Mk VIII Cromwell
Dane podstawowe | |
Państwo | |
---|---|
Producent | |
Typ pojazdu | |
Trakcja |
gąsienicowa |
Załoga |
5 |
Historia | |
Prototypy |
1940 |
Produkcja |
1943-1945 |
Egzemplarze |
ok. 4235 |
Dane techniczne | |
Silnik |
Rolls-Royce Meteor, benzynowy |
Pancerz |
do 76 mm |
Długość |
kadłuba: 6,35 m |
Szerokość |
2,91 m |
Wysokość |
2,83 m |
Masa |
28 ton |
Nacisk jedn. |
93-1,03 km/cm² |
Osiągi | |
Prędkość |
64 km/h |
Zasięg pojazdu |
280 km |
Pokonywanie przeszkód | |
Brody (głęb.) |
1,2 m |
Rowy (szer.) |
2,3 m |
Ściany (wys.) |
0,9 m |
Kąt podjazdu |
24° |
Dane operacyjne | |
Uzbrojenie | |
armata 75 mm 2× karabin maszynowy Besa 7,92 mm | |
Użytkownicy | |
Wlk. Brytania, Polska, Czechosłowacja |
A27M Cruiser Tank VIII Cromwell – brytyjski czołg pościgowy nazwany na cześć Olivera Cromwella, był to jeden z bardziej udanych brytyjskich czołgów pościgowych, pierwsza konstrukcja tego typu dorównująca ówczesnym czołgom średnim. Był to pierwszy brytyjski czołg z działem „uniwersalnym” (z armatą przeciwpancerną przystosowaną także do strzelania amunicją burzącą i odłamkową), miał dużą mobilność i dobre opancerzenie. W końcowym okresie II wojny światowej w niektórych jednostkach brytyjskich zastąpił amerykańskie czołgi M4 Sherman. Na jego konstrukcji bazował Comet, uważany za pierwszy nowoczesny czołg podstawowy.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Cromwell został zaprojektowany na zamówienie armii brytyjskiej jako następca czołgu Crusader. Specyfikacje techniczne nowego czołgu zostały ustalone pod koniec 1940, a pierwsze projekty nowych maszyn pojawiły się już na początku 1941.
Pierwszym z nich był Cavalier, zaprojektowany w bardzo krótkim czasie czołg z licznymi wadami i silnikiem Liberty o niewystarczającej mocy. Nowy silnik Meteor bazował na rozwiązaniach silnika lotniczego Rolls-Royce Merlin, który używany był między innymi do napędu myśliwców Supermarine Spitfire. Ze względu na priorytetową produkcję silników lotniczych w zakładach Rolls Royce’a wykonanie Meteora powierzono wytwórni Rover Car Company. Tymczasowo powstał nowy model czołgu nazwany A27 Mk VIII z nowym silnikiem o mocy 600 KM (447 kW – dwukrotnie większej niż moc silnika Liberty).
Ponieważ fabryka Rover potrzebowała kilku miesięcy na przygotowanie nowej linii produkcyjnej, pierwsze modele A27 zostały wyposażone w przestarzałe silniki Liberty. Czołgi te otrzymały oznaczenie A27L Centaur. Pierwsze Meteory zeszły z linii produkcyjnej dopiero w styczniu 1943 i można było rozpocząć produkcję A27M Cromwell.
Zanim nowy czołg wszedł do służby, dokonano w nim kilku dodatkowych zmian, przede wszystkim wymienione główne uzbrojenie – zamiast armaty 6-funtowej użyto działa Ordnance QF 75 mm, nowszej wersji „sześciofuntówki” przystosowanej do strzelania tą samą amunicją co amerykańska armata czołgowa 75 mm.
Służba
[edytuj | edytuj kod]Chrzest bojowy Cromwelli odbył się dopiero w czerwcu 1944, w czasie operacji Overlord. Nie zdobyły one specjalnej popularności wśród załóg. Były chwalone za szybkość i niską sylwetkę (niższą od Shermana). Krytycznie odnoszono się do jego opancerzenia. Grubość pancerza czołowego tych dwóch czołgów była porównywalna, ale płyta pancerna „Shermana” była bardziej pochylona i lepiej wyprofilowana. Krytykowano także główne uzbrojenie Cromwella. W praktyce okazało się, że jego działo 75 mm nie było tak skuteczne jak wcześniejsza armata 6-funtowa czy amerykańskie działo czołgowe 75 mm używane w Shermanach.
Czołgi typu Cromwell, znajdowały się także na uzbrojeniu Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Znalazły się tam na wyposażeniu 10 Pułku Strzelców Konnych, walczącego w składzie 1 Dywizji Pancernej 1 Korpusu.
Wersje
[edytuj | edytuj kod]Centaur I
[edytuj | edytuj kod]Pierwsza wersja produkcyjna uzbrojona w armatę 6-funtową, używana tylko do szkolenia załóg.
Centaur II
[edytuj | edytuj kod]Odmiana eksperymentalna Mk I z szerszymi gąsienicami i bez karabinu maszynowego w kadłubie.
Centaur III
[edytuj | edytuj kod]Wersja z armatą 75 mm, w 1943 większość Mk I została zmodyfikowana do wersji Mk III
Centaur IV
[edytuj | edytuj kod]Wersja z haubicą 95 mm, jedyna odmiana Centaura użyta bojowo.
Centaur AA I
[edytuj | edytuj kod]Czołg przeciwlotniczy uzbrojony w podwójne działo Oerlikon 20 mm. Początkowo użyte w czasie walk w Normandii, ale wycofane ze służby po uzyskaniu przez aliantów przewagi w powietrzu.
Centaur AA II
[edytuj | edytuj kod]Odmiana AA I, ale uzbrojona w podwójne działka Polsten.
Cromwell I
[edytuj | edytuj kod]Łączna produkcja – 600. Dokładnie taki sam jak Centaur I, ale z silnikiem Meteor.
Cromwell II
[edytuj | edytuj kod]Wersja eksperymentalna Cromwell I z szerszymi gąsienicami i bez karabinu maszynowego w kadłubie. Nie weszła do produkcji.
Cromwell III
[edytuj | edytuj kod]Łączna produkcja ok. 200, modyfikacja Centaur I z silnikiem Meteor.
Cromwell IV
[edytuj | edytuj kod]Łączna produkcja – 1935+, modyfikacja Centaur III z silnikiem Meteor. Czołgi te były używane przez 1 Dywizję Pancerną.
Cromwell V
[edytuj | edytuj kod]Pierwsza wersja Cromwella budowana oryginalnie z armatą 75 mm, kadłub spawany.
Cromwell VI
[edytuj | edytuj kod]Cromwell z haubicą 95 mm.
Cromwell VII
[edytuj | edytuj kod]Łączna produkcja – ok. 1500. Modyfikacja Cromwell IV i V z dodatkowym opancerzeniem, szerszymi gąsienicami i dodatkową skrzynią biegów.
Cromwell VIII
[edytuj | edytuj kod]Modyfikacja Cromwell VI do takiego samego standardu jak Cromwell VII.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Great Britain's Cruiser Mk VIII, A27M, Cromwell VII [online], WWII Vehicles [dostęp 2006-04-07] [zarchiwizowane z adresu 2012-06-21] (ang.).
- OnWar specifications: Cromwell I, Cromwell IV
- Cromwell (global) [online], LemaireSoft [dostęp 2006-04-07] [zarchiwizowane z adresu 2005-02-09] (ang.).
- British Cavalier, Centaur, Cromwell, Comet and their variants [online], Henk of Holland [dostęp 2006-04-07] (ang.).
- Jan Hyrman , Cruiser Tank Mk VIII CROMWELL [online], Nase noviny [dostęp 2006-04-07] [zarchiwizowane z adresu 2004-11-27] (ang.).