Lista czołgów Sił Obronnych Izraela

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Lista czołgów Sił Obronnych Izraela zawiera wszystkie czołgi oraz ich modyfikacje, które znajdowały lub nadal znajdują się w służbie izraelskiej armii, począwszy od 1948 roku.

Historia[edytuj | edytuj kod]

W kwietniu 1948 roku dwóch brytyjskich żołnierzy zaoferowało przekazanie siłom żydowskim w Palestynie czterech czołgów Cromwell z magazynów wojskowych w Hajfie. Ostatecznie udało się wykraść tylko dwa takie czołgi, które następnie walczyły w wojnie o niepodległość Izraela, podczas gdy wspomniani dwaj Brytyjczycy wstąpili do Sił Obronnych Izraela w roli instruktorów[1][2].

W maju 1948 roku Izraelczycy przejęli dwa syryjskie czołgi Renault R-35, które brały udział w syryjskiej ofensywie w okolicach Jeziora Tyberiadzkiego[3]. 15 czerwca 1948 roku do Izraela przybył pierwszy transport czołgów Hotchkiss H-39 z armatami kalibru 37 mm, zakupionych we Francji przez wysłanników Hagany, działających pod przykrywką misji dyplomatycznej z Nikaragui. Wówczas cena jednego czołgu z amunicją wynosiła 41 000 dolarów amerykańskich i był to czołg dysponujący największą siłą ognia w izraelskiej armii[4]. W latach 1948–1949 armia izraelska otrzymała pierwsze dostawy czołgów M4 Sherman (m.in. M4A2 i M4A3), które zakupiono z amerykańskich nadwyżek we Włoszech lub pozyskano ze złomowisk Royal Army Ordnance Corps. Następne pojazdy w latach 50. pozyskano z Francji (wersje M4A1, M4A1E8 i M4A4)[5].

W 1956 roku, jeszcze przed kryzysem sueskim, Izrael zakupił we Francji czołgi AMX-13 z armatą kalibru 75 mm, którą wówczas Izraelczycy oceniali za najbardziej skuteczną w walce z pojazdami produkcji radzieckiej, które pozyskiwał Egipt[6]. W tym samym roku do Izraela dotarły pierwsze egzemplarze czołgów M50 Sherman. Izraelscy wojskowi byli pod wrażeniem osiągów armaty z AMX-ów-13 i wspólnie z Francuzami wspólnie zainicjowali program modernizacji Shermanów M4A2 oraz M4A4 i wyposażania je w m.in. armaty kalibru 75 mm. Początkowo czołgi modernizowano we Francji, a po kryzysie sueskim już w Izraelu[7][8].

W 1956 roku Izrael zdobył ok. 20 czołgów T-34-85. Wraz z innym zdobycznym sprzętem zostały przemalowane na barwy używane w izraelskiej armii i zaprezentowane na paradzie wojskowej w 1957 roku. Był to okres, kiedy Izrael nie potrzebował już kolejnych czołgów, wobec czego uznano, że utworzenie nowej formacji, która używałaby T-34-85 byłoby obciążeniem dla logistyki. Postanowiono, że armia będzie wykorzystywać te czołgi do szkoleń załóg i jednostek specjalnych oraz badań technicznych na potrzeby rozwoju posiadanego parku maszynowego[9].

Na przełomie lat 50. i 60. państwa arabskie zaczęły wyposażać swoje armie w czołgi T-54 i T-55. Izraelczycy uznali, że posiadane czołgi mogą okazać się słabsze w ewentualnym starciu z nowymi radzieckimi pojazdami. W związku z tym zaczęto poszukiwać nowego czołgu dla Korpusu Pancernego. Wybór padł na brytyjskie Centuriony w wersjach Mk 3 i Mk 5. Pierwszą partię zakupiono w 1958 roku, a czołgi weszły do służby pod nazwą Szot w 1960 roku[10][11]. W latach 60. Izrael nabył z RFN oraz Stanów Zjednoczonych czołgi M48 Patton w różnych wersjach (m.in. M48A1, M48A2C, M48A2). Czołgi te oraz ich kolejne modyfikacje służyły w armii pod nazwą Magach. Ich modernizację rozpoczęto jeszcze przed wojną sześciodniową, ale w dniu jej wybuchu Izrael posiadał zmodernizowanych tylko 120 sztuk[12]. Korpus Uzbrojenia podjął również działania na rzecz modernizacji czołgów Sherman z armatami kalibru 75 mm i 76 mm. Wymieniono w nich m.in. hydraulikę, silniki, zawieszenie oraz zamontowano armatę kalibru 105 mm. Czołgi te nazwano M51 Sherman[13][14].

W trakcie wojny sześciodniowej (1967) armia izraelska weszła w posiadanie pojazdów produkcji radzieckiej, które używane były przez państwa arabskie. Wśród nich były czołgi T-54, T-55, IS-3M, transportery BTR-50, czy czołgi pływające PT-76. Już w lipcu 1967 roku odbyło się spotkanie wojskowych najwyższego szczebla, którzy zaakceptowali przyjęcie tych pojazdów na stan armii. Czołgi T-54 i T-55 weszły w 1968 roku do służby pod nazwą Tiran 4 i Tiran 5. Głównym ich użytkownikiem była 274 Brygada Pancerna[15]. Od 1969 roku rozpoczęto prace modernizacyjne[16], wyposażając je m.in. w armatę kalibru 105 mm Szarir[17]. W trakcie wojny Jom Kipur (1973) Izraelczycy zdobyli czołgi T-62, które wprowadzono na stan armii jako Tirany 6[18].

W 1970 roku Izrael otrzymał ze Stanów Zjednoczonych pierwsze czołgi M60, które z czasem zaczęły stanowić trzon wojsk pancernych. Niezmodyfikowane pojazdy służyły pod nazwą Magach 6, a jego kolejne wersje otrzymywały dodatkowe desygnaty[19].

Od 1971 roku w Izraelu rozwijano również projekt czołgu, który miał być rodzimą konstrukcją o nazwie Merkawa. Projekt koordynowany i nadzorowany był przez generała Jisra’ela Tala. Miał spełnić trzy wymagania. Po pierwsze, dostarczyć armii pierwszy w historii izraelski czołg. Po drugie, żadne ewentualne embargo na Izrael nie powinno zakłócić produkcji czołgu. Ostatnia wytyczna dotyczyła dostosowania konstrukcji do wymagań izraelskiej armii oraz bliskowschodnich warunków terenowych[20][21]. W 1979 roku do służby weszła Merkawa Mk 1, a kolejne wersje Merkawy wchodziły do służby w 1983 (Mk 2), 1987 (Mk 3) i od 2002 (Mk 4)[22].

Lista czołgów[edytuj | edytuj kod]

Zdjęcie Nazwa Kraj produkcji/modyfikacji Typ Wersje Lata służby Uwagi Przypis
lata 40. XX wieku
Cromwell  Wielka Brytania czołg pościgowy Mk 3

Mk 4

1948–? [1]
Hotchkiss H-39  Francja czołg lekki 15 czerwca 1948–? [4]
Renault R-35  Francja czołg lekki 1948–? [4][3]
M4 Sherman  Stany Zjednoczone czołg średni M4A1

M4A1E8

M4A2

M4A3

M4A4

1948–? [5]
lata 50. XX wieku
AMX-13  Francja czołg lekki 1956–koniec lat 60. [6]
M50 Sherman  Izrael/

 Francja

modyfikacja/

czołg średni

1956–1976 [23][8]
T-34-85  Czechosłowacja czołg średni brak danych Podczas kryzysu sueskiego (1956) Izrael zdobył ok. 20 czołgów T-34-85 sprzedanych Egiptowi przez Czechosłowację. Uznano jednak, że utworzenie nowej jednostki bojowej wyposażonej w zdobyczny sprzęt byłoby zbytnim obciążeniem dla logistyki i techników. W konsekwencji czołgi te były używane przez armię wyłącznie do testów, badań technicznych oraz szkoleń załóg. [9]
lata 60. XX wieku
Centurion A41  Wielka Brytania czołg podstawowy Mk 3

Mk 5

1960–? [24][25]
M48 Patton  Stany Zjednoczone czołg podstawowy M48A1

M48A2C

M48A3

M48A5

początek lat 60.–? [12][19]
M51 Sherman  Izrael modyfikacja/

czołg średni

Degem Alef

Degem Bet

Degem Gimel

Degem Dalet

1962–lata 90. [26][27]
Magach  Izrael modyfikacja/

czołg podstawowy

Magach 1

Magach 2

Magach 3

Magach 5

Magach 6

Magach 7

lata 60.–2014 Modyfikacje czołgów M48 Patton i M60. [28][29]
PT-76  ZSRR lekki czołg pływający 1968–? Czołgi znajdowały się na wyposażeniu Jednostki 88 Dow Lawan, która ponadto używała zdobycznych transporterów gąsienicowych BTR-50. [30][31]
IS-3  ZSRR czołg ciężki IS-3M brak danych Po zmodernizowaniu (m.in. nowe układy napędowe) okazało się jednak, że brakowało zbyt wielu części zamiennych, a załogi skarżyły się na system wentylacji. Ostatecznie pojazdy wykorzystano jako punkty ogniowe na Synaju i Wzgórzach Golan. [18]
Tiran  Izrael modyfikacja/

czołg podstawowy

Tiran 4

Tiran 5

1968–? Modyfikacje czołgów T-54 (Tiran 4), T-55 (Tiran 5), T-62 (Tiran 6). [18]
Tiran 6 1973–?
lata 70. i 80. XX wieku
M60  Stany Zjednoczone czołg podstawowy M60

M60A1

M60A3

1970–? [19]
Szot  Izrael modyfikacja/

czołg podstawowy

Szot Meteor

Szot Kal Alef

Szot Kal Bet

Szot Kal Gimel

Szot Kal Dalet

lata 70.–2002 Modyfikacje czołgów Centurion Mk 3 i Mk 5. [32][24]
Merkawa Mk 1  Izrael czołg podstawowy 1979–1984 [22]
Merkawa Mk 2  Izrael czołg podstawowy Mk 2B

Mk 2 Batasz

1983–1990 [22]
Merkawa Mk 3  Izrael czołg podstawowy Mk 3 Baz

Mk 3D

Mk 3M

Mk 3 LIC

1987–2002 [22]
XXI wiek
Merkawa Mk 4  Izrael czołg podstawowy Mk 4 Me’il Ru’ach

Mk 4 LIC

Mk 4 Barak

od 2002 [22]

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Eshel 1989 ↓, s. 11.
  2. ↑ Morris 2008 ↓, s. 293.
  3. ↑ a b R35 טנק קל רנו [online], Muzeum Jad la-Szirjon [dostęp 2023-09-21].
  4. ↑ a b c Mass 2018 ↓.
  5. ↑ a b Eshel 1989 ↓, s. 25, 27, 194.
  6. ↑ a b Levy 2015 ↓.
  7. ↑ Eshel 1989 ↓, s. 29–30.
  8. ↑ a b Giusti 2020 ↓.
  9. ↑ a b Levy i Mass 2018 ↓, s. 15, 26–27.
  10. ↑ Eshel 1989 ↓, s. 51–52.
  11. ↑ Dunstan 2003 ↓, s. 22.
  12. ↑ a b Patton Tanks in Israeli Service, Israeli Weapons [dostęp 2023-09-21] [zarchiwizowane 2007-04-25].
  13. ↑ Eshel 1989 ↓, s. 54–55.
  14. ↑ Zaloga 1981 ↓, s. 15–16.
  15. ↑ Szachaf 2011 ↓, s. 5–7.
  16. ↑ Zaloga i Johnson 2004 ↓, s. 35.
  17. ↑ Szachaf 2011 ↓, s. 10.
  18. ↑ a b c Behrendt 2019b ↓.
  19. ↑ a b c Behrendt 2017 ↓.
  20. ↑ Merkava Mk.1 [online], Military Today [dostęp 2023-09-21].
  21. ↑ Katz 1997 ↓, s. 12–13.
  22. ↑ a b c d e טנקי המרכבה לדורותיהם [online], Ministerstwo Obrony [dostęp 2023-09-21].
  23. ↑ טנק שרמן M50 [online], Muzeum Jad la-Szirjon [dostęp 2023-09-18].
  24. ↑ a b Sh'ot-Kal [online], Global Security [dostęp 2023-09-20].
  25. ↑ Eshel 1989 ↓, s. 52.
  26. ↑ טנק שרמן M51 [online], Muzeum Jad la-Szirjon [dostęp 2023-09-18].
  27. ↑ Giusti i Bauder 2021 ↓.
  28. ↑ Magach series [online], Tanks Encyclopedia, 18 czerwca 2015 [dostęp 2023-09-20] [zarchiwizowane z adresu 2021-01-26].
  29. ↑ נפרדים מטנק המגח המיתולוגי, „Muzeum Jad la-Szirjon”, 18 marca 2019 [dostęp 2020-01-14].
  30. ↑ Kadisz 2012 ↓, s. 8–9.
  31. ↑ Alexe 2021 ↓.
  32. ↑ Behrendt 2019a ↓.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Lista_czołgów_Sił_Obronnych_Izraela&oldid=73056031”