Milczenie (powieść Shūsaku Endō)
| Autor | |
|---|---|
| Typ utworu | |
| Wydanie oryginalne | |
| Miejsce wydania | |
| Język | |
| Data wydania |
1966 |
| Pierwsze wydanie polskie | |
| Data wydania polskiego |
1971 |
| Wydawca | |
| Przekład |
Izabela Denysenko |
Milczenie (jap. 沈黙 Chinmoku; wym. [tɕimːokɯ]) – powieść historyczna z 1966 r. japońskiego pisarza Shūsaku Endō.
Jest to opowieść oparta na faktach, przedstawiająca losy siedemnastowiecznego jezuity, misjonarza wysłanego do Japonii. Doświadczył on prześladowania w latach 1637–1638, po upadku powstania na półwyspie Shimabara.
Autor otrzymał za książkę Nagrodę im. Tanizakiego w 1966 r. Okrzyknięto ją wówczas "największym osiągnięciem Endō"[1] oraz "jedną z najlepszych powieści dwudziestowiecznych".
Część powieści ma charakter osobistego listu, w którym podmiot opisuje swoje odczucie milczenia Boga wobec napotykanych trudności. Na powstanie dzieła wpłynęły doświadczenia autora – katolika doświadczającego dyskryminacji na tle religijnym w Japonii, rasizmu we Francji oraz cierpiącego na gruźlicę.
Opis fabuły[edytuj | edytuj kod]
Młody, portugalski jezuita, Sebastião Rodrigues, (odniesienie do historycznej postaci Sycylijczyka o. Giuseppe Chiara) zostaje wysłany przez przełożonych do Japonii, aby wspomóc lokalnych katolików i sprawdzić, czy o. Cristóvão Ferreira został apostatą. Ferreira − postać autentyczna − był zakonnikiem, który po wyrzeczeniu się chrześcijaństwa z powodu tortur, przyjął buddyzm i został mnichem. Napisał traktat teologiczny przeciwko chrześcijaństwu.
Rodrigues przybył do Japonii wraz ze swym towarzyszem o. Francisco Garrpe w 1638 roku. Zakonnicy znaleźli chrześcijan ukrywających się i w wielkim rozproszeniu. Władze zmuszały podejrzanych o chrześcijaństwo do deptania wizerunków świętych, tzw. fumi-e. Opierających się więziono i skazywano na śmierć przez wykrwawienie, wieszając ich głową w dół. Chrześcijanie, którzy deptali święte obrazy, aby zachować życie, na zawsze żyli w poczuciu wielkiego wstydu.
Powieść relacjonuje prześladowania wiernych kościołowi i przeżycia Rodriguesa. Poznając je, czytelnik zostaje niejako wprowadzony w okoliczności apostazji Ferreiry. Główny bohater zostaje zdradzony przez Kichijirō, podobnie jak Chrystus przez Judasza. W kulminacyjnym momencie, gdy Rodrigues wpatruje się w fumi-e, Jezus łamie milczenie:
Twarz była zupełnie inna od twarzy Chrystusa, jakie oglądał setki razy w Portugalii i w Rzymie, w Goa i w Makau. To nie była twarz Chrystusa pełnego majestatu. To nie była twarz piękna w swym cierpieniu. Jej widok nie odpędzał pokus ani siły woli, nie czynił niezłomną. Twarz tamtego Człowieka u jego stóp była chuda, zapadła i do ostatka zmęczona. (...) Patrząc na niego smutno te oczy mówiły: Depcz! Możesz deptać! Ja po to istnieję, żebyście po mnie deptali[2].
Przyjęcie książki[edytuj | edytuj kod]
W 1966 r. autor otrzymał za książkę Nagrodę im. Tanizakiego. Milczenie było szeroko analizowane i oceniane[3]. William Cavanaugh odniósł się do poruszonej przez Endō "moralnej dwuznaczności", interpretując ją, jakoby Bóg w powieści, "zamiast usunąć cierpienie, zdecydował się dzielić je z ludzkością"[4]. Sam autor w książce Iesu no shōgai ("Życie Jezusa") z roku 1973 stwierdził, iż "nie chciał przedstawić Boga jako Ojca, co charakteryzuje przecież chrześcijaństwo, ale raczej jego życzliwe, "matczyne" oblicze, jakie objawione zostało w osobie Jezusa[5].
Adaptacje[edytuj | edytuj kod]
Japoński reżyser, Masahiro Shinoda, nakręcił w 1971 r. filmową adaptację powieści Endō[6][7].
Kompozytor i poeta, Teizō Matsumura, napisał libretto i muzykę do opery pod tym samym tytułem. Jej premiera miała miejsce w 2000 r., w New National Theatre, w Tokio.
W maju 2007 roku amerykański reżyser, Martin Scorsese, ogłosił, że zamierza nakręcić kolejną adaptację powieści Endō latem 2008.[8] Starania do nakręcenia filmu rozpoczął on już w roku 1988, kiedy to zapewnił sobie prawa do ekranizacji. W lutym 2009 podano do wiadomości, iż w rolach głównych wystąpią Daniel Day-Lewis, Benicio del Toro oraz Gael García Bernal. Jako nową datę premiery przyjęto rok 2013.[9] Ostatecznie film powstał w latach 2015–2016, a w głównych rolach wystąpili Andrew Garfield, Adam Driver i Liam Neeson.[10]
Powieść była inspiracją dla szkockiego kompozytora Jamesa MacMillana, który w 2002 r. stworzył swoją trzecią symfonię zatytułowaną Silence[11].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Luke Reinsma: Shusaku Endo’s Silence. Novelist Sought a Christianity That Speaks to the Japanese Soul. www.spu.edu. [dostęp 2011-03-12]. (ang.).
- ↑ Shūsaku Endō: Milczenie. Izabela Denysenko (tłum.). Wyd. 2. Warszawa: PAX, 1986, s. 155. ISBN 83-211-0684-6.
- ↑ Brett Dewey: Suffering the Patient Victory of God: Shusaku Endo and the Lessons of a Japanese Catholic. www.quodlibet.net, 2004. [dostęp 2011-03-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-12-17)]. (ang.).
- ↑ William T. Cavanaugh: The god of silence: Shusaku Endo's reading of the Passion. findarticles.com, 1998-03-13. [dostęp 2011-03-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-07-09)]. (ang.).
- ↑ Fumitaka Matsuoka. The Christology of Shusaku Endo. „Theology Today”. Październik, s. 295, 1982. Princeton Theological Seminary.
- ↑ Noel Megahey: Silence (1971). homecinema.thedigitalfix.co.uk, 2007-09-11. [dostęp 2011-03-12]. (ang.).
- ↑ Silence. www.imdb.com. [dostęp 2011-03-12].
- ↑ Next for Scorsese: 17th-Century Japan. www.huffingtonpost.com, 2007-05-24. [dostęp 2011-03-12]. (ang.).
- ↑ Silence (2013). www.imdb.com. [dostęp 2011-03-12]. (ang.).
- ↑ Silence (2015). IMDb. (ang.).
- ↑ Rowena Smith: BBCSSO/Runnicles. www.guardian.co.uk, 2008-04-28. [dostęp 2011-03-12]. (ang.).