Lidia (kraina)
Lidia (gr. Λυδία Lydia) – historyczna kraina w zachodniej Azji Mniejszej leżąca w dorzeczu rzek Kaystros i Hermos[1], oraz nazwa starożytnego państwa ze stolicą w Sardes, istniejącego do 546 r. p.n.e.[2]
Warunki naturalne[edytuj | edytuj kod]
Lidia była krainą żyzną i bogatą. Równiny przecinane rzekami zapewniały doskonałe tereny rolnicze, a także były wykorzystywane jako naturalne szlaki komunikacyjne między Morzem Egejskim a Wyżyną Anatolijską. W pasmach gór oddzielających równiny wydobywano metale, rzeka Paktolos płynąca przez stolicę krainy, Sardes, była źródłem złota. Wyżynne tereny w górnych biegach rzek doskonale nadawały się na pastwiska[3].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Lidyjczycy należeli do ludów anatolijskich, grupy Indoeuropejczyków zamieszkujacej w II i I tys. p.n.e. dzisiejsze tereny Azji Mniejszej i Syrii. Pierwszym znanym władcą lidyjskim był Gyges, który podporządkował kraj Aszurbanipalowi, władcy Asyrii, potem jednak zmienił sojusze i wspierał Egipt. Jego dzieło kontynuowali Ardys, Sadyattes, Alyattes II i Krezus. Upadek Asyrii pozwolił Lidyjczykom na skonsolidowanie państwa i rozszerzenie granic po rzekę Halys. Dzięki stopniowemu podbojowi kolonii greckich Lidia zapewniła sobie dostęp do morza.
Upadek państwa lidyjskiego[edytuj | edytuj kod]
Medowie po podboju Asyrii zaatakowali Lidię, prawdopodobnie aby uzyskać dostęp do Morza Egejskiego. W chwili decydującej bitwy nastąpiło zaćmienie słońca, które przepowiedział Tales z Miletu. Po tej bitwie, która miała się odbyć 28 czerwca 585 p.n.e., walczące strony zawarły pokój. W 547 p.n.e. Lidia zaatakowała Persję, rządzącą przez Cyrusa. Państwo lidyjskie, którego władcą był Krezus, zawarło sojusz z Egiptem, Babilonią i Spartą. Początkowo w wojnie z Cyrusem wojska Krezusa odnosiły sukcesy, lecz gdy zostały one wysłane na leże zimowe Cyrus zaatakował i zmusił Krezusa opuszczonego przez sojuszników do kapitulacji w 546 p.n.e. Sam władca Lidii wbrew greckiej tradycji nie został stracony, lecz został perskim namiestnikiem Lidii[potrzebny przypis]. W 334 p.n.e. Lidia została zdobyta przez Aleksandra Macedońskiego, a w 133 p.n.e. przez imperium rzymskie.
Wybrani władcy Lidii[edytuj | edytuj kod]
- Dynastia Heraklidów:
- Ardys I (797 – 761 p.n.e.)
- Alyattes I (761 – 747 p.n.e.)
- Meles (747 – 735 p.n.e.)
- Kandaules (735 – 718 p.n.e.)
- Dynastia Mermnadów:
- Gyges (ok. 680 – 652 p.n.e.)
- Ardys II (652 – 625 p.n.e.)
- Sadyattes (625 – 610 p.n.e.)
- Alyattes II (609 – 560 p.n.e.)
- Krezus (560 – 546 p.n.e.)
Daty panowania lidyjskich władców są niepewne. Wyjątkiem jest koniec panowania Krezusa.
Gospodarka[edytuj | edytuj kod]
Ziemie lidyjskie nadawały się do uprawy dzięki dogodnemu położeniu wśród rzek. Lidyjczyczy zajmowali się hodowlą koni, owiec, których wełnę przerabiano w warsztatach miast greckich.
Pierwsze monety pojawiły się w miastach greckich na wybrzeżu Azji Mniejszej w okresie wielkiej kolonizacji (ok. r. 700 p.n.e.). Monety te bito ze stopu złota ze srebrem, czyli z tak zwanego elektronu, zwanego także białym srebrem. Jednak pierwsze monety złote zaczęto bić w Lidii, gdzie był złoty piasek[4]. Właśnie owo złoto oraz duże zasoby surowców sprawiły, że władcy lidyjscy słynęli z zamożności.
Ciekawostki[edytuj | edytuj kod]
- Nazwa Lidia pochodzi od imienia króla Lidusa
- Lidia jako pierwsza na świecie wprowadziła monety (w VII w. p.n.e.).
- Terytorium dawnej Lidii zajmuje obecnie Turcja.
- W stolicy państwa lidyjskiego znajdowała się świątynia bogini płodności Ma.
- Według mitologii królową Lidii była Omfale.
- Stolica Lidii Sardes leżała nad rzeką Paktol.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Ziółkowski 2009 ↓, s. 172.
- ↑ Ziółkowski 2009 ↓, s. 350-352.
- ↑ Ziółkowski 2009 ↓, s. 350.
- ↑ Środki płatnicze i system monetarny w Grecji, [w:] Lidia Winniczuk , Ludzie, zwyczaje i obyczaje starożytnej Grecji i Rzymu, Warszawa 1983, ISBN 83-01-06735-7 .
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Józef Wolski, Historia Powszechna Starożytność, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000
- Adam Ziółkowski: Historia powszechna. Starożytność. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009. ISBN 978-83-01-15810-1.
- Lidia Winniczuk, Ludzie, zwyczaje i obyczaje Starożytnej Grecji i Rzymu, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1983., Warszawa: Państ. Wydaw. Naukowe, 1985, ISBN 83-01-06735-7, OCLC 830193250 .
|