Lidia (kraina)

Lidia

Lidia u szczytu swej potęgi

Lidia (gr. Λυδία Lydia) – historyczna kraina w zachodniej Azji Mniejszej leżąca w dorzeczu rzek Kaystros i Hermos, oraz nazwa starożytnego państwa, ze stolicą w Sardes, istniejącego do 546 r. p.n.e.

Warunki naturalne

Lidia była krainą żyzną i bogatą. Równiny przecinane rzekami zapewniały doskonałe tereny rolnicze, a także były wykorzystywane jako naturalne szlaki komunikacyjne między Morzem Egejskim a Wyżyną Anatolijską. W pasmach gór oddzielających równiny wydobywano metale, rzeka Paktolos płynąca przez stolicę krainy, Sardes, była źródłem złota. Wyżynne tereny w górnych biegach rzek doskonale nadawały się na pastwiska.

Historia

Lidyjczycy należeli do ludów anatolijskich, grupy Indoeuropejczyków zamieszkujacej w II i I tys. p.n.e. dzisiejsze tereny Azji Mniejszej i Syrii. Pierwszym znanym władcą lidyjskim był Gyges, który podporządkował kraj Aszurbanipalowi, władcy Asyrii, potem jednak zmienił sojusze i wspierał Egipt. Jego dzieło kontynuowali Ardys, Sadyattes, Alyattes i Krezus. Upadek Asyrii pozwolił Lidyjczykom na skonsolidowanie państwa i rozszerzenie granic po rzekę Halys. Dzięki stopniowemu podbojowi kolonii greckich Lidia zapewniła sobie dostęp do morza.

Upadek państwa lidyjskiego

Medowie po podboju Asyrii zaatakowali Lidię, prawdopodobnie aby uzyskać dostęp do Morza Egejskiego. W chwili decydującej bitwy nastąpiło zaćmienie słońca, które przepowiedział Tales z Miletu. Po tej bitwie, która miała się odbyć 28 czerwca 585 p.n.e., walczące strony zawarły pokój. W 547 p.n.e. Lidia została zaatakowana przez perskiego władcę Cyrusa. Państwo lidyjskie, którego władcą był Krezus, zawarło sojusz z Egiptem, Babilonią i Spartą. Początkowo w wojnie z Cyrusem wojska Krezusa odnosiły sukcesy, lecz gdy zostały one wysłane na leże zimowe Cyrus zaatakował i zmusił Krezusa opuszczonego przez sojuszników do kapitulacji w 546 p.n.e. Sam władca Lidii wbrew greckiej tradycji nie został stracony, lecz został perskim namiestnikiem Lidii^{[potrzebny przypis]}. W 334 p.n.e. Lidia została zdobyta przez Aleksandra Macedońskiego, a w 133 p.n.e. przez imperium rzymskie.

Wybrani władcy Lidii

• Dynastia Heraklidów:
  • Ardys I (797 - 761 p.n.e.)
  • Alyattes I (761 - 747 p.n.e.)
  • Meles (747 - 735 p.n.e.)
  • Kandaules (735 - 718 p.n.e.)
• Dynastia Mermnadów:
  • Gyges (ok. 680 - 652 p.n.e.)
  • Ardys II (652 - 625 p.n.e.)
  • Sadyattes (625 - 610 p.n.e.)
  • Alyattes II (609 - 560 p.n.e.)
  • Krezus (560 - 546 p.n.e.)

Daty panowania lidyjskich władców są niepewne. Wyjątkiem jest koniec panowania Krezusa.

Gospodarka

Ziemie lidyjskie nadawały się do uprawy dzięki dogodnemu położeniu wśród rzek. Lidyjczyczy zajmowali się hodowlą koni, owiec, których wełnę przerabiano w warsztatach miast greckich.

Pierwsze monety pojawiły się w miastach greckich na wybrzeżu Azji Mniejszej w okresie wielkiej kolonizacji (ok. r. 700 p.n.e.). Monety te bito ze stopu złota ze srebrem, czyli z tak zwanego elektronu, zwanego także białym srebrem. Jednak pierwsze monety złote zaczęto bić w Lidii, gdzie jak wiadomo - był - złoty piasek. Właśnie owe złoto oraz duże zasoby surowców, sprawiły, że władcy lidyjscy słynęli z zamożności.

Ciekawostki

• Nazwa Lidia pochodzi od imienia króla Lidusa
• Lidia jako pierwsza na świecie wprowadziła monety (w VII w. p.n.e.).
• Terytorium dawnej Lidii zajmuje obecnie Turcja.
• W stolicy państwa lidyjskiego znajdowała się świątynia bogini płodności Ma.
• Według mitologii królową Lidii była Omfale.
• Stolica Lidii Sardes leżała nad rzeką Paktol.

Zobacz też

• Lidia

Bibliografia

• Józef Wolski, Historia Powszechna Starożytność, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000
• Adam Ziółkowski: Historia powszechna. Starożytność. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009. ISBN 978-83-01-15810-1.
• Lidia Winniczuk, Ludzie, zwyczaje i obyczaje Starożytnej Grecji i Rzymu, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1983. ​ISBN 83-01-06735-7​