Notoryjność
Notoryjność (z łac. notorius „znany” od nosco „znam”)[1] – w prawie procesowym cecha pewnej okoliczności, która przesądza o tym, że okoliczność ta jest znana i w związku z tym udowadnianie jej jest zbędne[2]. Nie wyklucza to jednak przeprowadzania dowodu przeciwnego[3].
Znane są przynajmniej dwie łacińskie paremie prawnicze odnoszące się do notoryjności: notoria non egent probatione (okoliczności powszechnie znane nie wymagają dowodu) i manifestum non eget probatione (to, co oczywiste, nie wymaga dowodu)[4].
Wyróżnia się dwa rodzaje notoryjności. Obydwa występują zarówno w polskim postępowaniu karnym (art. 168 k.p.k.),[5] cywilnym (art. 228 k.p.c.),[6] administracyjnym (art. 77 § 4 k.p.a.)[7] i administracyjnosądowym (art. 106 § 4 p.p.s.a.),[8] jak i podatkowym (art. 187 § 3 Ordynacji podatkowej)[9][10].
Notoryjność powszechna oznacza, że dana informacja jest powszechnie znana (niedającej się oznaczyć liczbie osób) w miejscu, w którym toczy się proces[3]. Polski Sąd Najwyższy wskazuje na wiedzę każdego rozsądnego i mającego życiowe doświadczenie mieszkańca miejscowości będącej siedzibą danego sądu i wymienia, że za powszechnie znane uważa się np. wydarzenia historyczne, polityczne, zjawiska przyrodnicze, procesy ekonomiczne lub zdarzenia normalnie i zwyczajnie zachodzące w określonym miejscu i czasie[11]. Co do informacji historycznych, wskazuje, że powinny być one utrwalone w piśmiennictwie naukowym (…) w sposób zgodny z zasadami metodologii naukowej, a więc w oparciu o różnorodne źródła, ujawnione przez historyków[12]. Powszechnie notoryjne mogą być także niektóre informacje geograficzne[2]. Polski Kodeks postępowania cywilnego i Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi oprócz zwolnienia z obowiązku udowadniania takich informacji wyraźnie dozwalają sądowi brać je pod uwagę także wtedy, kiedy strony nie powołały się na nie (art. 213 § 1 k.p.c.[13] i 106 § 4 p.p.s.a.[8])[10].
Notoryjność urzędowa (zwana sądową) to cecha tych okoliczności, które są znane całemu składowi organu procesowego z powodu podejmowania przez niego działalności urzędowej[2] (nie zaś z osobistego doświadczenia sędziów[10]). Urzędowo notoryjne mogą być niektóre informacje dotyczące świadków, biegłych lub pozyskane przy rozpoznawaniu innej sprawy[2]. Organ procesowy musi poinformować strony, że dany fakt jest dla niego notoryjny z urzędu, ponieważ stronom przysługuje prawo wypowiedzenia się co do takich informacji[10].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Charlton T. Lewis, Charles Short, A Latin Dictionary, nōtōrĭus [online], www.perseus.tufts.edu [dostęp 2020-07-16].
- ↑ a b c d T. Grzegorczyk, J. Tylman: Polskie postępowanie karne, s. 468–469.
- ↑ a b S. Waltoś: Proces karny. Zarys systemu, s.355.
- ↑ M. Kuryłowicz: Słownik terminów…, s. 113, 116.
- ↑ Art. 168 k.p.k.
- ↑ Art. 228 k.p.c.
- ↑ Art. 77 § 4 k.p.a.
- ↑ a b Art. 106 § 4 p.p.s.a.
- ↑ Art. 187 § 3 ordynacji podatkowej
- ↑ a b c d Andrzej Jednoralski: To, co oczywiste, nie wymaga dowodu. www.lexagit.pl. [dostęp 2013-03-31].
- ↑ Wyrok Sądu Najwyższego: 12 maja 2000 r., II UKN 540/99. www.sn.pl. [dostęp 2013-03-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)].
- ↑ Wyrok Sądu Najwyższego: 9 marca 1993 r., WRN 8/93. www.informacjaprawnicza.pl. [dostęp 2013-03-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-06)].
- ↑ Art. 187 § 3 ordynacji podatkowej
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Tomasz Grzegorczyk, Janusz Tylman: Polskie postępowanie karne. Warszawa: LexisNexis, 2011. ISBN 978-83-7620-704-9.
- Stanisław Waltoś: Proces karny. Zarys systemu. Warszawa: LexisNexis, 2008. ISBN 978-83-7334-870-7.
- Marek Kuryłowicz: Słownik terminów, zwrotów i sentencji prawniczych łacińskich oraz pochodzenia łacińskiego. Kraków: Zakamycze, 2001. ISBN 83-7333-030-5.
