Kościół św. Andrzeja Apostoła w Środzie Śląskiej
A/1180/82 z dnia 29.03.1949[1] | |||||||||||
kościół parafialny | |||||||||||
widok kościoła i dzwonnicy | |||||||||||
Państwo | |||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Województwo | |||||||||||
Miejscowość |
Środa Śląska | ||||||||||
Wyznanie | |||||||||||
Kościół | |||||||||||
parafia | |||||||||||
Wezwanie | |||||||||||
Wspomnienie liturgiczne |
30 listopada | ||||||||||
| |||||||||||
| |||||||||||
Położenie na mapie Środy Śląskiej | |||||||||||
Położenie na mapie Polski | |||||||||||
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego | |||||||||||
Położenie na mapie powiatu średzkiego | |||||||||||
Położenie na mapie gminy Środa Śląska | |||||||||||
51°09′51,04″N 16°35′30,09″E/51,164178 16,591692 |
Kościół świętego Andrzeja Apostoła – rzymskokatolicki kościół parafialny należący do dekanatu Środa Śląska archidiecezji wrocławskiej.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Świątynia była wzmiankowana w 1233 roku, wybudowano ją w 2. połowie XIII wieku, budowę korpusu nawy głównej rozpoczęto w 1248. W murach kościoła w 1248 z polecenia księcia legnickiego Bolesława II Rogatki spalono 500 mieszczan za sprzyjanie Henrykowi III Białemu. W latach 1378-1388 budowniczy Szymon zbudował nowe prezbiterium nakryte sklepieniem przez mistrza Klausa Parlera. Pod koniec XV w. świątynia przeszła w posiadanie zakonu rycerskiego z czerwoną gwiazdą, od 1540 jako kościół protestancki. W 1623 roku zostały zniszczone dach i sklepienia świątyni, które odrestaurowano w 1645 roku. W 1670 roku budowla została gruntownie przebudowana, natomiast część zachodnia została dobudowana około 1830 roku. W latach 1946-1948 i 1958-1959 przeprowadzono restauracje, w czasie której odsłonięto relikty budowli romańskiej z XII-XIII wieku[2].
Architektura i wyposażenie[edytuj | edytuj kod]
Obecnie jest to świątynia orientowana, murowana, wybudowana z cegły, rozplanowano ją na rzucie prostokąta, z wydzielonym prezbiterium zakończonym poligonalnie. Trzyprzęsłowe prezbiterium jest nakryte sklepieniem sieciowym, natomiast trzynawowy sześcioprzęsłowy korpus o układzie bazylikowym w nawie głównej nakryty jest sklepieniem kolebkowym, a w nawach bocznych nakryty jest sklepieniem krzyżowym. Jego zewnętrzne mury są pamiątką po świątyni późnoromańskiej wzniesionej na przełomie XII i XIII wieku. Była to bazylika ceglana o trzech nawach, zamknięta od strony wschodniej trzema absydami, i nakryta drewnianym stropem. Wyposażenie wnętrza reprezentuje się bardzo skromnie, składają się na nie rzeźbione w drewnie trzy ołtarze w stylu barokowym z początków XVIII wieku, ambona z 1677 roku, i znajdujące się w zakrystii szafy w stylu późnogotyckim, w tym jedna z 1513 roku[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo dolnośląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 159 [dostęp 2016-07-19] .
- ↑ Janusz Czerwiński, Ryszard Chanas , Dolny Śląsk - przewodnik, Warszawa: Wyd. Sport i Turystyka, 1977, s. 401 .
- ↑ Zabytki miejscowości dolnośląskich: litera Ś. Zabytki w Polsce. [dostęp 2016-07-19]. (pol.).
- Świątynie pod wezwaniem św. Andrzeja Apostoła
- Zabytkowe kościoły w powiecie średzkim (województwo dolnośląskie)
- Zabytki nieruchome w Środzie Śląskiej
- Kościoły i klasztory salezjanów w Polsce
- Dawne kościoły protestanckie w województwie dolnośląskim
- Kościoły rzymskokatolickie w Środzie Śląskiej
- Architektura romańska w województwie dolnośląskim
- Architektura gotyku w województwie dolnośląskim