Lejkówka rdzawa
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
lejkówka rdzawa |
| Nazwa systematyczna | |
| Clitocybe diatreta (Fr.) P. Kumm. Führ. Pilzk. (Zerbst): 121 (1871) | |
_P._Kumm_687748.jpg)
Lejkówka rdzawa (Clitocybe diatreta (Fr.) P. Kumm.) – gatunek grzybów z rzędu pieczarkowców (Agaricales)[1].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Clitocybe, Incertae sedis, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten opisał w 1818 r. Elias Fries, nadając mu nazwę Agaricus diatretus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę, nadał mu Paul Kummer w 1871 r.[1]
- Agaricus diatretus Fr. 1818
- Clitocybe diatreta var. fuscescentipes Kauffman 1928
- Lepista diatreta (Fr.) Harmaja 1976
- Omphalia diatreta (Fr.) Quél. 1886[2].
Polską nazwę zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r.[3]
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Średnica 2–5(9) cm, u młodych okazów wypukły, później talerzowaty, na koniec wklęsły. Powierzchnia gładka, nieco lepka, w stanie wilgotnym nieco śluzowata. Jest higrofaniczny; w stanie suchym ma barwę beżową lub różowobeżową, w stanie wilgotnym jest bardziej różowy, ale prążkowanie występuje tylko sporadycznie u starszych owocników. Okazy stare czasami są białawe lub cieliste. Brzeg początkowo podwinięty, potem prosty, nieco pofalowany. Charakterystyczną cechą jest biała obwódka na brzegu kapelusza[4].
Przyrośnięte do krótko lub umiarkowanie zbiegających, wąskie do umiarkowanie szerokich (do 5 mm), gęste, w stanie wilgotnym białawe z różowawym odcieniem, w stanie suchym w kolorze kapelusza[5].
Wysokość 1–5 cm, grubość 0,2–0,4(0,7) cm, cylindryczny lub nieco rozszerzony na obydwu końcach, u starszych okazów bocznie spłaszczony, i karbowany, często zakrzywiony u podstawy, początkowo pełny, później komorowaty. Powierzchnia naga w stanie wilgotnym lekko błyszcząca, w stanie suchym włóknisto-prążkowane, koloru kapelusza lub zbliżonego. Podstawa z grzybnią[5].
Cienki, w kolorze zbliżonym do powierzchni kapelusza, blaknący. Zapach i smak zwykle niewyraźny, ale czasem z mocno grzybowym zapachem i smakiem[5].
- Cechy mikroskopowe
Podstawki z 4 sterygmami, 13–22 × 3–4,5 µm. Zarodniki o barwie białej, kremowej lub kości słoniowej, kuliste do elipsoidalnych, gładkie, nieamyloidalne, cyjanofilne, 3–4,5(5,5) × 2–2,5(3,5) µm. Cystyd brak, na strzępkach są sprzążki[5].
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Lejkówka rdzawa występuje w Ameryce Północnej, Europie i azjatyckiej części Rosji. Najwięcej stanowisk podano w Europie[6]. W Polsce do 2003 r. znane były tylko 3 stanowiska. Według W. Wojewody częstość występowania i stopień zagrożenia tego gatunku nie są znane[3]. Aktualne stanowiska tego grzyba podaje internetowy atlas grzybów. Znajduje się w nim na liście gatunków zagrożonych i wartych objęcia ochroną[7].
Grzyb saprotroficzny naziemny występujący w lasach iglastych pod krzewami jałowca, na opuszczonych gruntach rolnych i na hałdach kopalnianych[3], i wypaleniskach, często w towarzystwie mchów Pleurozium, Dicranum, Hylocomium. Owocniki tworzy zwykle w grupach od sierpnia do października[4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2022-12-23] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2022-12-23] (ang.).
- ↑ a b c d Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b Clitocybe diatreta (Fr.) P. Kumm. [online], Grzyby Puszczy Knyszyńskiej i okolic [dostęp 2022-12-23] (pol.).
- ↑ a b c d Clitocybe diatreta / Clitocybe couleur de cuir [online], Mycoquébec.org [dostęp 2022-12-23] (fr.).
- ↑ Występowanie Clitocybe diatreta na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2022-12-23] (ang.).
- ↑ Aktualne stanowiska Clitocybe diatreta w Polsce [online], Grzyby.pl [dostęp 2022-12-23] (pol.).