Korytarz zangezurski
Korytarz zangezurski[1][2][3][4] (orm. Զանգեզուրի միջանցք/Zangezuri mijants; azer.: Zəngəzur koridoru lub Zəngəzur dəhlizi), czasami nazywany także Korytarz Nachiczewan (orm.: Նախիջևանի միջանցք/Naxiǰewani mijantsk; azer. Naxçıvan koridoru lub Naxçıvan dəhlizi) – korytarz transportowy, który ma łączyć Autonomiczną Republikę Nachiczewańską z resztą Azerbejdżanu przez region Sjunik w Armenii[5]. Władze Azerbejdżanu wywodzą tę koncepcję z dziewiątej kadencji porozumienia o zawieszeniu broni w Górskim Karabachu w 2020 r., które zakończyło wojnę w Górskim Karabachu w 2020 r. 10 listopada 2020 r.[6] Porozumienie o zawieszeniu broni wspomina o połączeniach transportowych i łączności, jednak nie zawiera słów „korytarz” lub „Zangezur”. Tekst porozumienia o zawieszeniu broni opublikowany na oficjalnej stronie Kremla stwierdza, że:[7]
Wszystkie połączenia gospodarcze i transportowe w regionie zostaną odblokowane. Republika Armenii zapewni bezpieczeństwo połączeń transportowych między zachodnimi regionami Republiki Azerbejdżanu a Autonomiczną Republiką Nachiczewańską w celu zapewnienia swobodnego przepływu osób, pojazdów i ładunku w obu kierunkach. Za nadzór nad połączeniami transportowymi odpowiada Służba Graniczna Federalnej Służby Bezpieczeństwa Federacji Rosyjskiej.
Zgodnie z ustaleniami Stron zostaną zbudowane nowe połączenia transportowe w celu połączenia Nachiczewańskiej Republiki Autonomicznej i zachodnich regionów Azerbejdżanu.
Przed porozumieniem o zawieszeniu broni połączenia lotnicze i lądowe między Azerbejdżanem a jego Nachiczewańską Republiką Autonomiczną (NRA), która jest eksklawą, musiały odbywać się przez terytorium Turcji i Iranu. Azerbejdżan zwrócił uwagę na kilka korzyści, jakie korytarz zangezurski mógłby przynieść na poziomie krajowym (Azerbejdżan) i regionalnym (Kaukaz), takie jak niższe koszty transportu i czas podróży, rozwój turystyki i handlu oraz większe bezpieczeństwo podczas wykonywania wszelkich tych działań[6][8].
W czasach radzieckich istniały dwa połączenia kolejowe łączące Nachiczewańską Republikę Autonomiczną z głównym terytorium Azerbejdżanu. Krótsza linia, która przebiegała przez region Sjunik, została zbudowana w 1941 roku, natomiast linia przez Iczewan i Kazach została zbudowana w latach 80. jako alternatywna trasa łącząca Erywań z Baku. Obie linie zostały porzucone w 1992 roku. Podczas gdy Azerbejdżan woli przywrócić linię przez Sjunik, Armenia wolałaby linię Kazach–Iczewan. Koszt odbudowy tej ostatniej jest jednak wyższy – według szacunków przywrócenie ruchu na trasie Zangilan–Meghri–Nachiczewan kosztowałoby około 250 milionów dolarów, podczas gdy trasa przez Iczewan kosztowałaby 450 milionów dolarów[9].
Prezydent Azerbejdżanu İlham Əliyev 21 kwietnia 2021 r. w wywiadzie w AzTV powiedział, że „wdrażamy korytarz zangezurski, czy Armenia tego chce, czy nie”, a gdyby nie chciała, Azerbejdżan „zdecyduje o tym siłą”. Əliyev powiedział też, że „naród azerbejdżański wróci do zabranego nam 101 lat temu Zangezuru”. Te deklaracje spotkały się w Armenii ze złym odzewem. Obrońca praw człowieka Armenii Arman Tatoyan powiązał te „akty zastraszania” z ludobójstwem Ormian. Rzecznik Ministerstwa Spraw Zagranicznych Armenii Anna Naghdalyan powiedziała: „Armenia podejmie wszelkie niezbędne kroki, aby chronić swoją suwerenność i integralność terytorialną”. Premier Armenii Nikol Paszynian podkreślił, że w trójstronnym oświadczeniu z 9 listopada nie ma ani słowa „Zangezur” (czyli region Sjunik w Armenii), ani słowa „korytarz”, a porozumienie dotyczy jedynie odblokowania komunikacji regionalnej[10].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Blokada korytarza laczyńskiego. Górski Karabach wprowadza kartki na żywność. Ośrodek Studiów Wschodnich, 17 stycznia 2023. [dostęp 2023-12-01].
- ↑ Upadek Górskiego Karabachu a turecka polityka wobec Kaukazu Południowego. Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, 23 października 2023. [dostęp 2023-12-01].
- ↑ III wojna karabaska. Polska Zbrojna, 6 października 2023. [dostęp 2023-12-01].
- ↑ Górski Karabach to nie wszystko. Turcja wypycha Rosję. A co zyska Władimir Putin?. Rzeczpospolita, 28 września 2023. [dostęp 2023-12-01].
- ↑ Южные ворота Карабаха. Что происходит в Гадруте после войны. РИА Новости, 23 maja 2021. [dostęp 2021-05-27]. (ros.).
- ↑ a b Orkhan Baghirov, The Nakhchivan corridor will boost connectivity in the Caucasus [online], Euractiv, 15 stycznia 2021 [dostęp 2021-05-27] (ang.).
- ↑ a b Statement by President of the Republic of Azerbaijan, Prime Minister of the Republic of Armenia and President of the Russian Federation, [w:] Kremlin [online], Prezydent Rosji, 10 listopada 2020 [dostęp 2021-05-27] (ang.).
- ↑ Vusal Gasimli, The "Zangezur corridor" is a geo-economic revolution [online], Emerging Europe, 17 maja 2021 [dostęp 2021-05-27] (ang.).
- ↑ Armenia proposing restoration of rail route through Azerbaijan to Russia [online], Eurasianet, 4 maja 2021 [dostęp 2021-05-27] (ang.).
- ↑ What will become of the Zangezur corridor? Comments from Azerbaijan and Armenia [online], JAMnews, 21 maja 2021 (ang.).