Konstantin Pobiedonoscew
| ||
| ||
| Data i miejsce urodzenia | 1827 Moskwa | |
| Data śmierci | 10 marca 1907 | |
| oberprokurator Świątobliwego Synodu Rządzącego | ||
| Okres | od 24 kwietnia 1880 do 19 października 1905 | |
| Poprzednik | Dmitrij Tołstoj | |
| Następca | Aleksandr Oboleński | |
Konstantin Pietrowicz Pobiedonoscew (ur. w 1827 w Moskwie, zm. 10 marca 1907) – rosyjski prawnik i polityk, oberprokurator Świątobliwego Synodu Rządzącego w latach 1880-1905, jeden z najwybitniejszych[1] ideologów rosyjskiego konserwatyzmu.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
W latach 1860-1865 kierował katedrą prawa cywilnego na Uniwersytecie Moskiewskim[2]. Wykładał prawo wielkim książętom Mikołajowi Aleksandrowiczowi, Aleksandrowi Aleksandrowiczowi (późniejszemu carowi Aleksandrowi III), Włodzimierzowi Aleksandrowiczowi[2]. Był wychowawcą przyszłego cara Mikołaja II[3]. W 1868 został senatorem, w 1872 wszedł do Rady Państwa[2].
W czasie panowania Aleksandra III obok Michaiła Katkowa i Dmitrija Tołstoja wywierał decydujący wpływ na politykę cara, jak również na jego osobisty światopogląd[4]. Utwierdzał następcę tronu, a następnie cara Aleksandra III w przekonaniu, że prowadzona przez jego ojca polityka reform była błędna i musi zostać zarzucona. Bezpośrednio po objęciu przez niego tronu Pobiedonoscew zdołał doprowadzić do przeforsowania przez cara (wbrew opiniom większości ministrów[a]) nowego, skrajnie konserwatywnego kursu politycznego. Pobiedonoscew był również autorem manifestu, w którym Aleksander III 29 kwietnia 1883 wyłożył podstawowe założenia swoich przyszłych rządów. Pisał w nim:
 |
W 1880 mianowany oberprokuratorem Świątobliwego Synodu Rządzącego, piastował to stanowisko do 1905[5]. Jako oberprokurator konsekwentnie przenosił hierarchów prawosławnych z katedry na katedrę, nie chcąc dopuścić do powstawania trwałych powiązań między nimi a lokalnymi elitami i zachować pełną kontrolę nad Cerkwią[6].
Zwolennik samowładztwa i władzy teokratycznej, krytykował ideę wolności słowa i opowiadał się za stopniowym dążeniem do unifikacji społeczeństwa Imperium Rosyjskiego wokół rosyjskiej kultury opartej na prawosławiu[6]. Był zwolennikiem oddania oświaty na poziomie podstawowym w ręce Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego oraz utworzenia szkół średnich umożliwiających ludziom z niższych stanów uzyskanie wykształcenia praktycznego[7]. Zapoznawanie się z ideami zachodnimi uważał za dopuszczalne jedynie w celach poznawczych, dla wąskiego kręgu elit[6]. Konsekwentnie wspierał budowę państwa opartego na biurokracji, pracy i porządku, podkreślał, że wiara w dobroć natury ludzkiej doprowadzi je do upadku[6]. Zainspirował również reformę sądownictwa rosyjskiego, w ramach której na przestrzeni lat 1885-1889 stworzono możliwość usuwania i przenoszenia sędziów, ograniczono liczbę rozpraw jawnych i przestępstw sądzonych z udziałem ławy przysięgłych. Jak pisze Heller:
|
Inicjatywy Pobiedonoscewa w zakresie reform sądownictwa za każdym razem zyskiwały poparcie cara, chociaż wiele z nich spotykało się z oporem nawet wśród członków Rady Państwa[8]. Pobiedonoscew konsekwentnie sprzeciwiał się wprowadzeniu w Rosji konstytucji i jakichkolwiek form demokratycznego rządzenia, przekonując, że ich pojawienie się na gruncie rosyjskim skończyłoby się rewolucją[6]. Zdaniem Billingtona projekty polityczne Pobiedonoscewa wykraczały poza zwykłe plany kontrreform, gdyż jego ostatecznym celem była odnowa społeczeństwa rosyjskiego w duchu chrześcijańskim[6].
Pobiedonoscew w znaczący sposób wpływał również na politykę następcy Aleksandra III, jego syna Mikołaja II[3]. Zasugerował m.in. powierzenie stanowiska ministra spraw wewnętrznych Dmitrijowi Sipiaginowi (jako drugiego kandydata podawał Wiaczesława Plehwe), podkreślając konieczność utrzymania skrajnie konserwatywnego kursu w polityce państwa[9].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Za kontynuowaniem reform opowiadali się powołani przez Aleksandra II do rządu Michaił Łoris-Mielikow, Nikołaj Milutin, Aleksandr Abaza, jak również wielcy książęta Włodzimierz Michajłowicz i Konstanty Nikołajewicz. Por. Heller M.: Historia Imperium Rosyjskiego. Warszawa: Książka i Wiedza, 2009, s. 637. ISBN 978-83-05-13522-1.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Riasanovsky N. V., Steinberg M. D.: Historia Rosji. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2009, s. 477. ISBN 978-83-233-2615-1.
- ↑ a b c Победоносцев Константин Петрович
- ↑ a b Riasanovsky N. V., Steinberg M. D.: Historia Rosji. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2009, s. 412. ISBN 978-83-233-2615-1.
- ↑ Heller M.: Historia Imperium Rosyjskiego. Warszawa: Książka i Wiedza, 2009, s. 636 i 640. ISBN 978-83-05-13522-1.
- ↑ a b Heller M.: Historia Imperium Rosyjskiego. Warszawa: Książka i Wiedza, 2009, s. 637-638. ISBN 978-83-05-13522-1.
- ↑ a b c d e f Billington J. H.: Ikona i topór. Historia kultury rosyjskiej. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2008, s. 410-412. ISBN 978-83-233-2319-8.
- ↑ Heller M.: Historia Imperium Rosyjskiego. Warszawa: Książka i Wiedza, 2009, s. 643. ISBN 978-83-05-13522-1.
- ↑ a b Heller M.: Historia Imperium Rosyjskiego. Warszawa: Książka i Wiedza, 2009, s. 646. ISBN 978-83-05-13522-1.
- ↑ L. Bazylow: Polityka wewnętrzna caratu i ruchy społeczne w Rosji na początku XX wieku. Warszawa: Książka i Wiedza, 1966, s. 253-254.
