Przejdź do zawartości

Nikołaj Zielinski

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Nikołaj Zielinski
Николай Дмитриевич Зелинский
Ilustracja
Zielinski, 1923
Data i miejsce urodzenia

25 stycznia?/6 lutego 1861
Tyraspol (Imperium Rosyjskie)

Data i miejsce śmierci

31 lipca 1953
Moskwa

Miejsce spoczynku

Cmentarz Nowodziewiczy

Zawód, zajęcie

chemik-organik

Narodowość

Rosjanin

Tytuł naukowy

profesor
akademik AN ZSRR

Alma Mater

Uniwersytet Noworosyjski w Odessie

Uczelnia

Uniwersytet Moskiewski

Odznaczenia
Złota Gwiazda Bohatera Pracy Socjalistycznej Nagroda Leninowska Nagroda Leninowska Nagroda Stalinowska Nagroda Stalinowska Nagroda Stalinowska
Order Lenina Order Lenina Order Lenina Order Lenina

Nikołaj Dmitrijewicz Zielinski (ros. Николай Дмитриевич Зелинский), ur. 25 stycznia?/6 lutego 1861 w Tyraspolu, zm. 31 lipca 1953 w Moskwierosyjski i radziecki chemik organiczny, jeden z twórców katalizy organicznej i petrochemii, członek Akademii Nauk ZSRR.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

W wieku 10 lat rozpoczął naukę w szkole powiatowej w Tyraspolu i po dwuletnim okresie przygotowawczym wstąpił do Odeskiego Gimnazjum im. Richelieu. Po jego ukończeniu w 1880 roku rozpoczął studia w Noworosyjskim Uniwersytecie w Odessie na wydziale matematyczno-fizycznym. Po jego ukończeniu (w 1884) obronił pracę magisterską (w 1889) i doktorską (1891). W latach 1893–1953 był profesorem Uniwersytetu Moskiewskiego (z wyjątkiem lat 1911–1917, kiedy to wraz z grupą wykładowców opuścił uniwersytet w proteście przeciw polityce ministra oświaty narodowej Lwa Kasso). W 1935 aktywnie uczestniczył w organizacji instytutu chemii organicznej Akademii Nauk ZSRR, w którym następnie kierował szeregiem laboratoriów. Od 1953 roku instytut ten nosi jego imię. Autor ponad 40 prac z dziedziny chemii organicznej, związanych głównie z krakingiem ropy naftowej.

Jego badania nad adsorpcją, doprowadziły w 1915 roku do skonstruowania maski przeciwgazowej z pochłaniaczem węglowym. Zielinski nie opatentował swojego wynalazku. W 1916 maska ta została zaakceptowana przez państwa Ententy jako stały element uzbrojenia armii. Obecnie jest to najbardziej popularny typ maski przeciwgazowej na świecie.

Był jednym z organizatorów Ogólnozwiązkowego Towarzystwa Chemicznego im. D. Mendelejewa i jego (od 1941) honorowym członkiem.

Jego uczniami byli wybitni chemicy radzieccy: Alieksiej Bałandin, Leonid Wereszczagin, Siergiej Namiotkin, Aleksander Niesimiejanow, Iosif Mamiedaliew, Borys Michaiłow, Witalij Longinow, Lew Czugajew, i in.

Pochowany na Cmentarzu Nowodziewiczym w Moskwie.

Pamięć

[edytuj | edytuj kod]

Ma ulice swojego imienia w Moskwie i innych miastach Rosji. W rodzinnym domu Zielinskiego w Tyrasopolu, obecnie na terenie Mołdawii, istnieje poświęcone mu muzeum. W mieście tym znajduje się również jego pomnik. W 1961 roku, w 100. rocznicę urodzin Zielinskiego, poczta ZSRR wydała okolicznościowy znaczek.

Publikacje

[edytuj | edytuj kod]

Publikacje naukowe Zielinskiego zostały wydane w zbiorach: Izbarannyje trudy, t. 1-2, Moskwa – Leningrad, 1941 i Sobranie trudow, t. 1-4, Moskwa 1954–1960.

Nagrody i odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]