Order Lenina

Order Lenina
Орден Ленина

Awers wersji 1930–1934
Awers wersji 1934–1936
Awers wersji 1936–1943
Awers wersji 1943–1991
Baretka
Ustanowiono	6 kwietnia 1930
Wydano	460 000
Powyżej	(brak)
Poniżej	Order Rewolucji Październikowej

Order Lenina (ros. Орден Ленина) – najwyższe odznaczenie państwowe (order) ZSRR.

Został ustanowiony postanowieniem Prezydium Centralnego Komitetu Wykonawczego (CIK) ZSRR z 6 kwietnia 1930 roku. Statut Orderu redagowano i zmieniano kilkakrotnie. Order był jednostopniowy.

Wyższym radzieckim odznaczeniem bojowych był Order „Zwycięstwo”, lecz nadawano go jedynie za II wojnę światową, dlatego nie jest uwzględniany w ogólnym starszeństwie radzieckich orderów i odznaczeń.

Zasady nadawania

Order Lenina mógł być nadawany osobom, kolektywom, instytucjom, organizacjom społecznym, stowarzyszeniom, jednostkom wojskowym, okrętom wojennym, republikom związkowym i autonomicznym ZSRR, jednostkom podziału terytorialnego (krajom, obwodom, okręgom, rejonom), miastom i innym miejscowościom. Osoby były nagradzane Orderem za szczególnie wybitne zasługi w obronie socjalistycznej ojczyzny, wzmocnieniu obronności ZSRR, rozwijaniu przyjaźni i współpracy między narodami, wzmacnianiu pokoju, ofiarną pracę i inne szczególnie wybitne zasługi dla państwa.

Order Lenina otrzymywały także osoby uhonorowane tytułem Bohater Związku Radzieckiego lub Bohater Pracy Socjalistycznej.

W projektowaniu odznaki uczestniczyli malarz Iwan Dubasow i rzeźbiarz Iwan Szadr (Dubasow sam został później nagrodzony Orderem).

Do 1953 roku order wykonywano ze złota, a popiersie Lenina z platyny.

Osoby odznaczone Orderem

Niektóre osoby były nagradzane Orderem Lenina więcej niż jeden raz. Jedenastokrotnie Orderem Lenina zostali odznaczeni: długoletni minister handlu zagranicznego ZSRR Nikołaj Patoliczew oraz minister obrony ZSRR marszałek Związku Radzieckiego Dmitrij Ustinow, dziesięciokrotnie – konstruktor samolotów, generał pułkownik lotnictwa Aleksandr Jakowlew, dziewięcioma Orderami byli nagrodzeni: gen. płk Piotr Diemientjew, generał pułkownik Wasilij Riabikow i badacz polarny Iwan Papanin; ośmioma – generał armii Paweł Batow, marszałek Związku Radzieckiego Aleksandr Wasilewski i marszałek Związku Radzieckiego Wasilij Sokołowski; Ośmiokrotnie Leonid Breżniew - 4. Sekretarz Generalny KPZR; siedmioma – marszałek Związku Radzieckiego Iwan Bagramian, marszałek Związku Radzieckiego Siemion Budionny, admirał Siergiej Gorszkow, marszałek Związku Radzieckiego i Polski Konstanty Rokossowski; sześcioma – marszałek Związku Radzieckiego Gieorgij Żukow, Wasilij Zajcew, fizyk Piotr Kapica.

Orderem Lenina byli też odznaczeni m.in. światowi przywódcy komunistyczni: Georgi Dymitrow, Dolores Ibarruri, Hồ Chí Minh, Fidel Castro.

W 1967 Orderem Lenina zostało odznaczony 11 obywateli polskich: Kazimierz Bardyszewski, Stefan Konieczniak, Grzegorz Konopko, Piotr Kupidłowski, Andrzej Krzyżanowski, Bronisław Lenczewski, Jakub Martyniuk, Czesław Maciejewski, Jan Mizerkiewicz, Bonifacy Obiedziński, Władysław Próchniak. W 1968 Orderem Lenina odznaczono dużą grupę generałów ludowego Wojska Polskiego. Order otrzymali m.in. generałowie: Wojciech Jaruzelski, Grzegorz Korczyński, Tadeusz Tuczapski oraz Adam Czaplewski. Wśród nagrodzonych były także osoby cywilne m.in. Zofia Dzierżyńska – żona Feliksa Dzierżyńskiego, a także polski aktor, wielokrotnie wcielający się w rolę Lenina w teatrze i na ekranie, Ignacy Machowski.

Jako pierwsi cudzoziemcy zostali odznaczeni 10 września 1934 dwaj amerykańscy lotnicy (mechanicy samolotowi), biorący udział w ratowaniu statku „Czeluskin”.

Łącznie do momentu rozpadu ZSRR nadano ponad 460 tys. Orderów Lenina.

Organizacje odznaczone Orderem

Pierwszym Orderem Lenina została udekorowana gazeta „Komsomolskaja prawda” 23 maja 1930 za organizację socjalistycznego współzawodnictwa kolektywów młodzieżowych podczas pierwszego planu pięcioletniego i w pięciolecie powstania gazety.

Zobacz też

• Medal 100-lecia urodzin Lenina
• Order Świętego Andrzeja - aktualne najwyższe odznaczenie Rosji.

Linki zewnętrzne

• Орден Ленина – История учреждения, эволюция и разновидности (ros.)