (razem około 3500 żołnierzy), zaatakowały Czad z siłami Francji (około 2000 żołnierzy). Natarcie rebeliantów zakończyło się niepowodzeniem, a wielu bojowników zostało rannych. O godzinie 13 na pole bitwy przybyły trzy sudańskie helikoptery i rozpoczęły bezskuteczny (według wypowiedzi kontyngentu francuskiego) ostrzał pozycji żołnierzy Czadu. Około godziny 16 bojownicy ostatecznie skapitulowali i wycofali się z Adre. W bitwie zginęło 300 bojowników, 50 Sudańczyków (według kontyngentu francuskiego). Z kolei śmierć po stronie czadyjskiej poniosło 59 żołnierzy (w tym 4 Francuzów). 4 lutego rebelianci zostali wyparci z Ndżameny[5].
Pokój
[edytuj | edytuj kod]13 marca 2008 roku po kilkumiesięcznych rozmowach został podpisany pokój w Dakarze, kończący wojnę sudańską-czadyjską[6][7]. Sudan wznowił stosunki dyplomatyczne z Czadem. Jeszcze w marcu 2008 obie strony oskarżały siebie o łamanie zasad pokoju[8].
Działalność rebeliantów i misja stabilizacyjna
[edytuj | edytuj kod]Stosunki między krajami
[edytuj | edytuj kod]10 maja 2008 doszło do szturmu stolicy Sudanu, Chartumu przez rebeliantów z Darfuru. Prezydent Sudanu Umar al-Baszir oskarżył Czad o wspieranie rebelii podczas tego ataku. Skutkiem tego było ponowne zerwanie przez Sudan stosunków dyplomatycznych z Czadem 11 maja 2008 roku[9].
Czadyjscy rebelianci ogłosili 16 czerwca 2008, że przejęli kontrolę nad miastem Biltine we wschodnim regionie kraju, 750 km od stolicy Ndżameny. To trzecie miasto zdobyte przez rebeliantów od początku czerwca[10]. Z kolei 18 czerwca doszło do starcia pod Am Zoer w którym zginęło 187 rebeliantów.
We wrześniu 2008 Czad oraz Sudan nawiązały stosunki dyplomatyczne zerwane w maju 2008. Po wcześniejszych kilku miesiącach dyplomatycznych sporów ambasady obu krajów znowu były otwarte[11].
W maju doszło do napięć w stosunkach dwustronnych po tym jak lotnictwo czadyjskie atakowało w Darfurze wypchniętych z Czadu rebeliantów Unii Sił Oporu. Czadyjscy bojownicy wykorzystywali bowiem Darfur swoją bazę wypadową[12].
W lutym 2010 Czad i Sudan zawarły porozumienie o współpracy granicznej i przeciwdziałaniu buntownikom. Władze w Ndżamenie pogratulowały zwycięstwa Umarowi al-Baszirowi w wyborach powszechnych z kwietnia 2010. W wyniku ocieplenia się stosunków między sąsiadami, rząd czadyjski rozpoczął pierwsze rozmowy z rebeliantami[13][14].
EUFOR i MINURCAT – siły stabilizacyjne w Czadzie
[edytuj | edytuj kod]Misja Unii Europejskiej (EUFOR) zawiązała się 15 marca 2008 z mandatem na okres jednego roku. Wśród zaproszonych do współtworzenia ich znalazła się Polska.
30 czerwca 2008 przygotowano bazę Iribia na przyjęcie polskiego kontyngentu, który jest częścią misji Unii Europejskiej w Czadzie[15].
Z kolei 15 września polski kontyngent osiągnął pełną gotowość bojową w Czadzie. Polscy żołnierze znaleźli się pod dowództwem generała Jean Philippe Ganascia, dowódcy sił EUFOR w Czadzie. Polski kontyngent liczył 400 żołnierzy i po Francji (2 tys. żołnierzy) był najliczniejszy na misji EUFOR w Czadzie[16].
5 marca 2009 misję zakończyły unijne siły EUFOR. Podczas uroczystości w Abeche na wschodzie Czadu, EUFOR przekazał dowództwo misji pokojowej w Czadzie i Republice Środkowoafrykańskiej kontyngentowi Narodów Zjednoczonych MINURCAT w skład których weszły kraje afrykańskie oraz Nepal i Mongolia.
6 grudnia 2009, w związku z wycofywaniem polskich wojsk z misji oenzetowskich, PKW Czad zakończył działalność i przekazał obowiązki MONBAT-owi – batalionowi mongolskiemu[17]. Uroczystość przekazania obowiązków wojskom mongolskim odbyły się 9 grudnia w bazie North Star nieopodal miejscowości Iriba, około 1000 kilometrów od stolicy kraju, Ndżameny[18].
15 marca 2010 wygasł mandat sił stabilizacyjnych MINURCAT w Czadzie[19].
W kwietniu 2010 poinformowano o planach redukcji kontyngentu ONZ z ponad 5000 żołnierzy do 1900[13].
Rebelia Unii Sił Oporu
[edytuj | edytuj kod]7 maja na wschodzie Czadu pod miejscowością Am-Dam czadyjscy rebelianci stoczyli zbrojną potyczkę z wojskami rządowymi. Poległo 125 powstańców i 21 żołnierzy wojsk rządowych. Do bitwy doszło gdy bojówki maszerowały na stolicę Czadu – Ndżamenę[20]. Następnie bojowników Unii Siły Oporu (UFR) – organizacji rebelianckiej powstałej w styczniu 2009 wypchnięto z Czadu.
13 maja lotnictwo Czadu zbombardowało pozycje bojowników czadyjskich wypędzonych wcześniej z Czadu w Darfurze[21]. Dwa dni później Sudan oskarżył sąsiada o naruszenie suwerenności Czadu i opisał te ataki jako akt wojny[12].
Walki z frakcją FPRN
[edytuj | edytuj kod]W dniach 24 oraz 28 kwietnia 2010 doszło pod Tamassi, w pobliżu granicy z Sudanem do ciężkich walk między rebeliantami z ugrupowania FPRP i siłami rządowymi. Według wojska czadyjskiego zginęło ponad 115 wojowników, podczas gdy armia straciła dziewięciu żołnierzy. Do niewoli wzięto 80 rannych rebeliantów[13][14].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ La localité d'Adré bien tenue par l'armée tchadienne [online], Jeune Afrique, 22 grudnia 2005 [dostęp 2009-03-26] [zarchiwizowane z adresu 2006-03-23] (fr.).
- ↑ "Chad rebels say will try to block May elections". alertnet.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-03-17)]., Reuters, 16 marca 2006.
- ↑ Betel Miarom, Chad detains dozens after coup attempt [online], IOL, 21 marca 2006 [zarchiwizowane z adresu 2017-09-18] (ang.).
- ↑ Czad/ Rebelianci wtargnęli do stolicy. psz.pl. [dostęp 2008-02-02]. (pol.).
- ↑ Czad/ Rebelianci wyparci ze stolicy. psz.pl. [dostęp 2008-02-04]. (pol.).
- ↑ Czad-Sudan/ Al- Bashir odkłada podpisanie porozumienia z powodu bólu głowy. psz.pl. [dostęp 2008-03-13]. (pol.).
- ↑ Czad-Sudan/ Prezydenci obu krajów podpisali porozumienie pokojowe. psz.pl. [dostęp 2008-03-14]. (pol.).
- ↑ Czad-Sudan/ Napięcie nie spada. psz.pl. [dostęp 2008-03-23]. (pol.).
- ↑ Sudan/ Prezydent al- Bashir zrywa stosunki dyplomatyczne z Czadem. psz.pl. [dostęp 2008-05-13]. (pol.).
- ↑ Czad/ Nowa ofensywa rebeliantów. psz.pl. [dostęp 2008-06-16]. (pol.).
- ↑ Kalendarium konfliktu w Czadzie. konflikty.wp.pl. [dostęp 2009-02-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (1 marca 2009)]. (pol.).
- ↑ a b Sudan accuses Chad of "act of war" with air raids. alertnet.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-06-10)]. Reuters
- ↑ a b c Ponad 100 rebeliantów i 9 żołnierzy zginęło w walkach we wschodnim Czadzie. gazeta.pl, 29 kwietnia 2010. [dostęp 2010-04-29]. (pol.).
- ↑ a b Chadian army clashes with rebels. wp.pl, 2010-04-29. [dostęp 2010-04-29]. (ang.).
- ↑ Polska-Czad/ Polska baza gotowa na przyjęcie żołnierzy. psz.pl. [dostęp 2008-06-30]. (pol.).
- ↑ PKW Czad gotowy do działań. psz.pl. [dostęp 2008-12-16]. (pol.).
- ↑ Przekazanie Gueredy. [dostęp 2010-04-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (5 marca 2016)]. (pol.).
- ↑ Wyjeżdżamy z Czadu. Zastąpi nas Mongolia [online], Dziennik.pl, 6 grudnia 2009 [dostęp 2009-12-06] [zarchiwizowane z adresu 2009-12-08] (pol.).
- ↑ Błażej Popławski: Czad – koniec misji ONZ, koniec stabilizacji. psz.pl. [dostęp 2010-03-15]. (pol.).
- ↑ Chad says kills 125 rebels, advance halted Reuters
- ↑ Sudan govt forces bomb near North Darfur-UN Reuters