Metalik zielonawy
| Metallura williami[1] | |||
| (Delattre & Bourcier 1846) | |||
.jpg)
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
metalik zielonawy | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Podgatunki | |||
|
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[5] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Metalik zielonawy[6][7] (Metallura williami) – gatunek małego ptaka z rodziny kolibrowatych (Trochilidae). Występuje endemicznie na stokach Andów w północno-zachodniej części Ameryki Południowej – w Ekwadorze i Kolumbii[8]. W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN klasyfikowany jest jako gatunek najmniejszej troski (LC, ang. Least Concern)[5].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Gatunek ten po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisali francuscy przyrodnicy Adolphe Delattre i Jules Bourcier w 1846 roku na łamach „Revue Zoologique, par la Société Cuvierienne”. Autorzy nadali gatunkowi nazwę Trochilus Williami, a jako miejsce typowe podali okolice Popayán w Kolumbii[2][9].
Uważa się, że metalik zielonawy jest blisko spokrewniony z metalikiem łuskowanym (M. aeneocauda), metalikiem purpurowogardłym (M. odomae), metalikiem czerwonogardłym (M. eupogon), metalikiem fioletowogardłym (M. baroni) i metalikiem miedzianym (M. theresiae)[10].
Obecnie wyróżnia się cztery podgatunki Metallura willliami[3][4][8][11]:
- M. w. atrigularis Salvin, 1893 – metalik czarnogardły[6]
- M. w. primolina Bourcier, 1853 – metalik ekwadorski[6]
- M. w. recisa Wetmore, 1970 – metalik kolumbijski[6]
- M. w. williami (Delattre & Bourcier, 1846) – metalik zielonawy[6].
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
- Metallura: gr. μεταλλον metallon „metal”; ουρα oura „ogon”[12].
- williami: na cześć Williama Savery’ego Wilsona (1803–1870), amerykańskiego finansisty mieszkającego w Paryżu[13].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Mały koliber o średniej długości czarnym, prostym dziobie. Nogi i stopy czarne. Występuje niewielki dymorfizm płciowy. Samiec podgatunku nominatywnego ma górne i dolne części ciała butelkowozielone. Za okiem niewielka biała plamka. Na podgardlu i gardle opalizujący zielony śliniak. Ogon lekko rozwidlony, w górnej części opalizujący na fioletowoniebieski, a w dolnej na jedwabiście fioletowoniebieski. Samica jest podobna do samca. Ma łuskowane niejednolite dolne części ciała, śliniak niekompletny i zewnętrzne końcówki sterówek z białymi końcami. Młode osobniki są podobne do samic. Podgatunek M. a. recisa ma krótszy dziób i bardziej rozwidlony ogon: opalizujący na zielono od spodu. Podgatunek M. a. primolina ma czerwono-czarną górną część ogona i lśniąco zieloną dolną. M. a. atrigularis ma czarną plamkę na środku gardła, lśniący na zielono wąsko rozwidlony ogon. Długość ciała 11–12 cm, masa ciała 4,1–5,3 g[8][14].
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Zasięg występowania (EOO, Extent of Occurrence) według szacunków organizacji BirdLife International obejmuje około 112 tys. km²[15]. Gatunek ten występuje w zakresie wysokości od 2700 do 4000 m n.p.m. Poszczególne podgatunki zamieszkują:
- M. w. atrigularis – Andy w południowym Ekwadorze od zachodniej części prowincji Morona-Santiago na południe do prowincji El Oro, Loja oraz Zamora-Chinchipe,
- M. w. primolina – wschodnie Andy w południowej Kolumbii (departament Nariño) na południe do południowego Ekwadoru (do północnej części prowincji Azuay),
- M. w. recisa – Páramo de Frontino w departamencie Antioquia w Kolumbii,
- M. w. williami – wschodnie i zachodnie stoki środkowych Andów w Kolumbii[8][14].
Ekologia i zachowanie[edytuj | edytuj kod]
Jego głównym habitatem są formacje roślinne paramo z pojedynczymi krzewami oraz skarłowaciałe krzewy na granicy górskich lasów mglistych z mchami i porostami. Występuje głównie na wysokościach od 2700 m n.p.m. do 3600 m n.p.m. w Ekwadorze i do 4000 m n.p.m. w Kolumbii. Sporadycznie spotykany jest na niższych wysokościach do 2100 m n.p.m. Dieta tego gatunku składa się głównie z nektaru roślin z rodzin zaczerniowatych i wrzosowatych[8]. Długość pokolenia jest określana na 4,2 roku[15].
Rozmnażanie[edytuj | edytuj kod]
Informacje o rozmnażaniu są dosyć skąpe. W Kolumbii ptaki w okresie rozrodczym spotykano w środkowych Andach od lutego do końca marca, a na północnych krańcach zachodnich Andów w sierpniu. Ptaki z powiększonymi gonadami odłowiono w Ekwadorze w marcu i czerwcu, a aktywność w gniazdach obserwowano w lipcu i sierpniu. W okolicach wulkanu Sangay w Ekwadorze znaleziono 6 gniazd w promieniu 1,5 km. Gniazda zbudowane były głównie z mchu i wyścielone bawełnianym puchem roślinnym i drobnymi piórkami, umieszczone były blisko poziomu ziemi, na korzeniach lub w skalistych niszach, często blisko potoków. W lęgu zazwyczaj dwa białe jaja, które wysiadywane są przez samicę[14].
Status[edytuj | edytuj kod]
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN metalik zielonawy jest klasyfikowany jako gatunek najmniejszej troski (LC, ang. Least Concern). Liczebność populacji nie jest oszacowana, ale gatunek ten opisywany jest jako niepospolity. Trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy ze względu na wypalanie przez ludzi jego naturalnego habitatu w celu pozyskania terenów pod pastwiska dla bydła[5][8][15].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Metallura williami, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b Denis Lepage: Viridian Metaltail Metallura williami (Delattre, PA; Bourcier, J 1846). Avibase. [dostęp 2023-12-03]. (ang.).
- ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v13.2). [dostęp 2023-12-08]. (ang.).
- ↑ a b Alan P. Peterson, APODIFORMES, Wersja 6.018 (2022-08-18) [online], Zoonomen Nomenclatural data [dostęp 2023-12-03] (ang.).
- ↑ a b c Metallura williami, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b c d e Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Trochilidae Vigors, 1825 – kolibrowate – Hummingbirds (wersja: 2023-03-25). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-12-08].
- ↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 155, 1999.
- ↑ a b c d e f Martin Heindl, Peter F.D. Boesman & Guy M. Kirwan: Viridian Metaltail Metallura williami, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2023-12-03]. (ang.).
- ↑ Adolphe Delattre, Jules Bourcier, Travaux inédits, „Revue Zoologique, par la Société Cuvierienne”, 9, Paryż 1846, s. 308 (fr.).
- ↑ Thomas S. Schulenberg: Coppery Metaltail Metallura theresiae, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. T.S. Schulenberg) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2023-12-08]. (ang.).
- ↑ HBW and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 7 [online], grudzień 2022 [dostęp 2023-12-08].
- ↑ Metallura, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-12-08] (ang.).
- ↑ williami, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-12-08] (ang.).
- ↑ a b c Handbook of the Birds of the World. Josep del Hoyo, Andrew Elliott, Jordi Sargatal (red.). T. 5: Barn-owls to Hummingbirds. Barcelona: Lynx Edicions, 1999, s. 653. ISBN 84-87334-25-3. (ang.).
- ↑ a b c Viridian Metaltail Metallura williami. BirdLife International, 2023. [dostęp 2023-12-08]. (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia, filmy i nagrania głosów. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
- Nagrania głosów. [w:] xeno-canto [on-line].