Kulczyba wronie oko

Kulczyba wronie oko
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	goryczkowce
Rodzina	loganiowate
Rodzaj	kulczyba
Gatunek	Kulczyba wronie oko
	Nazwa systematyczna
	Strychnos nux-vomica L.; Sp.Pl.2, 1753
	Multimedia w Wikimedia Commons

Kulczyba wronie oko (Strychnos nux-vomica L.) – gatunek wiecznie zielonego drzewa lub krzewu z rodziny loganiowatych (Loganiaceae). Naturalny obszar występowania to lasy Indii, Sri Lanki, Kambodży, Laosu, Wietnamu, Tajlandii i Malezji, ale jako roślina uprawiana występuje w wielu jeszcze innych krajach o klimacie tropikalnym^[3].

Morfologia

Pokrój: Drzewo osiągające wysokość do 30 m.
Liście: Owalne, o wymiarach ok. 7,5-15 × 4,5–7,5 cm, 5-nerwowe, gładkie, lśniące.
Kwiaty: Zebrane w dwuramienne wierzchotki na szczycie pędów. Kwiaty mają 5-dzielny kielich, białozielonkawą, rurkowatą, 5-ząbkową koronę, 1 słupek i 5 pręcików osadzonych u wylotu gardzieli kielicha.
Owoc: Żółta jagoda o średnicy ok. 2,5–7,5 cm. Nasiona zwykle 2-4 w owocu, o średnicy ok. 2 cm. Mają kształt krążkowaty, z jednej strony wypukłe, z drugiej wklęsłe, pokryte drobnymi szarymi włoskami, rozchodzącym się od środka.

Biologia

Roślina trująca: Cała roślina jest trująca, szczególnie nasiona. Zawierają one od 2 do 5% alkaloidów (głównie strychniny i brucyny). Alkaloidy te występują w całej roślinie, najwięcej jest ich jednak w nasionach.

Zastosowanie

Ze strychniny zawartej w nasionach otrzymywało się niegdyś trutkę na myszy i szczury. W znacznie mniejszych dawkach (nie więcej niż 5 mg) strychnina działa jako stymulant; wyostrza też zmysły. Mimo tego jest obecnie rzadko stosowana jako lekarstwo ze względu na to, że dawki lecznicze są bliskie dawek trujących (1–2 mg/kg ustnie człowiek^[4]).

Działania lecznicze

Dawniej w celach leczniczych używane były zarówno nasiona, liście, korzenie i kora.

Korzeń gorzki, toniczny, używany do zwalczania gorączki i w przypadku ukąszeń jadowitych gadów.

Okłady z liści stosowane były w leczeniu ran i wrzodów. Dojrzałe owoce stosowane były w przypadkach paraliżu kończyn.

Właściwości nasion były pomocne w leczeniu anemii, astmy, bronchitu, bezsenności, malarii, chorób skórnych, epilepsji. Ze względu na łatwość przekroczenia dawki trującej, kulczyba obecnie rzadko jest stosowana jako środek leczniczy.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-04] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-04] (ang.).
↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-11-11].
↑ INCHEM: Chemical Safety Information from Intergovernmental Organizations: Strychnine. http://www.inchem.org/documents/pims/chemical/pim507.htm.

Bibliografia

Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.
Lavekar G.S., Padhi M. M., Mangal, A. K., Joseph G.V.R., Raman K. Ganapathi, Selvarajan S., Sharma P.C., Yelne M.B., Dennis T.J.: Database on medicinal plants used in ayurveda & siddha. Volume 5. New Delhi: Central Council for Research in Ayurveda & Sidha, 2008.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-04] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-04] (ang.).

[grin-3] Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-11-11].

[4] INCHEM: Chemical Safety Information from Intergovernmental Organizations: Strychnine. http://www.inchem.org/documents/pims/chemical/pim507.htm.

[1]

[2]

[3]

[4]