Mleczaj lepki
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
mleczaj lepki |
| Nazwa systematyczna | |
| Lactarius uvidus (Fr.) Fr. Epicr. syst. mycol.: 338 (Uppsala, 1838) | |
| Zasięg | |
 Zasięg występowania w Europie | |
Mleczaj lepki (Lactarius uvidus (Fr.) Fr.) – gatunek grzybów należący do rodziny gołąbkowatych (Russulaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Lactarius, Russulaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Gatunek ten został zdiagnozowany taksonomicznie po raz pierwszy przez Eliasa Friesa w drugim tomie "Observationes mycologicae" z 1815 r. (jako Agaricus uvidus). Do rodzaju Lactarius został przeniesiony przez tego samego autora w "Epicrisis systematis mycologici" z 1838 r.
Niektóre synonimy naukowe[2]:
- Agaricus uvidus Fr. 1818
- Galorrheus uvidus (Fr.) P. Kumm. 1871
Nazwę polską podał Franciszek Błoński w 1898 r.[3]
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Średnicy 2–8 cm, zabarwiony cielistobrązowawo lub szarobrązowawo, niestrefowany, po ugnieceniu fioletowiejący, u dojrzałych owocników blaknący. Pokryty śluzowatą podczas deszczu skórką[4]. Za młodu jest wypukły, później płaski, na koniec wklęsły. Zawsze występują liliowe odcienie[5].
Cienkie, nieco zbiegające lub przyrośnięte przy trzonie. Kolor białawy, po skaleczeniu wybarwiają się fioletowo[5].
Wysokość 5–8 cm, grubość 0,5–1,5 cm, w środku gąbczasty, a u starszych okazów pusty[5]. Białawy, częściowo ochrowo-plamisty, przy dużej wilgotności powietrza nieco lepki[4].
Zbudowany jest z kulistawych komórek powodujących ich specyficzną kruchość i nieregularny przełam. Smak łagodny, po chwili gorzki. Wydziela białe mleczko, szybko wybarwiające się ametystowo na powietrzu[4].
Biały. Zarodniki elipsoidalne, o wymiarach 9–11 × 7,5–9 μm, bez pory rostkowej, pokryte drobnymi brodawkami połączonymi listewkami tworzącymi siateczkowaty wzór, amyloidalne[4].
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Jest szeroko rozprzestrzeniony w Europie, Azji i Ameryce Północnej[6]. W Polsce nie jest rzadki; w piśmiennictwie mykologicznym opisano liczne jego stanowiska[3].
Rozwija się w glebie w lasach iglastych i liściastych, często pod brzozami, bukami, dębami, lipami. Wytwarza owocniki od sierpnia do października[3]. Zazwyczaj występuje gromadnie. Preferuje miejsca wilgotne[7].
Znaczenie[edytuj | edytuj kod]
Organizm mikoryzowy[3]. Grzyb niejadalny[5][8]. W Rosji i na Ukrainie uważany jest jednak za grzyb jadalny[9].
Gatunki podobne[edytuj | edytuj kod]
Charakterystycznymi cechami mleczaja lepkiego są: występowanie w wilgotnych miejscach, lepki i mięsistoliliowy kapelusz z brązowawym odcieniem, niemal zupełny brak prążków na kapeluszu oraz przebarwiające się na ametystowo mleczko blaszek[7]. Podobne są:
- mleczaj lśniący (Lactarius albocarneus). Jego mleczko żółknie, a skórka podczas wilgotnej pogody jest pokryta grubą warstwą śluzu[8]
- mleczaj niebieskawy (Lactarius trivialis). Jego mleczko na powietrzu żółknie[8]
- mleczaj żółtawy (Lactarius aspideus). Jest cieńszy i rośnie tylko pod wierzbami[8].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Index Fungorum. [dostęp 2013-03-05]. (ang.).
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2013-04-15]. (ang.).
- ↑ a b c d Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d Ewald Gerhardt: Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik. Warszawa: 2006, s. 414. ISBN 83-7404-513-2.
- ↑ a b c d Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. ISBN 83-09-00714-0.
- ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2015-12-16].
- ↑ a b Alina Skirgiełło: Mleczaj (Lactarius). Grzyby (Mycota), tom 25. Podstawczaki (Basidiomycetes), gołąbkowce (Russulales), gołąbkowate (Russulaceae), mleczaj (Lactarius). Kraków: PWN, 1998. ISBN 83-85444-65-3.
- ↑ a b c d Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ Eric Boa: Wild edible fungi : A global overview of their use and importance to people. FAO, 2004, seria: Non-wood Forest Products 17. ISBN 92-5-105157-7.