Zygmunt Klemensiewicz (fizyk)

Zygmunt Aleksander Klemensiewicz

Data i miejsce urodzenia	24 kwietnia 1886 Kraków
Data i miejsce śmierci	25 marca 1963 Gliwice
Zawód, zajęcie	chemik, fizyk

{{Biogram infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | alt grafiki = Nieznane pola: "podpis".

Zygmunt Aleksander Klemensiewicz (ur. 24 kwietnia 1886 w Krakowie, zm. 25 marca 1963 w Gliwicach) – polski chemik i fizyk, profesor chemii fizycznej i elektroniki Politechniki Lwowskiej, taternik.

Życiorys

Był synem Roberta (nauczyciela historii i geografii, dyrektora gimnazjum) i Marii Józefy z Reichmanów (pisarki i tłumaczki literatury skandynawskiej). Od 1892 mieszkał wraz z rodzicami we Lwowie, gdzie w 1904 ukończył gimnazjum, po czym w latach 1904–1908 studiował chemię, fizykę i matematykę na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Lwowskiego.

W lipcu 1908 r. na podstawie pracy Chlorek antymonowy jako rozczynnik jonizujący wykonanej u prof. Stanisława Tołłoczki uzyskał stopień doktora filozofii. Następnie jako stypendysta Wydziału Krajowego wyjechał do Instytutu kierowanego przez prof. Fritza Habera w Karlsruhe. Zajął się nową wówczas dziedziną przewodnictwa elektrycznego w gazach. Pracując z Haberem w Karlsruhe opracował pierwszą elektrodę szklaną, stosowaną później w niezmienionej formie przez dziesięciolecia. Habilitował się w 1912 r. na Uniwersytecie Lwowskim i został docentem na tej uczelni. W 1913 r. otrzymał stypendium fundacji Carnegie-Curie na wyjazd do Instytutu Radowego w Paryżu, gdzie pracował aż do wybuchu I wojny światowej pod kierunkiem Marii Skłodowskiej-Curie. Zapoznał się tam z zagadnieniami i techniką pomiarów promieniotwórczości. W czasie wojny pracował w Instytucie Pasteura, a później w fabryce salwarsanu. W latach 1920–1940 był profesorem zwyczajnym chemii fizycznej i elektroniki Politechniki Lwowskiej, był członkiem Polskiego Towarzystwa Politechnicznego we Lwowie.

Po wybuchu II wojny światowej i agresji ZSRR na Polskę został aresztowany przez sowietów 19 marca 1940 w Nowosielicach. Był więziony w Skolem, Stryju, od marca 1940 w Charkowie, od września 1940 w Starobielsku, gdzie w październiku 1940 został skazany na karę 5 lat łagru. Został wywieziony do Kazachstanu, gdzie odbywał karę (1940–1942). Po układzie Sikorski-Majski odzyskał wolność 28 sierpnia 1942. Wraz z armią polską przez Iran i Egipt dotarł do Wielkiej Brytanii, gdzie przebywał w latach 1944–1956. Na emigracji członek-założyciel Polskiego Towarzystwa Naukowego na Obczyźnie. Po powrocie do Polski w 1956 r. był profesorem Politechniki Śląskiej w Gliwicach.

Był zapalonym taternikiem i alpinistą. W 1913 r. wydał Zasady taternictwa – pierwszy polski podręcznik taternictwa. Uprawiał narciarstwo – był doświadczonym turystą-narciarzem. Zajmował się także fotografią, w tym fotografią górską, której poświęcił jeden rozdział Zasad taternictwa. W dwudziestoleciu międzywojennym był wiceprezesem PZN. W wielu górskich wyprawach towarzyszyła mu żona Stefania z domu Wieniewska (zm. 2 marca 1975 w Krakowie.). Współzałożyciel Kółka Taterników (później Himalaya Club).

Bibliografia

• Stanisław Brzozowski, Józef Szpilecki, Zygmunt Aleksander Klemensiewicz, w: Polski Słownik Biograficzny, tom XII, 1966–1967.
• Jan Draus: Uniwersytet Jana Kazimierza we Lwowie 1918-1946. Portret kresowej uczelni. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2007, s. 105. ISBN 978-83-7188-964-6.
• Artykuł o Zygmuncie Klemensiewiczu na stronach COTG PTTK.