Megrez
| δ Ursae Maioris | |||||||||||||||||||||||
 Położenie w gwiazdozbiorze | |||||||||||||||||||||||
| Dane obserwacyjne (J2000) | |||||||||||||||||||||||
| Gwiazdozbiór | |||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Rektascensja |
12h 15m 25,562s[1] | ||||||||||||||||||||||
| Deklinacja |
+57° 01′ 57,40″[1] | ||||||||||||||||||||||
| Paralaksa (π) | |||||||||||||||||||||||
| Odległość | |||||||||||||||||||||||
| Wielkość obserwowana | |||||||||||||||||||||||
| Ruch własny (RA) | |||||||||||||||||||||||
| Ruch własny (DEC) |
9,24 ± 0,41 mas/rok[1] | ||||||||||||||||||||||
| Prędkość radialna |
−15,30 ± 0,50 km/s[1] | ||||||||||||||||||||||
| Charakterystyka fizyczna | |||||||||||||||||||||||
| Rodzaj gwiazdy |
gwiazda ciągu głównego | ||||||||||||||||||||||
| Typ widmowy |
A2 Vn[1] | ||||||||||||||||||||||
| Masa | |||||||||||||||||||||||
| Promień | |||||||||||||||||||||||
| Wielkość absolutna | |||||||||||||||||||||||
| Jasność | |||||||||||||||||||||||
| Wiek |
~50 mln lat[2] | ||||||||||||||||||||||
| Charakterystyka orbitalna | |||||||||||||||||||||||
| Krąży wokół | |||||||||||||||||||||||
| Półoś wielka |
8957[4] pc | ||||||||||||||||||||||
| Mimośród |
0,2141[4] | ||||||||||||||||||||||
| Alternatywne oznaczenia | |||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||
Megrez (Delta Ursae Majoris, δ UMa) — jedna z gwiazd w gwiazdozbiorze Wielkiej Niedźwiedzicy (wielkość gwiazdowa: 3,32m). Odległa od Słońca o ok. 81 lat świetlnych.
Nazwa
[edytuj | edytuj kod]Tradycyjna nazwa gwiazdy, Megrez, wywodzi się od arabskiego wyrażenia المغرز al maghriz, co oznacza „nasada (ogona Niedźwiedzicy)” i odnosi się do jej położenia w gwiazdozbiorze[2][5]. W atlasie Bečvářa pojawia się inna nazwa tej gwiazdy, Kaffa, o nieznanym pochodzeniu[6]. W 2016 roku Międzynarodowa Unia Astronomiczna formalnie zatwierdziła użycie nazwy Megrez dla określenia tej gwiazdy[7].
Charakterystyka obserwacyjna
[edytuj | edytuj kod]
Jest to najsłabsza gwiazda Wielkiego Wozu, tworząca „nasadę dyszla” Wielkiego Wozu, bądź „ogona” Wielkiej Niedźwiedzicy. Tak jak cztery inne jasne gwiazdy Wielkiego Wozu należy do luźnej gromady otwartej, znanej jako Gromada Wielkiej Niedźwiedzicy[2]. Dla obserwatorów na szerokościach geograficznych powyżej 41° N (w tym w większej części Europy) gwiazdy Wielkiego Wozu nigdy nie zachodzą[5].
W XIX wieku zaobserwowano dwie słabe optyczne towarzyszki tej gwiazdy[8]. Składnik B jest odległy o 179,7 sekund kątowych od Megrez (pomiar z 2014 r.) i ma jasność wizualną 10,21m, składnik C jest odległy o 188,6″ (pomiar z 2008 r.) i ma jasność 11,62m[9]. Obie te gwiazdy znacznie różnią się ruchem własnym od Megrez[1][10][11]. W XXI wieku zaobserwowano dwa jeszcze słabsze obiekty, widoczne znacznie bliżej Megrez: składnik D jest odległy o 3,3″ i ma jasność 18,40m, zaś E jest odległy o 5,7″ i ma jasność 19,30m (dane na rok 2011)[9].
Charakterystyka fizyczna
[edytuj | edytuj kod]Jest to biała gwiazda ciągu głównego[12]. Należy do typu widmowego A2[1]. Jej temperatura to około 8630 K, wyższa niż temperatura fotosfery Słońca; gwiazda ta jest też 23 razy jaśniejsza niż Słońce. Jest to spowoodwane dwukrotnie większą masą, co skutkuje wyższą temperaturą wnętrza. Jej promień jest około dwukrotnie większy niż promień Słońca. Gwiazda ma około 50 milionów lat[2].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]- Lista gwiazd w gwiazdozbiorze Wielkiej Niedźwiedzicy
- Lista najjaśniejszych gwiazd w poszczególnych gwiazdozbiorach
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h i j Megrez w bazie SIMBAD (ang.) [dostęp 2018-08-13]
- ↑ a b c d e f g Jim Kaler: MEGREZ (Delta Ursae Majoris). [w:] STARS [on-line]. [dostęp 2014-10-26]. (ang.).
- ↑ Obliczona na podstawie wielkości obserwowanej i paralaksy
- ↑ a b Anderson E, Francis C.: HIP 59774. [w:] Extended Hipparcos Compilation (XHIP) [on-line]. VizieR, 2012. [dostęp 2018-08-10]. (ang.).
- ↑ a b Ursa Major, the Greater Bear. W: Richard Hinckley Allen: Star Names Their Lore and Meaning. Nowy Jork: Dover Publications Inc., 1963, s. 443. ISBN 0-486-21079-0. (ang.).
- ↑ David Harper, L.M. Stockman: (Un)Common Star Names. Obliquity. [dostęp 2019-01-14]. (ang.).
- ↑ Naming Stars. Międzynarodowa Unia Astronomiczna, 2018-06-01. [dostęp 2018-08-13].
- ↑ Megrez. Alcyone ephemeris. [dostęp 2017-02-20]. (ang.).
- ↑ a b Mason et al.: WDS J12154+5702A. [w:] The Washington Double Star Catalog [on-line]. VizieR, 2014.
- ↑ TYC 3837-884-1 w bazie SIMBAD (ang.) [dostęp 2018-08-13]
- ↑ TYC 3837-771-1 w bazie SIMBAD (ang.) [dostęp 2018-08-13]
- ↑ Megrez, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2017-02-20].