Przejdź do zawartości

Mars Pathfinder

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Mars Pathfinder
Ilustracja
Zaangażowani

NASA

Indeks COSPAR

1996-068A

Rakieta nośna

Delta 7925

Miejsce startu

Cape Canaveral Air Force Station, Stany Zjednoczone

Cel misji

Mars

Orbita (docelowa, początkowa)
Czas trwania
Początek misji

4 grudnia 1996 (06:58:07 UTC)

Data lądowania

4 lipca 1997 (16:56:55 UTC)

Koniec misji

27 września 1997 (10:23 UTC)

Wymiary
Wymiary

w trakcie lotu do Marsa: wys. 1,5 m, śred. 2,65 m[1]

Masa całkowita

894 kg

Masa aparatury naukowej

lądownik: 264 kg,
łazik: 10,5 kg

Mars Pathfinder (ang. Pionier) – sonda kosmiczna NASA przeznaczona do badań Marsa. Sonda składała się z trzech części: modułu przelotowego, lądownika i łazika – sześciokołowego pojazdu o nazwie Sojourner. Był to trzeci amerykański lądownik marsjański, łazik natomiast był pierwszym w historii pojazdem sterowanym z Ziemi poruszającym się po powierzchni innej planety. Przejechał łącznie ok. 100 m. Pathfinder przesłał 16 500 zdjęć z lądownika i 550 zdjęć z łazika. Dokonał także 15 analiz chemicznych skał i zebrał wiele informacji o czynnikach pogodowych panujących na Marsie.

Całkowity koszt misji (wliczając koszty wystrzelenia i obsługi w trakcie misji) wyniósł 265 milionów USD[2].

Masa startowa sondy (razem z paliwem) wynosiła 894 kg[1], w tym lądownik 264 kg, łazik 10,6 kg. Sonda składała się z trzech części:

  • modułu przelotowego wyposażonego w baterie słoneczne, antenę niskiego zysku, silniczki kontroli wysokości, zbiorniki z paliwem, szukacz gwiazd, system usuwania ciepła i radiatory, urządzenia do separacji[3]
  • lądownika wyposażonego w zestaw aparatury meteorologicznej i kamerę stereoskopową na rozkładanym maszcie o wysokości 80 cm,
  • łazika Sojourner wyposażonego w 3 kamery nawigacyjne (2 czarno-białe z przodu i 1 barwna z tyłu) oraz spektrometr rentgenowski APXS na niewielkim wysięgniku.
 Osobny artykuł: Sojourner.

Łazik Sojourner był 6-kołowym pojazdem zasilanym z baterii słonecznej o powierzchni 0,25 m². Jego nadajnik mógł przesyłać sygnały tylko do lądownika, toteż łazik musiał pozostawać cały czas w jego polu widzenia. Wymiary łazika: 65 × 48 cm, wysokość 30 cm, średnica kół wynosiła 13 cm.

Przebieg misji

[edytuj | edytuj kod]
Start sondy z przylądka Canaveral

Start nastąpił 4 grudnia 1996 o godz. 6:58 UTC z przylądka Canaveral na Florydzie. Sondę wyniosła rakieta Delta II, model 7925 z dołączonym trzecim stopniem Star-48. Delta II była dwustopniową rakietą na paliwo ciekłe z dołączonymi silnikami pomocniczymi (bocznymi) na paliwo stałe. Podczas siedmiomiesięcznej podróży na Marsa dokonano czterech manewrów korekcji trajektorii.

34 minuty przed lądowaniem nastąpiło oddzielenie się lądownika z łazikiem od modułu przelotowego[1] (moduł ten prawdopodobnie spłonął przy wejściu w marsjańską atmosferę[3]). Lądowanie odbyło się na terenie Ares Vallis ( 19,33°N 33,55°W/19,330000 -33,550000) 4 lipca 1997 o godz. 16:57 UTC. Przeprowadzono je aerodynamicznie (wytracając prędkość w marsjańskiej atmosferze), następnie został użyty spadochron o średnicy 12,5 m, a w końcowej fazie pięciometrowe nadmuchiwane poduszki amortyzacyjne, które rozwinęły się tuż przed spotkaniem z powierzchnią planety. Wraz z rakietami hamującymi poduszki pozwoliły statkowi odbić się od powierzchni na wysokość 10 metrów, a następnie łagodnie osiąść na jednej z marsjańskich równin zalewowych[4]. Wybrany obszar spełniał dwa warunki: teren ten był względnie płaski oraz znajdował się wystarczająco blisko marsjańskiego równika by zapewnić odpowiednią ilość światła bateriom słonecznym.

Po opróżnieniu poduszek niewielkie silniki lądownika ustawiły go w pozycji pionowej, po czym otworzyły się osłony chroniące aparaturę oraz anteny nadawcze. 87 minut po lądowaniu zostały otwarte 3 płatki baterii słonecznych. O godz. 18:34 przekazano dane o parametrach atmosfery zmierzone w trakcie przelotu przez atmosferę. O godz. 23:30 przekazano pierwsze panoramy miejsca lądowania[5]. Następnie rozłożyły się dwie bliźniacze rampy, z których jedna posłużyła potem jako zjazd dla łazika.

Zjazd Sojournera na powierzchnię nastąpił 6 lipca o godz. 5:40, w drugim marsjańskim dniu misji (Sol 2). Pojazd prowadził badania gleby za pomocą spektrometru rentgenowskiego (APXS). Przez następne dwa i pół miesiąca Sojourner badał skład chemiczny 15 kamieni i wykonał wiele eksperymentów przeprowadzonych pod kątem usprawnienia przyszłych pojazdów marsjańskich. Lądownik działał do 27 września 1997, wtedy to odebrano ostatnie użyteczne dane. Ostatni sygnał z lądownika odebrano 7 października 1997. Przyczyną utraty łączności było prawdopodobnie wyczerpanie się baterii utrzymujących temperaturę, które zaprojektowano na jeden miesiąc działania. Próby nawiązania z nim ponownego kontaktu były prowadzone bez powodzenia do marca 1998 r., wtedy to oficjalnie uznano misję za zakończoną. Zakładając, że lądownik uległ uszkodzeniu, łazik prawdopodobnie przełączył się po kilku dniach w tryb awaryjny i albo krążył wokół lądownika, albo stał w miejscu oczekując na dalsze polecenia[1].

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c d Nasa Facts: Mars Pathfinder (pdf) (ang.)
  2. Mars Pathfinder. [w:] NSSDC Master Catalog [on-line]. NASA. [dostęp 2013-12-05]. (ang.).
  3. a b Howard Jay Eisen et al.: Mechanical Design of the Mars Pathfinder Mission. [w:] 7th European Space Mechanisms and Tribology Symposium [on-line]. ESA. [dostęp 2013-12-05]. (ang.).
  4. Donald Goldsmith: W poszukiwaniu życia na Marsie. ISBN 83-7255-081-6.
  5. Mars Pathfinder/Sojourner. Loty Kosmiczne. [dostęp 2012-08-05]. (pol.).

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]