Metalik łuskowany
| Metallura aeneocauda[1] | |||
| (Gould, 1846) | |||
.jpg) J. Gould A Monograph of the Trochilidae (1861) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
metalik łuskowany | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Metalik łuskowany[4][5] (Metallura aeneocauda) – gatunek małego ptaka z rodziny kolibrowatych (Trochilidae). Występuje endemicznie na wschodnich stokach Andów w zachodniej części Ameryki Południowej – w południowym Peru oraz północno-zachodniej i środkowej Boliwii[6]. W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN klasyfikowany jest jako gatunek najmniejszej troski (LC, ang. Least Concern)[3].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Gatunek ten po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał angielski przyrodnik John Gould w 1846 roku na łamach „Proceedings of the Zoological Society of London”. Autor nadał gatunkowi nazwę Trochilus (—?) aeneocauda, a jako miejsce typowe podał Boliwię[2][7].
Uważa się, że metalik łuskowany jest blisko spokrewniony z metalikiem zielonawym (M. williami), metalikiem purpurowogardłym (M. odomae), metalikiem czerwonogardłym (M. eupogon), metalikiem fioletowogardłym (M. baroni) i metalikiem miedzianym (M. theresiae)[8].
Obecnie wyróżnia się dwa podgatunki Metallura aeneocauda[6][9][10][11]:
- M. a. aeneocauda (Gould, 1846) – metalik łuskowany[4]
- M. a. malagae Berlepsch, 1897 – metalik boliwijski[4].
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
- Metallura: gr. μεταλλον metallon „metal”; ουρα oura „ogon”[12].
- aeneocauda: łac. aeneus – „brązowy”, łac. -cauda – „ogon”[13].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Mały koliber o średniej długości czarnym, prostym dziobie. Nogi i stopy czarne lub czarnobrązowe. Występuje niewielki dymorfizm płciowy. Samiec podgatunku nominatywnego ma górne części ciała butelkowozielone, dolne z łuskowatymi brązowymi brzegami piór. Za okiem niewielka biała plamka. Na podgardlu i gardle opalizujący zielony śliniak. Ogon lekko rozwidlony, w górnej części opalizujący niebiesko i brązowozielono, a w dolnej na zielono. Samica jest podobna do samca. Ma bardziej łuskowane dolne części ciała, śliniak niekompletny i zewnętrzne końcówki sterówek z bladymi końcami. Młode osobniki są podobne do samic. Podgatunek M. a. malagae ma nieco dłuższy dziób i inaczej ubarwiony ogon: brązowo-czerwony w górnej części i czerwony od spodu. Długość ciała 12–13 cm, masa ciała 5,2–5,4 g[6][14].
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Zasięg występowania (EOO, Extent of Occurrence) według szacunków organizacji BirdLife International obejmuje około 149 tys. km²[15]. Gatunek ten występuje w zakresie wysokości od 2500 do 3600 m n.p.m. Poszczególne podgatunki zamieszkują:
- M. a. aeneocauda – wschodnie stoki Andów od Cordillera de Vilcabamba w południowo-wschodnim Peru do północno-zachodniej Boliwii (departament La Paz),
- M. a. malagae – w departamencie Cochabamba w środkowej Boliwii[6][14].
Ekologia i zachowanie[edytuj | edytuj kod]
Jego głównym habitatem są krzaczaste polany w lasach mglistych i ich obrzeża, a także skaliste zbocza porośnięte niskimi krzewami. Dieta tego gatunku składa się głównie z nektaru roślin z rodzajów Berberis, Brachyotum, Centropogon, Gentiana i Ribes, oraz owadów[6]. Długość pokolenia jest określana na 4,2 roku[15].
Rozmnażanie[edytuj | edytuj kod]
Okres lęgowy nie jest dokładnie określony. W 1999 roku autorzy Handbook of the Birds of the World podawali, że ptaki z powiększonymi gonadami odłowiono w maju i czerwcu, a w lęgu znajdują się 2 białe jaja, których wysiadywaniem zajmuje się tylko samica[14].
Status[edytuj | edytuj kod]
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN metalik łuskowany jest klasyfikowany jako gatunek najmniejszej troski (LC, ang. Least Concern). Liczebność populacji nie jest oszacowana, ale gatunek ten opisywany jest jako dosyć pospolity. Trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy ze względu na wypalanie przez ludzi jego naturalnego habitatu w celu pozyskania terenów pod pastwiska dla bydła[3][6][15].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Metallura aeneocauda, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c Denis Lepage: Scaled Metaltail Metallura aeneocauda (Gould, J 1846). Avibase. [dostęp 2023-11-18]. (ang.).
- ↑ a b c Metallura aeneocauda, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b c Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Trochilidae Vigors, 1825 – kolibrowate – Hummingbirds (wersja: 2023-03-25). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-11-18].
- ↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 155, 1999.
- ↑ a b c d e f Martin Heindl & Peter F.D. Boesman: Scaled Metaltail Metallura aeneocauda, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2023-11-12]. (ang.).
- ↑ John Gould, On twenty new species of Trochilidae or Humming Birds, „Proceedings of the Zoological Society of London”, Part 14, no. 164, Londyn 1846, s. 87 (ang. • łac.).
- ↑ Thomas S. Schulenberg: Coppery Metaltail Metallura theresiae, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. T.S. Schulenberg) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2023-11-12]. (ang.).
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v13.2). [dostęp 2023-11-12]. (ang.).
- ↑ Alan P. Peterson, APODIFORMES, Wersja 6.018 (2022-08-18) [online], Zoonomen Nomenclatural data [dostęp 2023-11-12] (ang.).
- ↑ HBW and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 7 [online], grudzień 2022 [dostęp 2023-11-18].
- ↑ Metallura, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-11-12] (ang.).
- ↑ aeneocauda, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-11-12] (ang.).
- ↑ a b c Handbook of the Birds of the World. Josep del Hoyo, Andrew Elliott, Jordi Sargatal (red.). T. 5: Barn-owls to Hummingbirds. Barcelona: Lynx Edicions, 1999, s. 651. ISBN 84-87334-25-3. (ang.).
- ↑ a b c Scaled Metaltail Metallura aeneocauda. BirdLife International, 2023. [dostęp 2023-11-12]. (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia, filmy i nagrania głosów. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
- Nagrania głosów. [w:] xeno-canto [on-line].